Jos van Dijk, auteur op Sargasso

Foto: Lucien Schilling (cc)

De rechterflank van de EU

18 februari 2022 , 08:00 , door Jos van Dijk

De kogel is door de kerk. Het Europese Hof van Justitie (foto) oordeelde woensdag dat EU-landen mogen worden gekort als bijvoorbeeld rechters er niet onafhankelijk hun werk kunnen doen of als er sprake is van corruptie. Dat betekent dat de Europese Commissie eindelijk gehoor kan geven aan de aandrang vanuit het Europese Parlement om Polen en Hongarije voor hun tekortkomingen op rechtsstatelijk gebied te straffen door EU-geld niet uit te keren. De Commissie aarzelt nog, naar verluidt in afwachting van de verkiezingen in Hongarije in april. Hoopt men op een voor de EU gunstige uitslag? De Commissie houdt intussen wel het geld uit het coronafonds voor Hongarije achter. Het plan dat door de regering-Orbán voor de besteding ervan werd ingediend, in mei 2021, is niet goedgekeurd.

De bekering van Orbán

Viktor Orbán is niet alleen vanwege zijn binnenlandse politiek een gevaar voor de eenheid binnen de EU. De Hongaarse premier heeft ten opzichte van de overgrote meerderheid van zijn Europese collega’s ook een afwijkend standpunt inzake de relaties met Rusland. En dat is als we naar de geschiedenis van zijn politieke carrière kijken best opvallend, schrijft Edit Inotai op BalkanInsight. Na de ontmanteling van het Sovjetblok profileerde Orbán zich jarenlang als tegenstander van nieuwe banden met Rusland. Hij bestreed zo’n twintig jaar geleden de toenadering tot Poetin ten tijde van de regering van zijn voorganger Gyurcsany. Die toenadering had in het land dat zelf niet over energiebronnen beschikt alles te maken met de afhankelijkheid van Russische gas. Maar Orbán moest niets van Poetin hebben in die dagen: ‘We willen niet de gelukkigste kazerne van Gazprom zijn’ , zei hij in 2007.

Waan van de dag

Zwitserland verwerpt proefdierenverbod

13 februari 2022 , 18:29 , door Jos van Dijk

Bijna 80% van de Zwitserse kiezers heeft zich vandaag in een referendum uitgesproken tegen een algeheel verbod op dierproeven.

De Zwitsers konden zich verder nog uitspreken over twee andere onderwerpen. Een meerderheid steunde het initiatief om tabaksreclame te verbieden ter bescherming van kinderen. Een wet die financiële steun voor de media mogelijk maakt is met kleine meerderheid afgewezen. De initiatiefnemers zien liever uitsluitend steun aan kleine mediabedrijven.

Zie ook hier.

Quote du Jour

Quote du Jour | Europa en de Amerikaanse democratie

11 februari 2022 , 13:43 , door Jos van Dijk

Europa moet er rekening mee houden dat het niet alleen in het oosten maar ook in het westen te maken zal krijgen met illiberale regimes, schrijft de politicoloog Bo Rothstein uit Göteborg vandaag op Social Europe.

Rothstein noemt enkele verontrustende ontwikkelingen in de Amerikaanse democratie, zoals de voortdurende weigering van 70% van de Republikeinen om de uitslag van de presidentsverkiezingen te erkennen en het gevaar dat de Republikeinse Partij de controle over de verkiezingsadministratie begint over te nemen en te politiseren. Hij citeert een verklaring van een groep politicologen die in een Statement of Concern onder meer schrijven dat verschillende staten niet meer aan de minimumvereisten voldoen om verkiezingen als ‘vrij en eerlijk’ te betitelen. ‘Men moet zich onderhand afvragen of de Verenigde Staten een democratie zal blijven.’ Sommigen speculeren openlijk op nieuwe gewelddadige confrontaties als het Trumpisme tot de volgende presidentsverkiezingen levend blijft.

