Overzicht

Gastauteur

2.335 Artikelen
3 Waanlinks
25 Reacties
Achtergrond: Jay Huang (cc)
Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Jij ziet jij ziet wat ik niet zie…en het is mij

, door

Eric Berkers is techniekhistoricus. Hij vraagt zich af wat de invloed is van technologie op ons zelfbeeld. Een nieuwe aflevering in de serie Intieme Technologie van het Rathenau Instituut.

Al zo’n 45 jaar kijk ik in de spiegel. Een van de oudste stukjes intieme technologie die ik ken. Niet voor een grasparkiet overigens, die waant zich met een spiegel in gezelschap. Voor mij is mijn zelfbeeld belangrijk voor mijn identiteit. Zó zien anderen mij, of beter: ik denk dat anderen mij zó zien. In ieder geval sinds het post-modernistische-boek-avant-la-lettre Iemand, Niemand, Honderdduizend (1936) van Luigi Pirandello weten we dat dat ‘zó’ vele gezichten kent. Mijn spiegelbeeld is voor mij de dichtst mogelijke benadering van wat de ander ziet. Plato en de grot, zoiets. Ik handel ernaar (toch weer eens naar de kapper) en het geeft, of ondermijnt, mijn zelfvertrouwen (de puist is nog groter dan gisteren).

Naast de spiegel gebruiken we meer technologie om informatie over ons lichaam te vergaren en daarop, al dan niet, actie te ondernemen.

De meetresultaten van de weegschaal en de koortsthermometer zijn ondubbelzinnig. Ook technologieën als Röntgenfotografie, elektrocardiografie en Positron Emission Tomography (PET) leveren beelden, cijfers en grafiekjes van onze gesteldheid. We gebruiken die gegevens voor preventieve doeleinden en voor het stellen van diagnoses. Mooie staaltjes van vooruitgang. Er worden levens mee gered. Maar hun impact gaat verder.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Mijn intieme relatie met het briefje op de koelkast

, door

Jelle van Dijk is docent interactie-ontwerp en gebruiksgericht ontwerpen. Hij vindt dat wij onze technologie zijn, zegt hij in deze nieuwe bijdrage in de serie Intieme Technologie van het Rathenau Instituut.

Intieme technologie? Niets zo intiem als de technologie die zo nauw met je verbonden is dat hij onderdeel van jezelf is geworden. Andy Clark, filosoof, schreef een paar jaar geleden het boek “Natural Born Cyborgs”. Daarin legt hij uit dat wij door- en door verbonden en verweven zijn met de technologie die ons omringt. Zo zeer zelfs, dat je zou kunnen zeggen dat die technologie een onlosmakelijk onderdeel van ons bestaan uitmaakt.

De cyborg is een bekend science-fiction archetype: half mens, half robot. Zo eentje met een robotarm en op zijn ene oog een camera met loshangende draadjes en een rood ledje: Arnold Schwarzenegger in zijn beste jaren. Maar Andy heeft het niet over Arnold, als hij zegt dat wij van geboorte al cyborgs zijn. Hij heeft het met name over de mens als een maker en gebruiker van zijn omgeving. En dan op zo’n manier, dat die omgeving onderdeel van ons is geworden.

Om te begrijpen waarom Clark in ons de cyborg ziet, moeten we eerst wat weten over het brein. et gekke is namelijk dat we in de afgelopen zesduizend jaar wel een hoop slimmer zijn geworden, maar dat onze hersenen op zich niet wezenlijk zijn veranderd. Onze biologische evolutie heeft gewoon nog geen grote stappen kunnen maken. Hoe kan het dan dat we tegenwoordig in maatpakken tijdens de CEO-meeting onze kinderen zitten te Whats-appen, terwijl we ooit met datzelfde brein onze vrouwen aan de haren de grot in sleurden? (Of die vrouwen de mannen, daar wil ik afwezen). Wat is er in die tijd gebeurd met ons?

Foto: De prent: Gilliam Gouwen, Gestrande walvis bij Berckhey, 1598) copyright ok. Gecheckt 04-10-2022

Morgan & Marja

, door

De oproep van minister Van Bijsterveldt dat ouders meer betrokken moeten zijn bij het onderwijs van hun kinderen past in een lange Nederlandse traditie om te gaan moraliseren. Daar is weinig voor nodig, zegt journalist Patrick van der Hijden.

