Overzicht

Jona Lendering

628 Artikelen
15 Waanlinks
322 Reacties
Achtergrond: Jay Huang (cc)
Studeerde geschiedenis en vertelt er graag over. Scepticus, recensent, fietser, webmaster (LiviusOrg), Don Quichot, blogger (Mainzer Beobachter) en beheerder van GrondslagenNet. Reist regelmatig in het Midden-Oosten, schreef een paar boeken, gruwt van de zelfmoord van de geesteswetenschappen en droomt van een eigen huis in Downtown Beiroet.
Foto: Judy van der Velden (cc)

Fiets in de trein

, door

COLUMN - Ik moest zaterdag mijn fiets meenemen in de trein en moest daarom een extra kaartje kopen. De reiziger voor me was een toerist en de verkoopmachine stond nog ingesteld op het Engels toen ik mijn fietskaartje kocht. “Single use”, zei de machine.

Toevallig ben ik een Nederlander en begrijp ik wat het woord “Dagkaart” op mijn kaartje betekent. “Single use” is daarvan een misleidende weergave. Het suggereert immers dat je, als je terugreist, opnieuw een kaartje moet kopen. (Navraag bij enkele Engelse vrienden leerde dat ze het zo interpreteerden.) “One day only” of zoiets zou duidelijker zijn.

Het is dat de op deze manier behaalde winsten aan de lage kant moeten zijn, maar anders zou ik denken aan straatroverij. Na eerdere ervaringen met het doortrapte taalgebruik van de NS ben ik er althans moeilijk van te overtuigen dat dit alleen maar een dommigheidje is.

Closing Time | Rastak

, door

Iran is een groot land waar, naast de Perzen, allerlei etnische minderheden leven: Turkmenen, Arabieren, Koerden en diverse stammen, die voor een deel hun aloude nomadische levenswijze bewaren. Er zijn verschillende folkloristische bands die zich laten inspireren door de tribale muziek, zoals Rastak. Het lied gaat over de regen en is gezongen in de taal van de Loeren, een groep die woont in het Zagrosgebergte.

Foto: Post-Atheïst

Post-atheïst | Ashura

, door

COLUMN - In Libanon wordt de politiek gedomineerd door enkele rijke families, die zich profileren als leiders van religieuze groepen. Dat laatste is noodzakelijk omdat de kiesdistricten zijn toegewezen aan bepaalde confessies. Het gevolg is dat religieuze symbolen meer dan in Nederland prominent in de openbare ruimte aanwezig zijn.

Dezer dagen herdenken de sjiitische moslims dat in 680 n.Chr. een kleinzoon van de profeet Mohammed, Huseyn, om het leven kwam in de Slag bij Kerbala. De betekenis van deze veldslag is dat de macht in de islamitische wereld kwam te liggen bij kaliefen uit de familie der Umayyaden. Hieruit ontstond de soennitische islam. Het lastig toegankelijke Libanongebergte, dat al eeuwenlang een toevluchtsoord vormt voor vrijwel elke religieuze minderheid in het Midden-Oosten, was een van de gebieden waar de afstammelingen van Huseyn, de sjiieten, op steun konden blijven rekenen.

Als je nu in een sjiitische stad, dorp of stadswijk komt, kun je je niet aan Ashura onttrekken. In het restaurant in Baalbek serveerde de in het zwart geklede uitbater ons, hoewel we voor limonade waren binnenkomen, ook wat eten. In Tyrus hoorden we hoe de rouwklachten vanuit drie minaretten tegelijk werden gereciteerd.

Overal hangen zwarte vlaggen en posters, waarop de sjiitische politici, bijvoorbeeld Nabih Berri van de Amal-beweging of Hassan Nasrallah van de Hezbollah, zijn te zien met afbeeldingen van de gebeurtenissen in Kerbala. Omdat de toeristen dit jaar wegblijven, zijn de opschriften momenteel vooral in het Arabisch, maar twee jaar geleden, kort voordat de Liberale Internationale vergaderde in Beiroet, werd de boodschap ook uitgelegd in het Engels.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

KORT | Unifilmonument

, door

tyre_unifil_monument1
 
Vlakbij het hotel waar ik gisternacht sliep, staat dit monumentje, met daarop de namen van de mensen die om het leven zijn gekomen bij hun werkzaamheden voor UNIFIL, de VN-strijdmacht die de rust aan de grens tussen Israël en Libanon moet garanderen.