Foto: UK Government (cc)

Noord-Ierland nog niet verlost van Brexit

11 februari 2022 , 08:00 , door Jos van Dijk

Voor het eerst sinds juni vorig jaar zal het gezamenlijke VK-EU comité dat de Brexit moet afhandelen binnenkort weer bijeen komen, meldt Politico. Mogelijk wordt er een voorlopige deal gesloten over een van de losse eindjes in het akkoord over de handel met Noord-Ierland. Dat zou dan gaan over medicijnen. De overige conflictpunten worden naar verwachting in de ijskast gezet tot na de parlementsverkiezingen in Noord-Ierland op 5 mei. Onderhandelingen tussen EU-commissaris Šefčovič en de conservatieve minister van Buitenlandse Zaken Liz Truss (foto) hebben tot nu toe nog weinig opgeleverd. In Londen zijn ze nog even met andere zaken bezig. Zoals gewoonlijk.

Unionisten kappen er mee

Vorige week diende de Noord-Ierse premier Paul Givan van de protestantse DUP (Democratic Unionist Party) zijn ontslag in uit protest tegen het handelsprotocol. De DUP is van mening dat het hele akkoord van tafel moet. Nu dreigt de handel met Ierland voor de Noord-Ieren makkelijker te worden dan de handel met Engeland en dat is de Unionisten een doorn in het oog. Ze vrezen dat dit op den duur zal leiden tot eenheid op het Ierse eiland, een nachtmerrie voor de protestanten die onderdeel willen blijven uitmaken van het Verenigd Koninkrijk. Noord-Ierland moet volgens de DUP volledige medezeggenschap krijgen over het handelsakkoord. Nu gaat het in feite om een overeenkomst over de uittrede van het VK uit de EU die gesloten wordt tussen Londen en Brussel. Dit is volgens Givan in strijd met het vredesakkoord tussen katholieken en protestanten uit 1998.

Foto: Prachatai (cc)

SLAPP: een klap in het gezicht van de persvrijheid

10 februari 2022 , 08:00 , door Jos van Dijk

ACHTERGROND - Een SLAPP is een Strategic Lawsuit Against Public Participation. Ik had er tot voor kort ook nog nooit van gehoord. Tot ik stuitte op CASE, de Coalition against SLAPPs in Europe. Dat is een breed samenwerkingsverband van organisaties van journalisten en merendeels internationale NGO’s op het gebied van persvrijheid,vrijheid van meningsuiting, bescherming van klokkenluiders en mensenrechten. De coalitie is opgericht om de strijd aan te binden met grote bedrijven die proberen politieke activisten de mond te snoeren via merendeels civiele procedures. Vaak met smaad als aanklacht.

Vanwaar de term ‘strategisch’? In veel gevallen gaat het de bedrijven er niet direct om een proces te winnen. Dat ze weinig kans maken kan op voorhand wel duidelijk zijn als de klacht bijvoorbeeld met een beroep op de vrijheid van meningsuiting eenvoudig weerlegd kan worden. Voor het bedrijf is het verlies van een zaak geen probleem. Ook al is er flink geïnvesteerd in dure verdedigers. Het gaat er om met eisen van torenhoge boetes de milieuactivisten of mensenrechtenactivisten en de media te dwingen af te zien van ruchtbaarheid over laakbaar gedrag.

Dergelijke juridische praktijken stammen uit de VS. Maar in verschillende Europese landen zien we nu ook steeds vaker processen tegen media en activisten. Een bekend voorbeeld is de Maltese journalist Daphne Caruana Galizia (foto) die 47 aanklachten aan haar broek kreeg en later in koelen bloede is vermoord. In Duitsland, bijvoorbeeld, heeft kolenreus RWE een 24-jarige klimaatactivist aangeklaagd voor het aanmoedigen van daden van burgerlijke ongehoorzaamheid als reactie op de klimaatcrisis. In Frankrijk, is bouwbedrijf VINCI een zaak begonnen tegen een NGO die een dochteronderneming van het bedrijf beschuldigde van dwangarbeid in Qatar bij de bouw van een voetbalstadion. In Polen heeft de staatsomroep TVP professor Wojciech Sadurski aangeklaagd voor kritiek op Twitter. Dit zijn voorbeelden uit een rapport van Greenpeace uit 2020 onder de titel ‘Sued to silence; how the rich and powerful use legal tactics to shut critics up’. In 2019 demonstreerden honderden journalisten in Zagreb tegen dit soort praktijken. Zij beweerden dat er in Kroatië op dat moment al 1100 van dit soort rechtszaken. Amnesty noemt een zaak in Kosovo die goed afliep. Het Oostenrijkse bedrijf Kelkos Energy trok zijn ongefundeerde rechtszaken vanwege smaad tegen de Kosovaarse milieuactivisten Shpresa Loshaj en Adriatik Gacaferi in. De activisten spraken hun zorgen uit over de milieu-impact van de waterkrachtcentrales van het bedrijf in een beschermd natuurgebied.