‘Er stranden al eeuwen zeezoogdieren in de ondiepe wateren van de Lage Landen. Uit de zeventiende eeuw zijn prachtige prenten en bijbehorende verslagen bewaard gebleven. Een walvis op het strand of op het wad was een meevaller: traan en vlees, gratis en voor niks. Zo’n stranding boezemde ook angst in. Een bezoekje van de koude onderwereld, in de overzichtelijke Hollandse bovenwereld.

Het is in die zin fijn dat orka Morgan het land uit is. Maar Morgan was ook een zegen: hij leverde dan geen traan, maar des te meer betekenis in de levens van betrokkenen en toeschouwers. Eigenlijk een soort Mauro, maar dan onschuldiger, speelser. Morgan (net als Mauro) zorgt voor levenszin en betekenisvolle ervaringen, omdat hun verhalen zich zo geweldig lenen voor moraliseren. Of je nu aan de ene kant of aan de andere kant staat (meer kanten lijken er niet te zijn), je hebt het perfecte plekje om jezelf op ethische gronden positief te onderscheiden.

Je leven zin geven door morele oordelen over anderen te vellen – dat is nou echt Nederlands erfgoed. Lees Simon Schama’s Overvloed en Onbehagen er nog maar eens op na (van hem heb ik ook het voorbeeld van de gestrande walvissen uit de Gouden Eeuw). Marja Bijsterveldt, minister van Onderwijs brengt de geschiedenis vandaag weer voorbeeldig tot leven. Haar oproep (in de loop van de dag uitgegroeid tot een ‘plan’) luidt: ouders en scholen moeten meer bij elkaar betrokken raken. Ouders die te weinig tijd daarvoor hebben, moeten maar wat minder werken. Daarbij gaat het niet om ‘meer geld’ of ‘meer regels’, maar om een mentaliteitsverandering.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Liefde in tijden van DNA-tests

, door

Rathenau-onderzoeker Lotte Asveld fantaseert over de toekomst van DNA-tests in deze nieuwe aflevering over Intieme Technologie van het Rathenau Instituut.

Ik loop naar zijn werkkamer, til mijn hand op om aan te kloppen, laat mijn hand weer zakken. Loop weg. Nee, halverwege de gang draai ik mij weer om. Vastberaden nu. Ik ga kloppen.

“ Jaha”, klinkt het onwelwillend aan de andere kant van de deur. Ik stoor. Maar ik moet het vertellen. Dit is te belangrijk om alweer uit te stellen, om alweer door te schuiven naar een nog beter moment. Er is simpelweg geen goed moment voor het nieuws dat ik nu ga brengen.

Langzaam, voorzichtig, open ik de deur. “Lief?” vraag ik. Een verstoorde blik mijn kant op is zijn antwoord. Overal op zijn bureau ligt papier. Ik zie hoe hij nog net GeenStijl wegklikt. Hmm, echt opschieten doet het werk kennelijk ook niet.
“ Ik moet je iets vertellen.”
“Ga zitten.”
Ik kijk rond. Er is alleen de bureaustoel waar hij op zit en dat ene krukje dat wiebelt dat we allang weg hadden moeten doen, maar dat hier nu toch nog altijd ongelukkig staat te zijn. Ik ga erop zitten.
“ Het zit zo…”, begin ik voorzichtig. Wiebel wiebel.
“Je weet toch dat ik je vertelde over die ene collega….”
Frons in zijn voorhoofd.
“Die ene, waarvan ik dacht dat hij me wel leuk vond.”
Langzaam begint er iets te dagen in zijn blik.
“Wat is er met hem?”
“Nou vorige week was toch die borrel op werk?”
“Jahaa.”
“Er is iets gebeurd toen.” Wiebel, wiebel, wiebel.
“Zo, wat dan?”
“We hebben onze DNA-apps uitgewisseld.” Zo, dat is eruit. Het ligt aan zijn voeten.
“Jullie hebben wat?”
“We hebben onze DNA apps uitgewisseld!” Ik schreeuw het bijna in zijn gezicht. Alsof hij me de eerste keer niet hoorde.
Een droog “Zo”. Meer komt er niet uit hem.
“En we bleken een hele goede match te zijn.”

Foto: copyright ok. Gecheckt 06-11-2022

Facebook kent geen uitgang

, door

Facebook is een nutsvoorziening in wording, meent internetexpert Danny Mekic’. Als het geen bemoeienis van de overheid wil, moet het zijn gebruikers centraal stellen in plaats van zijn adverteerders.

Herkent u de volgende scène? Waar was u gisteravond? Met wie was u daar? Komt deze foto, welke gisteravond op die locatie gemaakt is, u bekend voor en kunt u de mensen op de foto identificeren? Heeft u een partner? Wie is dat? Wat is uw échte en volledige naam? Op welke datum bent u geboren en in welke plaats gebeurde dat? Wie zijn uw ouders, broers en zussen, neefjes en nichtjes? Wat is uw huidige woon- en verblijfplaats?

