Overzicht

Ernst-Jan Pfauth

31 Artikelen
3 Waanlinks
83 Reacties
Achtergrond: Jay Huang (cc)
Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

De macht van de situatie

, door

Communicatietrend logoCommunicatie is een breed en belangrijk vakgebied. Vanuit de massamedia, interpersoonlijke communicatie en reclame kunnen we veel verschijnselen en trends in de maatschappij verklaren. Daarom belicht ik elke laatste vrijdag van de maand op GC een nieuwe communicatietrend, waarmee ik hoop bij te dragen aan jouw oordeelsvorming

Elke vrijdag staat mijn dag in het teken van de sociale psychologie. Het hele tweede blok van het eerste semester op de opleiding communicatiewetenschap aan de Universiteit van Amsterdam dwaal ik als student-assistent door de gangen van het Bushuis aan de Kloveniersburgwal. Tweemaal twee uur geef ik in werkgroepen les aan eerstejaars over de fascinerende wijze waarop mensen zich ten opzichte van elkaar gedragen. Centraal thema is de macht van de situatie. Wat doen we als we andere opvattingen hebben dan de meerderheid? Hoe gedragen we ons onder druk van een autoriteit? Door de sociale psychologie te bestuderen, wordt het af en toe bizarre gedrag van mensen meer duidelijk.

Van de werking van irritante reclames tot de slachtpartij in My Lai: theorieën hebben er een verklaring voor. Daarom behandel ik in deze tweede post van de communicatietrendreeks enkele hoofdthema’s uit de sociale psychologie. Zodat u met die kennis in uw achterhoofd, de volgende berichten in deze reeks kan ingaan.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Twitter: narcisme of nut?

, door

Communicatietrend logoCommunicatie is een breed en belangrijk vakgebied. Vanuit de massamedia, interpersoonlijke communicatie en reclame kunnen we veel verschijnselen en trends in de maatschappij verklaren. Daarom belicht ik elke laatste vrijdag van de maand op GC een nieuwe communicatietrend, waarmee ik hoop bij te dragen aan jouw oordeelsvorming

Sommige communicatie- en mediagerelateerde hypes roepen veel verzet op. Ze zijn te vernieuwend, voldoen aan behoeftes die we misschien liever niet onderkennen of we hebben er simpelweg een natuurlijke weerstand tegen. Dit botst met de evangelisten van de nieuwe hype, die de dienst de wereld inbrengen alsof ze nooit zonder konden. Twitter is zo?n voorbeeld. Mensen blijven er sceptisch op reageren. Henk Blanken schreef onlangs op De Nieuwe Reporter over welke fenomenen in mediajaar 2008 verdwijnen. Twitter is volgens hem één daarvan: ,,Twitter is heel hip onder heel weinig mensen. Het is een hype met korte lifecycle. Vooral populair onder mensen die in de media zeggen hoe populair ’t is.?

In het eerste deel van deze communicatieserie nemen we met fervent Twittergebruiker Polle de Maagt de service onder de loep.

Polle is blogger op Café del Marketing en expert op het gebied van Web 2.0. Binnen de interactieve marketingscene waarin hij actief is, wordt veel getwitterd. Polle: ,,Of het nu gaat om nieuwe ontwikkelingen, een vraag die je hebt of een bepaalde persoon die je zoekt, het antwoord ligt in het Twitternetwerk. Samen weet je meer dan alleen. Bovendien is de drempel om elkaar te benaderen zeer laag. Doordat je daarnaast meerdere berichten per dag ontvangt van je Twittercontacten, heb je een vrij goede notie van waar iemand mee bezig is en hoe diegene zich voelt. Zo bouw je vrijwel ongemerkt best een nauwe band met elkaar op.?