Foto: Patrick Müller (cc)

Geen woning voor autobezitters

4 februari 2022 , 08:00 , door Jos van Dijk

Woningen aan de Wylerfeldstrasse in het Zwitserse Bern worden alleen verhuurd aan mensen zonder auto. Niet zozeer om het autobezit te ontmoedigen, maar om economische redenen. Verhuurders die op eigen terrein geen ruimte aan alle auto’s van de bewoners kunnen bieden moeten betalen voor het gebruik van parkeerplaatsen in de openbare ruimte. Dat kan flink in de papieren lopen. Aangezien een ondergrondse garage ook onvoldoende zou opbrengen heeft de eigenaar van dit complex met nieuwe woningen er voor gekozen alleen huurders zonder auto te accepteren. Met als gevolg ophef onder automobiele woningzoekenden: ‘de socialisten in de Gemeenteraad willen de arbeiders de stad uitjagen.’ Maar de Gemeente blijkt hier slechts zijdelings betrokken. Bouwondernemer Franziska Iseli benadert de omstreden ‘discriminatie’ liever positief: ‘Waar kun je anders nog autovrij wonen?’

Autoloze of auto-arme wooncomplexen zijn niet helemaal nieuw in Zwitserland. In 2010 werd het eerste gebouwd in Bümpliz, een buitenwijk van Bern. Sindsdien heeft de Gemeente meer vergunningen verstrekt voor de bouw van auto-arme complexen onder de voorwaarde dat de bouwer een mobiliteitsplan opstelde. De Gemeente Bern bezit volgens Dagmar Boss, afdelingshoofd Vastgoed, circa 2350 woningen. Die beschikken in totaal over zo’n 450 parkeerplaatsen. Dat is dus slechts 0,2 parkeerplaats voor één woning. Boss ziet geen probleem in het geval van de Wylerfeldstrasse. ‘Scholen, winkels en recreatievoorzieningen bevinden zich op loopafstand.’ Er is openbaar vervoer en er zijn huurauto’s en huurfietsen in de buurt. Maar tegenstanders vinden dat gezinnen met kleine kinderen de dupe worden van dit beleid.

Waan van de dag

Amnesty: ‘Dit is apartheid’

2 februari 2022 , 10:52 , door Jos van Dijk

Na de Israëlische mensenrechtenorganisatie B’Tselem en Human Right Watch komt Amnesty International ook tot de conclusie dat Israël zich schuldig maakt aan apartheidspolitiek.

‘The events of May 2021 in Sheikh Jarrah were emblematic of the oppression which Palestinians have faced every day, for decades. The discrimination, the dispossession, the repression of dissent, the killings and injuries – all are part of a system which is designed to privilege Jewish Israelis at the expense of Palestinians.

Waan van de dag

Socialisten blijven aan de macht in Portugal

31 januari 2022 , 10:38 , door Jos van Dijk

António Costa heeft met zijn Postugese Socialistische Partij een grote overwinning behaald bij de parlementsverkiezingen.

In tegenstelling tot de voorspellingen van een nek-aan-nek-race tussen de PS en de centrum-rechtse PSD heeft Costa ruim gewonnen (van 36 naar 41 zetels, goed voor 117 zetels). Hij stevent nu volgens de laatste uitslagen op naar een absolute meerderheid en is niet meer afhankelijk van de beide andere linkse partijen, het Linkse Blok en de communisten, die zijn minderheidsregering afgelopen najaar bij de begrotingsbehandeling lieten vallen. Het Linkse Blok is gehalveerd, de coalitie van de communisten verloor ook, evenals PAN, de Partij voor Mensen, Dieren en Natuur. Aangenomen mag worden dat veel aanhangers van deze partijen nu voor de socialisten hebben gekozen om te verhunderen dat een centrum-rechtse regering met gedoogsteun van de extreem-rechtse Chega! aan de macht zou komen. Chega! won fors en stijgt van 1 naar 12 zetels. De PSD bleef gelijk.