Dit is geen politieverhoor.  Dagelijks beantwoorden wereldwijd meer dan 800 miljoen mensen deze en andere persoonlijke vragen in ruil voor een hoop reacties, likes en andere vormen van sociale bevestiging op het online sociale netwerk Facebook. Vrijwillig. De internationale profielensite bedient inmiddels een achtste van de wereldbevolking en nestelt zich steeds dieper en heimelijk in de levens van honderden miljoenen mensen, zonder altijd rekening te houden met de privacy van haar gebruikers. Als het Amerikaanse bedrijf daarmee doorgaat, overstijgt het commerciële belang op den duur het publieke belang van de samenleving. Hoe moet de politiek reageren?

Foto: copyright ok. Gecheckt 06-11-2022

Pleidooi voor een Nobelprijs voor de Milieukunde

, door

Gastredacteur Jan BL vraagt zich af: wat zijn de grootste problemen van vandaag? Zijn dat praktische problemen of wetenschappelijke problemen? En in het verlengde daarvan: waar moet de volgende Nobelprijs heen?

Een beetje serieuze blogger is niet bang voor Wikipedia. Daar lezen we: “Er is veel gespeculeerd waarom een Nobelprijs voor wiskunde ontbreekt. Een wijdverbreid verhaal is dat Nobel wilde voorkomen dat een beroemd wiskundige (Gösta Mittag-Leffler) de prijs zou krijgen, omdat hij een affaire zou hebben met een vrouw met wie Nobel relaties onderhield. Meer waarschijnlijke verklaringen zijn dat Nobel de wiskunde niet zag als een praktische wetenschap waar de mensheid veel aan zou hebben, en het feit dat er al een andere prestigieuze wiskundeprijs in Scandinaviė bestond, waar hij niet mee wilde concurreren.”

Waar het belangrijkste punt zit, is dat voor Nobel de prijs moest worden uitgereikt aan mensen die zich bezighouden met praktische wetenschappelijke onderwerpen, waar de mensheid veel aan zou hebben. Dat de wiskunde daar zonder meer buiten valt zullen veel mensen bestrijden. Zoals Allen wel zei, over de wiskunde: “Where it comes from no one knows, but the whole crazy system works like no one does.”

Maar goed, we richten ons even op de toegepaste wetenschappen. In het bijzonder op twee toegepaste wetenschappen, en wel de milieukunde en de economie. En we stellen twee vragen aan de orde, en wel, ten eerste, welke van deze twee wetenschappen is het moeilijkste en omvat de meest gecompliceerde modellen en methoden? En ten tweede, welke van deze twee wetenschappen behandelt de belangrijkste problemen van vandaag, welke is de meest praktische wetenschap waar de mensheid veel aan zal hebben?

Foto: copyright ok. Gecheckt 25-10-2022

“Linkse kerk” maakte Geert Wilders groot

, door

Niet de rechtse media, maar de linkse kranten en omroepen zijn degenen die Geert Wilders en de PVV groot maakten. Ze boden een spreekbuis, zegt freelance journalist en voormalig Volkskrant-journalist Frits van Veen. 

Dat er iets heel griezeligs in dit land aan de hand is, werd mij afgelopen dinsdag duidelijk toen ik naar het debatprogramma Pauw & Witteman keek. De twee topinterviewers hadden gehoord dat vier van de vijf Marokkanen en Turken “nog steeds” met andere Marokkanen respectievelijk Turken trouwen. Hoewel de tafelgasten hun best deden wat tegengas te geven (“Zou het bij autochtone Nederlanders niet veel anders zijn?”), waren de twee interviewers niet te stuiten. Het schuim stond hen bijna aan de mond. Dit kon toch niet? Dit duidde toch op een op een volstrekt gebrek aan integratie? 

Het ging dus niet om importhuwelijken, waarbij de bruid of bruidegom uit het land van herkomst wordt gehaald. Dat is tegenwoordig nog maar een miniem deel van de huwelijken in deze kringen.