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

De eerste generatie die alles kan delen

, door

JaggerHet is 48 graden Celsius. Ik sta tussen tienduizenden zwetende Hongaren die allemaal één ding gemeen hebben: ze zijn fan van de Rolling Stones. Die komen zo het podium op, om het Ferenc Puskas stadion in verroering te brengen met hun soulvolle rock. Mijn hele leven wil ik deze levende legendes in het echt zien en vandaag gaat het écht gebeuren. Dan vallen de lichten uit, ontploft vuurwerk en klinken die prachtige, befaamde, en kippenvelopwekkende tonen van Start me Up. Een onbeschrijfelijke overwinningsroes maakt zich van mij meester, daar staat Mick Jagger! Op vier meter afstand! Uit volle borst schreeuw ik ‘You make a cold man cry’ mee. Één van de mooiste momenten van mijn leven.

En wat doe ik? Ik pak mijn telefooncamera. Met mij duizenden anderen. Mijn generatie kan niet alleen meer van het moment genieten, zij moet het registeren. De nieuwe web 2.0-site Memoloop speelt hier op in.

Daar kan je herinneringen plaatsen, voorzien van een beschrijving. Niet alleen is het mogelijk die mooie momenten met anderen te delen, de kans is ook aanwezig dat je op mensen stuit die ook bij die gebeurtenis aanwezig waren. Het tarten van het lot: je was nooit voorbestemd om elkaar te ontmoeten. Door Memoloop kan daar echter verandering in komen.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Voetbalfundamentalisme

, door

Meiden van HalalEen goed betoog begint met een omschrijving van het onderwerp. Maar over dit probleem is al zoveel geschreven dat ik het met moeite uit mijn pen krijg. Ik noem wat namen: Ehsan Jami, Ayaan Hirsi Ali en Theo van Gogh. Wat daders: Mohammed B., Samir A. en de Hofstadgroep. Even in het Theodor-Holman-standje en tekeer gaan over moslimfundamentalisme, vrijheid van meningsuiting en verloren kunstenaars. Terecht hoor, als u het mij vraagt. Ik moet ook weleens schelden om de primitieve gedachten van sommige medemensen. En het is natuurlijk zeer belangrijk om deze discussie gaande te houden. Maar af en toe is het leuk om het over een hele andere boeg te gooien. En dat is precies wat ik nu ga doen, dus wees gewaarschuwd.

Ik lees de columns in de Metro, luister verhitte discussies in de trein af, discussieer dronken en emotioneel met mijn vrienden en scan de reacties op GeenStijl-berichten. En af en toe schreeuwt of schrijft iemand: ?Waren ze maar allemaal in de bergen van Marokko gebleven!!?. Een onzinbewering, en niet alleen omdat niet alle moslims Berbers zijn. Fundamentalisme is namelijk een oer-Hollands verschijnsel, diep geworteld in de historie van onze volkssport.

Johan DerksenVraag maar aan de familie Picornie, Lassche of wat recenter, Derksen. Inderdaad, de man met de lodderige blik, vastgeroeste sigaar en norse woorden. Als de term ?voetbalintellectueel? zou bestaan, was hij een zelfbenoemde. Inderdaad een beetje flauwe omschrijving. Maar zo doen we dat in Nederland: als iemand zijn kop boven het maaiveld uitsteekt, maken we diegene belachelijk. Helemaal als er zoveel haar op zit. Maar dat mag, iemand met woorden afmaken. Vraag dat maar aan Hans. Is ook niet erg. Misschien moet Neerlands bekendste voetbalhoofdredacteur wel gniffelen als hij dit leest.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Wereldwijde burgerjournalistiek

, door

Citizen Reporter
Als burger ben je voor het wereldwijde nieuws afhankelijk van een paar nieuwsbronnen. Je surft wat rond, scant enkele nieuwssites en kijkt braaf het achtuurjournaal. Sommige gaan daarin wat verder dan andere. Maar Mark Fonseca Rendeiro spant de kroon: hij maakt zijn eigen nieuws. Wanneer op de wereld iets gebeurt waarvan hij denkt dat het meer aandacht verdient, belt hij iemand uit zijn indrukwekkende wereldwijde netwerk op om verslag te doen. Door middel van podcasts deelt hij zijn nieuws met de wereld. ,,Mijn doel is om via het internet belangrijke onderwerpen aan te snijden”.