Alleen 209 namen. Geen strijdbare opschriften die van alles roepen. De namen zijn genoeg om de betekenis te laten inzinken. De rest is franje.

Foto: Stephan Rebernik (cc)

Gebroken arm

, door

COLUMN - Van het Libanese stadje Anjar naar het volgende stadje, Zahle, zal alles bij elkaar zo’n tien kilometer zijn. Wie de weg afrijdt, ziet overal de tentenkampen waar Syrische vluchtelingen worden opgevangen. Dat is sowieso geen vrolijke aanblik, maar het treft je zeker als je ziet dat een van die kampen grenst aan een vuilnisbelt. Het officiële vluchtelingenaantal bedraagt 1,8 miljoen. (Ter vergelijking: er wonen in Libanon vier miljoen Libanezen en officieel 400.000 Palestijnse vluchtelingen.)

De autoriteiten doen wat ze kunnen. Er zijn allerlei hulporganisaties actief, maar de problemen zijn groter dan menselijkerwijs valt te overzien. Over oplossen heb ik het dan nog niet. Ik weet dat Saoedi-Arabië eens tenten stuurde, die vervolgens slecht bestand bleken tegen de slagregens die hier in de winter kunnen vallen. Er wordt onderwijs gegeven aan de kinderen en er was een donatie van schoolboeken, maar de leerkrachten hadden er weinig aan omdat een deel van de kinderen ongeletterd was. U leest er hier meer over, een artikel dat ik u echt wil aanraden.

In het restaurantje waar we gisteren dineerden, raakten we aan de praat met iemand die werkt voor een hulporganisatie. Hij vertelde hoe een kind een arm had gebroken en naar het ziekenhuis moest. De operatie kostte $850.

Foto: Post-Atheïst

Post-atheïst | Abraham zien

, door

COLUMN - Als u dit leest, ben ik in Libanon. Ik word deze week namelijk vijftig en diende derhalve te beletten dat olijkerds een pop van een oude man voor mijn huis zouden neerzetten om ook de buurt te laten weten dat ik Abraham zie. Wég van huis dus, desnoods naar Beiroet, wat in elk geval het voordeel heeft dat er restaurants zijn die het beste combineren dat Arabische, Ottomaanse en Franse koks ooit hebben bedacht. Als je dan toch vijftig word, doe het dan op een plek waar je lekker kunt eten. En – niet onbelangrijk – waar aardige vrienden wonen.

Uiteraard presenteerde ik in de vorige alinea de redenen voor mijn vakantie in omgekeerde volgorde. Angst voor lolbroekerij was het minst belangrijk, lekker eten is iets belangrijker terwijl mijn vrienden even belangrijk zijn als de behoefte aan rust. Ik heb deze zomer het boek namelijk afgerond waar ik op deze plaats wel eens over heb geschreven, en ik kan u verzekeren: het schrijven van boeken is knap vermoeiend.

Het boek heet Israël verdeeld en gaat over de wereld waarin het christendom en het rabbijnse jodendom zijn ontstaan. Zeg maar de jaren 180 v.Chr. – 70 n.Chr.: de periode waarin de offercultus in de tempel nog het hart van het jodendom vormde. ‘Rabbi’ was nog geen formele titel en de canon van de Bijbel lag nog niet vast.

Foto: Internet Archive Book Images (cc)

Elementaire deeltjes

, door

OPINIE - De samenleving draait beter op de kruipolie van betrouwbare informatie. Dus betalen we wetenschappers om ons die informatie te leveren en dus doen zij onderzoek om de informatie zo betrouwbaar mogelijk te doen zijn. Het is de bedoeling dat de betrouwbaarst-denkbare informatie zo terechtkomt bij zoveel mogelijk mensen.