Foto: EU2017EE Estonian Presidency (cc)

Machtswisseling in Portugal?

28 januari 2022 , 08:00 , door Jos van Dijk

De linkse gedoogpartijen van de socialistische minderheidsregering in Portugal hebben vorig najaar een groot risico genomen. Ze verwierpen de begroting van premier António Costa (foto) met als gevolg dat nieuwe verkiezingen noodzakelijk werden om de politieke stabiliteit in het land te herstellen. Zondag a.s. mogen de Portugezen weer hun stem uitbrengen. De socialisten leken aanvankelijk nog op een meerderheid te kunnen rekenen. Maar in een recente peiling neemt hun voornaamste concurrent, de centrum-rechtse PSD de leiding over. Dat zou tevens de weg kunnen openen voor een andere waarschijnlijke winnaar, de rechtsextremistische Chega! (Genoeg). Partijleider André Ventura is er vast van overtuigd dat hij met een flinke winst straks aan de regering kan deelnemen.

Ressentiment

Portugal is jarenlang verschoond gebleven van populistische rechts van het type Wilders-Le Pen. Drie jaar geleden brak Chega! door met 1 % van de stemmen, goed voor één zetel in het nieuwe parlement. Lokale verkiezingen vorig jaar lieten al zien dat de partij met 4% in de lift zat. Bij de presidentsverkiezingen kreeg Ventura bijna 12% van de stemmen. Nu staat Chega! op 7 à 8% in de peilingen voor de verkiezingen van zondag. Ook in Portugal groeit het ressentiment tegen de grote partijen. Sinds de Anjerrevolutie in 1974, toen een einde kwam aan het fascistische bewind van Salazar, domineren twee politieke partijen de Portugese politiek: de socialistische PS en de centrum-rechtse PSD (die alleen in naam sociaaldemocratisch is). Ventura’s populariteit stijgt door zijn scherpe aanvallen op het huidige regeringsbeleid die -anders dan in het verleden- veel aandacht krijgen in de media. Hij kon een punt maken bij het proces tegen een corrupte ex-minister. En hij valt de socialisten aan op hun steun voor minderheidsgroepen (zoals Roma). De kritiek op het coronabeleid van de regering heeft hem ook wind in de zeilen gegeven. Zijn economisch program is rechts: minder staatsinterventie, vermindering van de uitkeringen van degenen “die niet willen werken en afhankelijk zijn van sociale uitkeringen”. Verder is Chega! voor levenslange gevangenisstraf voor moorden en chemische castratie voor kindermisbruikers en tegen abortus en euthanasie.

Foto: LAD0T (cc)

Wie wat woke

23 januari 2022 , 12:00 , door Jos van Dijk

RECENSIE - Ongelijkheid, achterstelling, discriminatie en vernedering zijn al eeuwenlang centrale drijfveren van emancipatiebewegingen. Het draait eigenlijk steeds om macht. De onderdrukte en achtergestelde betwist de macht van de onderdrukker. Die moet macht delen, op z’n minst, of geheel afstaan ten gunste van degenen die al eeuwenlang zijn vernederd, klein gehouden en niet konden delen in alle rijkdommen op aarde. We kennen uit de vorige eeuw socialisten, feministen, antikoloniale bewegingen, bewegingen voor gelijke burgerrechten en voor de emancipatie van homoseksuelen. In de nieuwe eeuw is daar vanuit de Angelsaksische wereld een allesomvattende beweging voor sociale rechtvaardigheid bijgekomen die met scherpe en principiële standpunten oproept alert te zijn voor alle vormen van sociale onrechtvaardigheid tegelijk.

Ontwaakt!

Een beweging kun je het eigenlijk niet noemen, schrijft de socioloog Walter Weyns in Wie Wat Woke. Er is geen sprake van een organisatie met leiders, noch van een gemeenschappelijk programma of zelfs een gemeenschappelijke ideologie. Afgaand op de beschikbare literatuur en de uitingen in de media noemt Weyns de woke cultuur een rommeltje met vele paradoxen. Toch probeert hij welwillend, soms ironisch, maar vooral kritisch grip te krijgen op de achtergronden en denkbeelden van die nieuwe emancipatiestromingen die het ‘Ontwaakt verworpenen der aarde…’ een 21e eeuwse inhoud proberen te geven. En hij is daar wat mij betreft zeker in geslaagd. Wie op een afstand de uitingen van de woke cultuur heeft gevolgd en moe is van de oppervlakkigheid en polarisatie in het debat krijgt van Weyns de nodige uitleg om een standpunt te kunnen bepalen.