Mark – Bicyclemark op het web – is een Portugese Amerikaan, 27 jaar oud en woont in Amsterdam. We ontmoetten elkaar op de European Youth Media Days in Brussel, waar hij vertelde over zijn website Citizenreporter.org. Zijn presentatie maakte indruk, en enkele weken later interviewde ik hem in Café Westers over zijn beweegreden.

Spread the Word
Internet heeft de potentie om onbekende onderwerpen te laten uitgroeien tot een veelbesproken kwestie. Mark: ,,Spread the Word, dat is waar het om draait. Een blogger zette bijvoorbeeld tijdens de laatste verkiezingen een filmpje van een Senator die racistische opmerkingen maakte online, andere bloggers pikten dit op, en het koste de man zijn kop. Nu is dit natuurlijk een populair voorbeeld. Maar dit moet ook kunnen met onderwerpen waar mensenlevens op het spel staan. Kijk naar de bloggers die verslag deden van de slechte situatie na orkaan Katrina in Lousiana”.

Netwerk
Bij voorkeur gaat Mark zelf naar de plek om verslag te doen, zoals bij Katrina het geval was. Maar door budget- en tijdstechnische redenen is hij vaak afhankelijk van kennissen die wél on the spot zijn. Dat zijn er gelukkig veel. ,,Doordat ik op veel plekken in de wereld ben geweest, heb ik een groot netwerk. Die bel ik dan op, en dan vertellen ze hoe ze iets persoonlijk ervaren”, aldus Mark. Op deze manier zoomt hij in op nieuws, wat een compleet nieuwe invalshoek oplevert.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Tenenkrommende seksuele voorlichting

, door

Voor wie de uiterst ‘smaakvolle film’ The Girl Next Door heeft gezien, is het bekende kost. Seksuele voorlichting in Amerika is vrij knullig, en op z’n minst tenenkrommend – van ergernis. Een klassiek voorbeeld:

In een tegenreactie hebben enkele jongeren uit Woodstock, New York een vodcastsite opgezet: The Midwest Teen Sex Show.

Met leuk in elkaar gezette filmpjes proberen ze op spottende wijze ? maar met serieuze ondertoon ? een discussie over tienerseks op gang te krijgen. Geen overbodige luxe in een land waarin een groot deel van de conservatieve overheid onthouding als enige optie ziet.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Journalisten en hun blogs

, door

NRC BlogDat de meeste journalisten graag bloggen, is bekend. Een logische ontwikkeling ook, mensen die van schrijven houden storten zich natuurlijk ook sneller op ‘nieuwe’ ontwikkelingen binnen het vak. Bovendien kunnen ze eindelijk zelf bepalen waar ze over schrijven, zonder dat het onderwerp langs een eindredacteur moet.

Freek Staps, Amerika-correspondent voor het NRC Handelsblad en BNR Nieuwsradio, noemde in een interview dat ik met hem had nog enkele voordelen van bloggen:

Een weblog is een perfecte mogelijkheid om het verhaal achter het verhaal te laten zien. Wat niet in de krant past, zet ik op mijn weblog. Tevens is het inkijkje in hoe een correspondent te werk gaat. Zo zijn de keuzes voor nieuws die ik maak beter uit te leggen. Een ander voordeel is dat ik direct kan communiceren met mijn bezoekers. Dat ervaar ik als de ideale manier om uit te leggen waarom journalisten zo belangrijk zijn.

En het biedt mooie mogelijkheden voor interactie tussen de lezer en de journalist, toont Staps met één van zijn laatste blogberichten aan:

Ik krijg regelmatig mails van lezers over hun avonturen in New York en die ga ik nu maar eens publiceren. Dat wil zeggen: wat je vanaf nu instuurt. Ik ben wel benieuwd naar ervaringen in New York.(..) Ik zal de beste verhalen selecteren en publiceren. Have a good one!