Dat lukt dus niet. De betrouwbaarste informatie ligt op betaalsites en wordt ons onthouden. Tegelijk worden allerlei auteursrechtvrije boeken gedigitaliseerd en online gebracht, zodat er op het internet steeds meer verouderde informatie ligt. De gevolgen zijn ernaar en de lezers van mijn stukken kennen mijn standaardvoorbeelden: de terugkeer van ideologisch-getinte interpretaties van de Cyruscilinder, het negentiende-eeuwse idee van de “god van de gaten”, fysiognomie of het idee dat Jezus een mythisch figuur is. De publieke kennis van de geesteswetenschappen heeft de afgelopen vijftien jaar zware averij opgelopen.

U merkt, ik heb het over het internet. Dat is ook logisch, want al een jaar of zes is dat het voornaamste medium voor mensen – mensen in de westerse wereld om precies te zijn – op zoek naar wetenschappelijke informatie. Je zou dus verwachten dat er stevig wordt ingezet op de ontwikkeling van goede websites. Niet alleen zijn die bereikbaarder, maar ze hebben bovendien het voordeel dat je informatie kunt aanbieden op het basisniveau (uitleg van de feiten), dat je sceptici de methode kunt uitleggen en dat je een back-office kunt inrichten om met e-mail degenen te woord te staan die ook na uitleg van de methode wetenschappelijke inzichten niet willen overnemen. Een ander bijkomend voordeel is dat je informatie kunt actualiseren.

Foto: Colin Campbell (cc)

Tolkien, Hulspas en Holman

, door

Voor mijn eindexamen las ik The Lord of the Rings van Tolkien. En nog een bulk andere boeken, maar daar heb ik het nu niet over. Een leuke herinnering is dat mijn docent en ik na afloop van het examengesprek nog even koffie dronken en spraken over, jawel, literatuur. In het Nederlands en niet in mijn moeizame Engels, maar het was een gelijkwaardig gesprek waarin mijn leraar serieus informeerde naar mijn literaire oordeel.

Ik herinner me niet wat ik toen heb gezegd over Tolkien, maar weet wel dat mijn docent uitlegde dat de Germaanse achtergrond van de verhalen hem weinig deed, en dat we zoekend concludeerden dat een liefde voor Tolkien eigenlijk een heel subjectieve zaak was. Je deelt zijn “Germaanse gevoel” of niet. Ik ben dat gevoel kwijtgeraakt, maar ik vond het leuk dat ik later in Oxford in café The Eagle and Child bleek te zitten aan de tafel waar Tolkien elke week was neergestreken met C.S. Lewis en enkele andere literatoren. Ik kan begrijpen waarom er mensen zijn die een soort Tolkien-religie hebben, zoals de media vorige week berichtten.

Of beter: begrijpen kan ik het niet, zoals ik ook niet begrijp wat het is om boeddhist of mormoon te zijn. Of minister-president trouwens, of striptekenaar of gamelanspeler. Maar ik kan me er wel iets bij voorstellen dat mensen iets diepers zien in Tolkiens vertellingen. Zeker The Silmarillion hééft iets. Godsdienstwetenschapper Markus Davidsen is gepromoveerd op de tolkienisten en dat leidde vorige week tot een bescheiden mediahype. Veruit het dodelijkste commentaar kwam van Marcel Hulspas:

Foto: Post-Atheïst

Post-atheïst | Bijbel achter slot en grendel

, door

COLUMN, OPINIE - Vorige week schreef ik dat de religieuze teksten van het jodendom en christendom zo beroerd zijn ontsloten. In een tijd waarin het internet zoveel mogelijkheden biedt, zijn bijbels nog altijd boeken, met alle nodeloze beperkingen van dien. Ik eindigde met een opsomming van zaken die je nodig hebt om de Bijbel (of n’importe welke andere antieke tekst) te lezen, schreef te hopen dat de nieuwe website DeBijbel.nl een oplossing zou bieden en nam me voor deze week daarop terug te komen.

DeBijbel.nl is echter niet wat het zou moeten zijn, niet voor degenen die religieus zijn en niet voor degenen die om historische of culturele redenen belangstellen in de Bijbel.