Foto: Susanne Nilsson (cc)

Finland wijst NAVO-lidmaatschap voorlopig af

21 januari 2022 , 08:00 , door Jos van Dijk

De spanningen tussen Rusland en Oekraïne raken ook de Scandinavische landen Zweden en Finland die beide geen lid zijn van de NAVO. De Finse premier Sanna Marin zei deze week dat zij het zeer onwaarschijnlijk acht dat haar land in haar regeerperiode toe zal treden tot het militaire bondgenootschap. Net als de NAVO-landen maakt zij zich ook ongerust over de dreigende situatie rond Oekraïne. Een inval van Rusland zal ook van de kant van Finland beantwoord worden met harde sancties. En niemand zal ons kunnen verhinderen toe te treden tot de NAVO, zei ze. Maar voorlopig houdt Finland het bij een onafhankelijke positie en bij de praktische samenwerking met Rusland die ook al tijdens de Sovjettijd bestond. In de publieke opinie is er onvoldoende steun voor een koersverandering. Een recent onderzoek laat zien dat 28% van de Finnen voor aansluiting bij de NAVO is, een stijging ten opzichte van vorige polls. Maar 42% is nog altijd tegen. De rest weet het niet.

Militairen op Gotland

Zowel in Zweden als in Finland zijn de militairen extra waakzaam. In Zweden heeft het leger zijn aanwezigheid op het strategisch gelegen eiland Gotland in de Oostzee versterkt. Vorige week arriveerde een groot aantal militairen op het eiland met groot materieel. Aanleiding was de toename van Russische landingsvaartuigen in de Oostzee. ‘Het is glashelder dat er een risico is.’ zegt de Zweedse minister van Defensie Peter Hultqvist ‘Een aanval op Zweden kan niet worden uitgesloten. Het is belangrijk te laten zien dat we niet naïef zijn.’ Ook het Nederlandse amfibische marinetransportschip Zr Ms. ‘Rotterdam’, dat onderdeel is van de militaire structuur van de NAVO, is richting de Oostzee gestuurd.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Woorden met gevolgen

19 januari 2022 , 16:00 , door Jos van Dijk

OPINIE - Onieuw is er ophef in de Tweede Kamer over uitspraken van Wilders. Eind december schreef hij over de nieuwe minister van Justitie Dilan Yeşilgöz: ‘Een VVD-er van Turkse afkomst op Justitie. En nu maar hopen dat ze mijn beveiliging niet opheft want het liefste zien ze me natuurlijk onder het gras verdwijnen.’ In het Kamerdebat over de regeringsverklaring weigerde hij dit terug te nemen. Met ‘ze’ was de VVD bedoeld, zei hij. Die partij probeert hem al jaren ‘kapot te maken’. Vervolgens kwam er in zijn betoog over het coalitieakkoord opnieuw een aanval op de pers ‘die zich gedraagt als lakei van de macht’. Toen hij daarna ook nog eens D66 Kamerlid Fonda Sahla aanviel op haar hoofddoekje met de uitspraak “We zijn het Nederlandse parlement. Met een hoofddoekje ga je maar in Saudi-Arabië in het parlement zitten” was de maat vol. Kamerleden vroegen Kamervoorzitter Vera Bergkamp dringend om in te grijpen. Bergkamp vond de opmerking van Wilders over de hoofddoek van hun collega ‘niet respectvol’, maar verder ging zij niet (vandaag schijnt ze toch wat strenger op te treden).

Sleets

Wilders leeft van ophef. Zijn populariteit is voor een groot deel te danken aan zijn ‘recht-voor-zijn-raap’ taalgebruik. Hij is niet vies van scheldpartijen tegen gevestigde partijen, integendeel. Het is zijn handelsmerk. En het vermoeden is dat hij nu een tandje bijzet omdat hij vreest voor de concurrentie van FvD. Zijn islamofobie begint ook een beetje sleets te worden.