Dat 20 procent van de Turken en Marokkanen met iemand uit een andere bevolkingsgroep trouwt, lijkt mij eerlijk gezegd een verrassend positieve wending in de integratie. Bij autochtone Nederlanders ligt dat percentage  aanmerkelijk lager. En dat terwijl van immigrantengemeenschappen, waar ook ter wereld en van welke origine ook, bekend is dat zij meestal zo dicht mogelijk tegen elkaar aan kruipen.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

De CCTV-dominee

, door

In de serie De Praktijk komen professionals aan het woord. Vandaag weer OV-man die het cameratoezicht in het openbaar vervoer onder de loep neemt. ,,We noemen het binnen het bedrijf ‘sociale veiligheid’ en het is een façade”.

Beminde goedgelovigen;
We zijn hier deze ochtendspits bij elkaar gekomen in dit voertuig om ons veilig te kunnen voelen.
Heeft iedereen zijn telefoon met camera bij de hand, dan kan de dienstregeling beginnen.
Kijk om u heen; zie al die camera’s hangen en weet dat er nog meer verborgen camera’s zijn.
Vandaag is zelfs RTV Rijnmond aanwezig met een cameraploeg, dus we kunnen deze dienst genieten van een extreem gevoel van zalige veiligheid.
Het al-ziend oog waakt over u, ziet alles, zal u behoeden en hem is de wrake.
Laat het wonder geschieden …………

We hebben in ons bedrijf 6000 camera’s onder ons beheer; 1200 vaste opstellingen, 300 kunnen rondkijken en de rest zit in ongeveer de helft van onze voertuigen. De beelden worden opgenomen op 120 videorecorders (16 camera’s per recorder), en we hebben in 166 bussen met recorder, 122 trams en 145 metrorijtuigen een mobiele recorder. Per dag produceren we meer dan een miljoen uur beeld van onze passagiers en hun gedrag. Er wordt gezocht naar software die opnames kan nazoeken op incidenten, maar de software is nog te onbetrouwbaar en te duur om het effectief te kunnen toepassen..

Foto: copyright ok. Gecheckt 24-10-2022

Leraren bewijzen zichzelf en hun leerlingen een slechte dienst

, door

Door het krampachtig vasthouden aan een rigide jaarindeling worden leraren, leerlingen en ouders onnodig beperkt in hun keuzevrijheid betoogt Hartger Wassink, universitair docent bij het Ruud de Moor Centrum van de Open Universiteit.

Minister Van Bijsterveldt lag laatst overhoop met de Tweede Kamer over haar plan om, zeer tegen de zin van de onderwijsvakbonden in, de schoolvakanties in te korten. Het is voor mij een achterhoedegevecht. Centrale schoolvakanties bestaan omdat ze er nu eenmaal zijn en dienen geen enkel doel. Er is geen enkel onderzoek dat bewijst dat kinderen die minder dan zes (of zeven) weken schoolvakantie hebben, tot lagere onderwijsprestaties komen. Eerder het tegendeel. Evenmin is er onderzoek dat laat zien dat de noodzaak van de lange schoolvakanties voor leraren duidelijk maakt. Het onderzoek dat er is, laat zien dat de werkdruk voor leraren vooral ontstaat door een rigide jaarrooster en de piekbelastingen vlak voor de vakanties.

Dat Van Bijsterveldt voor kortere vakanties pleit, is dus alleen maar logisch. Dat leraren als professionals tegen het leerlingbelang en zelfs tegen hun eigen belang ingaan, is op z’n minst verbazingwekkend. Hier wreekt zich dat we impliciet nog steeds uitgaan van het idee dat onderwijs voor alle leerlingen op dezelfde manier gegeven moet worden, dat dat voor iedereen ongeveer even snel gaat en dat de leraar de spil is van het leerproces. Dat idee vinden we absurd voor muziekles, zwemles en voetbal, maar waarom dan niet voor Frans en natuurkunde?

Foto: copyright ok. Gecheckt 21-03-2022

Geld en politiek: de struikelblokken van de kenniseconomie

, door

Gastredacteur Seth Lievense was een van de initiatiefnemers van Occupy Amsterdam. Hij is nu de landelijke coördinator van de Nederlandse Zeitgeist Beweging, die staat voor een maatschappij zonder geld. Deze visie wordt soms als naïef omschreven, hieronder betoogt hij waarom het niet naïef is en wel een goed idee. 

De Zeitgeist Beweging staat voor een maatschappij zonder geld. Daarover werd ik geïnterviewd in het Parool van 16 oktober en na het verschijnen van het artikel kreeg ik onderstaande reactie. Inderdaad, zonder beredenering komt ‘het afschaffen van geld’ ‘naïef’ over. In de krant is er niet zoveel ruimte om alles goed te belichten, dus dat wil ik bij deze alsnog doen.