Voor de nieuwe website moet je je namelijk registreren. Voor de noodzakelijke faciliteiten – in deze fase nog gratis – zul je moeten bijbetalen. Ik begrijp de achterliggende reden: het maken van een nieuwe Bijbelvertaling kost veel geld en ook het bouwen en onderhouden van een website zijn niet gratis. En ja, er bestaat zoiets als copyright en dat geldt eveneens voor vertalingen. Allemaal waar. Maar het Nederlands Bijbelgenootschap heeft gekozen voor het verkeerde verdienmodel. Dit is contraproductief.

Om te beginnen lijken alle bestaande links naar de oude website, Biblija.net, in een klap ontoegankelijk te zijn. Ik heb in deze rubriek wel eens gelinkt naar Bijbelpassages, maar al die links leiden nu – althans voor wie in Nederland is – naar de nieuwe site. De gemiddelde internetgebruiker zoekt echter snelle informatie en zal zich niet registreren, laat staan betalen. De Bijbel, die tot voor kort in elk geval online viel te consulteren, is in feite ontoegankelijk gemaakt voor wie hedendaagse verwachtingen heeft van informatie. Dit is niet de manier waarop je anno 2014 het collectieve erfgoed van de mensheid ontsluit.

Waan van de dag

Arab Idol

, door

ACHTERGROND - Van alle songfestivalprogramma’s is “Arab Idol” een van ’s werelds populairste. Hoe doe je als muzikale, jonge Arabier mee als je woont in Israël? Inderdaad, je reist met je Israëlische paspoort naar Jordanië, gaat daarvandaan verder met de papieren van de Palestijnse autoriteit en zingt je in Beiroet door drie voorrondes heen.

Een krankzinnige longread voor de zondagmiddag.

Waan van de dag

Poetins versie van de geschiedenis

, door

ANALYSE - Once we remember what actually happened over the past two decades, as opposed to accepting the Russian regime’s version, our own mistakes look different. … Our mistake was not to humiliate Russia but to underrate Russia’s revanchist, revisionist, disruptive potential.

Foto: Michiel2005 (cc)

Plundering, heling en vandalisme

, door

ACHTERGROND - Napoleon plunderde het Vaticaan en versleepte alle kunstvoorwerpen naar het Louvre. Hitler vorderde kunstwerken voor het Führermuseum in Linz. In Bagdad zaten kunsthandelaren te wachten op de Amerikaanse troepen, zodat ze in de chaos van de bevrijding het museum konden plunderen.

Het was allemaal kinderspel vergeleken bij wat er momenteel gebeurt in het Midden-Oosten. Het plunderen begon tijdens de Arabische Lente in Egypte en Libië. De grote nationale musea in Caïro en Tripoli bleven weliswaar vrijwel onaangeroerd, maar elders zijn in deze landen massaal oudheden geroofd.

Eerst Egypte. Kijk hier voor de schade aan het museum in Malawi. Of lees dit. Ik heb me laten vertellen dat in dit land Russische verzamelaars de grootste afnemers zijn, maar ze zijn niet de enigen. Ook zijn Egyptenaren niet de enige vandalen. Hier is een filmpje waarin een glimlachend heerschap u uitlegt hoe u een mummiemasker moet kapotmaken om te kijken of er Griekse teksten in zitten. Dit is, zoals u ziet, geen ongeletterde Egyptische boer die niet beter weet, en geen Russische oligarch die de beschaving mist om de wetenschappelijke waarde van een mummie te begrijpen, maar een Amerikaan die willens en wetens egyptologische data vernietigt.

Het patroon in Libië lijkt anders, al is de schade niet minder. Het museum van Bani Walid is geplunderd, waar een collectie stond die – anders dan de mooie maar ietwat voorspelbare kunstwerken in Tripoli – onvervangbaar was. Het is onbekend wie hier de helers zijn, maar vermoedelijk zijn die er in Libië niet. Dieper landinwaarts wordt namelijk prehistorische kunst in de woestijn kapotgemaakt, en daar is het geen vandalisme door arme mensen op zoek naar wat inkomsten. Daar is het ingegeven door blinde haat voor alles uit een andere cultuur.

Vorige Volgende