Jona Lendering

ACHTERGROND - Vroeger zeiden ze vervoer. Daarna zeiden ze transport. Vervolgens noemden ze het logistiek. En nu doet een bedrijf aan logistics. Ondertussen doen die bedrijven, voor zover ik weet, precies hetzelfde. En zo is het meestal met naamsveranderingen, dus het zij u vergeven als u denkt dat een naamsverandering gebakken lucht is. Soms is er echter wel degelijk iets aan de hand: human resource management is echt iets anders dan het aloude personeelszaken. En wetenschapscommunicatie is echt een andere vorm van overdracht dan populariseren.

Het grote verschil is dat de popularisator sprak maar niet luisterde. De wetenschapper die zijn inzichten wilde delen was als een radiostation dat een boodschap de wereld instuurde; het publiek was daarbij de passieve ontvanger. Hierbij werd de boodschap vereenvoudigd: er was een kloof tussen de universiteit, waar een zeer kleine groep mensen lang had kunnen studeren, en de overgrote, minder lang geschoolde burgerij. Vereenvoudiging was noodzakelijk.

Massamedia en hoogopgeleiden

De opkomst van de massamedia – we hebben het dus over de jaren zestig, zeventig – maakte duidelijk hoe verkeerd deze visie was. Onze ouders leefden al in een wereld met een informatie-overaanbod en moesten selecties maken. Het wetenschappelijke signaal was een van de vele en omdat de wetenschap haar inzichten overdragen moest (een wettelijke verplichting, al lang voordat er sprake was van valorisatie), moest ze duidelijk maken waarom haar informatie beter was. De ontvanger, die actief selecteerde, moest dus een argument horen om zijn selectie in het voordeel van de betrouwbaarst mogelijke informatie te laten uitvallen. Dus kwam er meer uitleg: niet alleen werden de conclusies gepresenteerd, ook werd toegelicht waarom de wetenschappelijke methode de meest redelijke was. Anders gezegd: voorlichters begonnen de wijze van kennisvergaring inzichtelijk te maken.