“Ik ben helemaal voor een fundamentele verandering maar het idee dat het afschaffen van geld e.e.a. kan oplossen is naïef. Geld is slechts een ruilmiddel kan zelf nooit de veroorzaker zijn van de ongelijkheid in de wereld. Het gaat om wie (direct of indirect) de grond in handen heeft. Iedereen kan werken als hij/zij toegang krijgt tot grond!”

Het doel is in zijn geheel niet het afschaffen van geld. Het is een gevolg van een veel bredere visie die uiteindelijk geld overbodig zal maken. Geld is een uitdrukking van schaarste en hoe schaarser iets is of hoe meer arbeid iets kost, hoe meer geldwaarde het heeft. In de negentiende eeuw, een eeuw waarin reële schaarste was, gaf geld zo een goede uitdrukking van de reële waarde aan. Nu echter hebben we de technologische kennis en automatisering die ons -op duurzame wijze met de draagcapaciteit van de aarde- overvloed kan geven. Neem bijvoorbeeld groene stroom of verticale landbouw.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Intiem en totalitair

, door

De Van Dale zegt dat intiem ‘diep in iemands binnenste gelegen’ of ‘van strikt persoonlijke aard’ betekent. Intimiteiten zijn dus dingen die we niet willen delen met anderen. Maar dat is precies wat we doen: zonder dat we er over nadenken delen we intimiteiten het met het Amerikaanse militair-industrieel complex. En dat vind ik doodeng zegt Tjeerd Andringa, universitair hoofddocent (UHD) Sensory Cognition aan de RUG in deze aflevering van Intieme Technologie van het Rathenau Instituut.

Veel meer dan Nederland is de VS op weg om een totalitaire democratie te worden met een militair budget waar een kwart van de bevolking direct van afhankelijk is. Een sterk stijgend verschil tussen arm en rijk rechtvaardigde de opbouw van een Homeland Security apparaat, wetten voor het onbeperkt bespioneren van de eigen burgers en het instellen van no fly lists waarvan niemand weet hoe je er op of af komt. Er staan al twee mensen op met mijn achternaam, en die is niet zo heel gebruikelijk. Verder staat al meer dan 3% van de VS bevolking onder justitieel toezicht.

Centraal in deze ontwikkeling is de rol van de CIA, die via haar investeringsmaatschappij InQTel een drijvende factor was achter zowel Facebook, LinkedIn, als Twitter. Waarom investeerden ze hierin? Draagt dit bij aan de totalitaire democratie die daar ontwikkeld wordt? Daar lijkt het wel op.

Foto: copyright ok. Gecheckt 26-10-2022

Leven of herstarten?

, door

Game Developer Jack Hoefnagel vraagt zich af of gewelddadige games ook een gewelddadig mens van je maken. Een nieuwe aflevering in de serie over Intieme Technologie van het Rathenau Instituut.

Het is geen geheim dat sommige games je compleet op kunnen slokken, je de tijd laten vergeten en je zelfs gepassioneerd laten vloeken als je het level nét niet haalt. Maar hoe intiem is een speler eigenlijk met zijn game en andersom? Zet een game de speler ertoe aan om in Utøya of Columbine in het rond te schieten of is het spelen van een game per definitie een emotieloze interactie? Het antwoord is geen van beide. Aan de hand van onderstaande voorbeelden zal ik dit duidelijk maken.

Voorbeeld 1: Mass Effect is een schietspel waarin de speler het verloop van het verhaal van het spel zelf kan beïnvloeden door bepaalde keuzes te maken. Bij één bepaalde missie wordt de speler voor de lastige keuze gesteld: welke van je twee teamgenoten stuur je op een zelfmoordmissie?

Ik had zelf veel moeite bij het maken van deze keuze. Gedurende het spel had ik veel interessante, persoonlijke gesprekken met één van de twee teamgenoten, waardoor er voor mij een emotionele band ontstond en ik meer van zulke gesprekken wilde hebben. Echter, deze teamgenoot was voor het verdere verloop van het spel niet gunstig om te kiezen, omdat mijn andere teamgenoot sterker was, waarmee ik het spel dus eenvoudiger uit kon spelen. Ik koos uiteindelijk ervoor om de teamgenoot te laten leven waar ik een persoonlijke band mee had, wat eigenlijk tegen alle ‘gamer-principes’ ingaat: je speelt normaal een spel om deze zo goed en zo snel mogelijk uit te spelen, maar omdat het verhaal me zo aangreep koos ik voor de moeilijke weg. Een mooi voorbeeld van hoe games geëvolueerd zijn sinds Pacman en Super Mario Bros…

Vorige Volgende