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

De openhartige blogger

, door

TypemachineNaar goed Nederlands gebruik neem ik tijdens een obscene last-minute naar een zonovergoten land op een ligbed een aanzienlijke stapel boeken door. Terwijl mijn bezwete rug aan het blauwe plastic van de stoel plakt, ik om de twintig seconden een waterfles aan mijn mond zet en af en toe met een schuin oog naar de meisjes kijk die vroeger mijn vakantievriendinnetjes geweest zouden zijn, verbaas ik mij over de vreemde fantasieën die Jan Wolkers met zijn publiek deelt in het autobiografische Terug naar Oestgeest.

Er was een donker meisje uit mijn klas waarbij de ogen, neus en mond zo dicht bij elkaar zaten dat ze op een diertje leek. (..) Aan haar dacht ik alleen vlak voordat ik slapen ging. Ik martelde haar van heel dichtbij. Dat wil zeggen, dat ik zo dicht tegen haar aangedrukt lag dat ik niet zag wat ik deed. Maar ik wroette haar hele lichaam om, ik haalde er alles uit. (..) Aan het eind hing ze altijd als een bloederig stuk vlees ondersteboven aan een haak. Het kwam zonder dat ik het wilde, vlak voordat ik sliep.

Extreem, onconventioneel, TBS-materiaal, als u het mij vraagt. Later die vakantie las ik Reve, ook hij martelt er in gedachten lustig op los. De openhartigheid van deze schrijvers overvalt me. Volgens Freud heeft ieder mens zo zijn eigen extreme fantasieën, weinig delen die echter met miljoenen mensen. Populaire schrijvers van nu, Kluun om er maar eens eentje te noemen (hoongelach valt mij ten deel in de comments), pennen ook wat seksueel getinte fantasieën neer. Maar deze zijn vrijwel allemaal sociaal geaccepteerd. Welke gezonde man/ vrouw fantaseert potverdorie niet over een triootje?

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Ecomoeheid

, door

Eco movementVrijdag las ik in nrc.next een column over de Nederlandse ‘Trendwatcher van het jaar’-verkiezing. In dit vermakelijke stukje passeerde uiteraard enkele voorspellingen de revue. Eentje viel me voornamelijk op: eco-tiredness. Volgens de empirisch futurologen, prognosestylisten en trenddiertjes zijn wij Nederlanders over een tijdje groenmoe. Een logische optelsom eigenlijk. Het evangelie van Al Gore domineert de publieke agenda. En als je ergens mee doodgegooid wordt, ben je het op een gegeven moment vanzelf zat. Zo lust mijn moeder geen drop meer, omdat ze dat vroeger altijd tijdens het leren at. Om maar eens voorbeeld te noemen.

Een tramritje door – het overigens sterk verontreinigde – Amsterdam illustreert hoe groot het issue milieu tegenwoordig is. Zo zie ik een op een rondvaarboot staan dat ‘ook’ zij nu op schoon aardgas varen, bewijst een poster van Nuon dat milieu echt sexy is en zie ik om de tien meter een oproep om mijn oude mobiel in te leveren.

Hoe belangrijk het onderwerp ook is, bij zo’n overdaad treedt ecomoeheid vanzelf op. Net zoals we inmiddels Afrikamoe zijn. Daarom aan u de vraag: bent u al ecomoe?

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Stemmen winnen op z’n Turks

, door

Het is 41 graden Celsius, op een enorm veld beweegt dor gras zachtjes op de warme wind. Oorverdovend gezoem van sprinkhanen draagt bij aan de beleving van intense hitte. Dan, in de verte, klinkt muziek. Gepingel op een ondefinieerbaar snaarinstrument en hoog mannengezang. Mijn vriendin en ik, op weg naar de grootste moskee van Manavgrat, draaien loom onze hoofden naar de richting waar de muziek vandaan komt.

Bus

Over de desolate vlakte raast een busje, voorzien van een goede set luidsprekers. Een sticker op het voertuig toont een politicus die ons vriendelijk, doch indringend, aankijkt. Stemmen winnen op z?n Turks.

Twee uur later, onze tweede speurtocht – ditmaal naar een niet zo?n extreem toeristisch terras – is geslaagd. Tussen de rummikubbende mannen nuttigen we een speciaal soort kebab, waarvan de naam me even is ontschoten.

Rust overheerst, het is ook de enige gepaste sfeer bij de onmenselijke hitte (Excuus voor deze ? typisch Hollandse ? aanmerking op de ietwat hoge temperatuur. Had ik maar in Nederland moeten blijven, ik weet het). Opeens maakt de kalme sfeer plaats voor een bepaald soort opwinding, die van tienermeisjes die horen dat Take That binnen een straal van een kilometer verkeert.
Terras
De politicus wiens afbeelding op het busje stond, komt nu het terras opwandelen. Hij draagt een keurig wit gestreken overhemd – zonder zweetplekken – met daarop een rode das, want dat straalt gezag uit. Hij heeft in ieder geval een consequente communicatiestrategie, daar hij op de afbeelding van het busje dezelfde outfit draagt. De statige man schudt handen, hoort wensen aan en wint stemmen ? op z?n Turks.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Het Europagevoel

, door

IndigoIn Europa voelde ik me een Nederlander. Ik stoorde me aan dronken Engelsen, chauvinistische Fransen, uitsluitend Duitssprekende Duitsers, Italianen die aan mijn vriendin zaten en teveel Polen in een te kleine auto. Het gevoel een Nederlander te zijn in zomaar een continent, het toeval wil Europa, bleef. Totdat ik naar Amerika vertrok om daar vier maanden stukjes te schrijven. Na een tijdje ontstond een raar bewustzijn, een vreemde gewaarwording, die tegelijk vertrouwd aanvoelde. In het everything bigger Amerika liep ik rond.., als een Europeaan.

De Europese beleving kwam niet alleen omdat ? vooral vrouwelijke ? Amerikanen mij om de haverklap half verwijtend, half bewonderend ?You?re sooo European? naar het hoofd slingerden, ook omdat ik de Europese levenstijl enorm miste. Zomaar een biertje met een Amerikaanse vriend zat er niet in, een kaasplankje na een goede maaltijd is uit den boze en werk, alsmede de tv, is heilig.

Tijdens een interview dat ik met Linker had, kwam dit onderwerp ook naar voren. ,,De Amerikaanse bevolking is ontzettend gastvrij en zeer behulpzaam. Het is wel lastig om goede vrienden te maken. De beleving van vriendschap is hier anders. In Nederland ga je af en toe eens spontaan een biertje drinken op een terras, in Amerika doe je dat niet. Hier zie je vrienden één keer in de drie, vier maanden. Amerikanen zijn veel meer gezinsgericht. Na het werk eten ze met het gezin, dan gaat de tv aan en vervolgens vroeg naar bed want ’s ochtends vroeg gaat de wekker weer af?, aldus Linker.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Miss Denters breekt door in Amerika

, door

Esmee DentersOnze achttienjarige slaapkamerartieste timmert bijzonder goed aan de weg. Op YouTube bewonderde inmiddels al 26 miljoen mensen haar webcamfilmpjes. Meest recente hit is het duetje dat ze met Justin Timberlake zingt (zie hieronder). Toen ik een van haar filmpjes in maart aan mijn voormalige roommate -zanglerares van beroep- liet zien, reageerde ze enthousiast. Vanochtend trof ik dit mailtje in mijn inbox aan:

Wanted to let you know that the girl you showed me on YouTube from Holland is on a major Time-Warner commercial. They have her standing in front of a group of people, singing her head off, like a big star! When I first saw the ad, I thought, “Why did they put that average looking girl in such a star position on such a major spot?” Then, I realized it was her. And she sounds great. Her career really is taking off. Do you have that commercial over there?

Kortom, met Esmee’s carrière zit het wel goed. Maar hoe zit het met die van u? In de nrc.next van vandaag staat precies beschreven hoe ook u met de heer Timberlake de sterren van de hemel kunt zingen. En dat in vijf stappen! Als u dan eenmaal in Amerika zit, ken ik nog wel een zanglerares.

Volgende