Eric

Vakbond FNV en werkgeversverbond VNO/NCW lijken elkaar gevonden te hebben in het plan om de WW voortaan door de werkgevers uit te laten betalen. Het klinkt ook prima: werkgevers worden gestimuleerd om mensen naar een nieuwe functie te helpen door outplacement of scholing, werknemers zijn eerder de WW uit. Maar er zitten problemen aan vast die twijfel rechtvaardigen.

Want wanneer werkgevers mensen ontslaan, gaat het in een groot deel van de gevallen niet goed met het bedrijf. Dus waar moet nog jarenlang de WW-uitkering vandaan komen, als het bedrijf vecht om te overleven? Dat betekent dat het risico op de een of andere manier extern verzekerd moet worden. Met andere woorden, eigenlijk hetzelfde als er nu gebeurt, maar dan bij een commerciële verzekeraar die er nog eens met een flinke risicopremie en winstopslag tussen zit.

Er is een nog veel groter probleem: de regeltjes. Die zouden ook in het FNV-voorstel vastgesteld worden door de overheid. Logisch, want werklozen hebben tegenover hun oud-werkgever geen drukmiddelen als die besluit eenzijdig de regels te veranderen. Maar die regeltjes zijn ook nu al het probleem.

Wanneer je voor iets meer dan een maand full-time werk hebt, schrijven de regeltjes van het UWV voor dat je de WW uitgeknikkerd wordt. Op zijn vroegst twee weken voordat je weer werkloos wordt uiteraard, waarna je weer minimaal 6 weken zoet bent om je uitkering weer uitbetaald te krijgen. Op zijn zachtst gezegd is dat geen aanmoedigingspremie om flexibel te zijn en korte klussen aan te nemen. Heel gek, want flexibiliteit van de werknemer is precies wat de overheid verwacht.

Gisteren haalde oud-VVD-fractievoorzitter Van Aartsen in de NRC ongenadig hard uit naar Verdonk. Hij constateert dat ze niet meer bij te sturen is, sinds ze haar eigen populariteit heeft ontdekt. “Er was een gebrek aan moedige advisering in haar eigen omgeving. Ze kreeg er moeite mee nog te luisteren -zowel naar haar politieke omgeving als naar haar ambtelijke omgeving. Ze is gaan geloven in haar imago met conservatieve trekken.”

Het is al langer duidelijk dat Verdonk bij de partij inmiddels flink wat vijanden heeft gemaakt. Bij de lijsttrekkersverkiezing was duidelijk dat de partijtop liever Mark Rutte als lijsttrekker zag. Verdonk reageerde daarop niet door in gesprek te gaan met het hoofdbestuur, maar door hen direct als “onbetrouwbaar” neer te zetten door een waarnemer te eisen. Dat is geen nieuw verschijnsel bij Verdonk. Kritiek of tegenwind accepteert ze niet en ze reageert daarop dan ook alsof het een persoonlijke aanval is. Kalou en Taïda Pasic waren al kansloos op het moment dat hun zaken in de publiciteit kwamen, domweg door het feit dát hun zaken in de publiciteit kwamen.

Haar campagne was inhoudsloos en gericht op het ontwikkelen van een persoonlijkheidscultus. Campagneleider Kay van der Linde moet gesmuld hebben van de koppen met “Rita” erin in plaats van “Verdonk”. Met Professor Pim werkte dat trucje ook al zo fijn. Maar toen ze midden in de campagne met haar eigengereid optreden rond het paspoort van Hirsi Ali in moeilijkheden kwam, werd ze al snoeihard teruggefloten door Zalm en Balkenende. In een zaal vol sympathisanten in Hardenberg liet ze vervolgens blijken lak te hebben aan de een dag eerder gemaakte afspraken door haar oude standpunten te herhalen.

Op de Sargassoredactie werden al plannen geopperd voor een actiewebsite eenpaspoortvoorayaan.nl, maar plots blijkt dat niet meer nodig. Ayaan Hirsi Ali vertrekt naar een conservatieve denktank in de VS, het American Enterprise Institute. De timing van de boodschap, precies op het moment dat Hirsi Ali en de complete VVD-top in problemen dreigen te komen door een Zembla-uitzending, is uiteraard volstrekt toeval.

Zoals het ook volstrekt toeval is dat de VVD straks niet voortdurend hoeft uit te leggen waarom een VVD-kamerlid mag blijven zitten, terwijl Verdonk “regels zijn regels” blijft echoën. Want hoe merkwaardig ook, dat Hirsi Ali ruim drie jaar Kamerlid is terwijl de complete VVD-top weet dat haar verleden niet strookt met de harde lijn van de VVD tegenover andere vluchtelingen, is ineens een stuk minder problematisch wanneer ze niet meer op de lijst staat.

Zou het vertrek van Hirsi Ali ook iets te maken hebben met het voortijdig opstappen van Jozias van Aartsen? Die bleef haar immers voortdurend uit de wind houden, hoezeer ze ook uit de bocht vloog. Zelfs als ze een ander standpunt verkondigde dan het fractiestandpunt, bezag Van Aartsen het tafereel glimlachend als een vader die zijn driejarige dochter de bloemen uit de tuin van de buren ziet plukken.

“Ik heb sterk de indruk dat we een brokkenpiloot binnenhalen”, aldus Commissaris van de Koningin Ed Nijpels over Rita Verdonk. Partijvoorzitter Jan van Zanen riep meteen dat stelregel één voor iedereen moet zijn “je zegt waar je vóór bent en niet waar je tegen bent”, maar ik kan me niet aan de indruk onttrekken dat er op de VVD-burelen enige paniek is uitgebroken nu Mark Rutte moeite lijkt te hebben de retoriek van Verdonk te pareren.

Inmiddels loopt Rutte al twee weken lang te proberen Verdonk een inhoudelijke discussie in te trekken, maar erg succesvol is hij daar nog niet in. Integendeel: Verdonk glibbert langs elke inhoudelijkheid en debiteert alleen haar slogans, al dan niet tegen een achtergrond van fanclubachtige taferelen van wel erg on-VVD’s “Rita, Rita” roepende aanhangers.

In het debat van vanavond meende ze een beloofde belastingverlaging van ruim 600 miljoen af te kunnen doen als “dubbeltjes en kwartjes”, toen haar werd gevraagd waar ze dat vandaan dacht te halen. Rutte probeerde daar profijt uit te trekken, maar slaagde daar toch niet echt in. Dat is natuurlijk ook niet zo gek, want slogans liggen per definitie beter dan een inhoudelijk verhaal. Meest opmerkelijk was wel dat Verdonk als antwoord op Ruttes poging de daadkracht van Verdonk in twijfel te trekken beweerde dat ze uitging van haar eigen kracht en anderen niet wilde beschadigen. Daarmee beschuldigde ze Rutte van wat ze zelf het duidelijkst en het hardst deed bij haar presentatie op de Bouw-RAI. Het toont de ware aard van Verdonk: ze gebruikt de slogan die haar uitkomt, ook al spreekt ze zichzelf tegen. Waar hebben we dat toch eerder gezien? Juist, bij Fortuyn.

Vandaag kondigde ze het aan: Verdonk wil lijsttrekker van de VVD worden. Dát er nog een sterke kandidaat tegenover Rutte zou komen is geen verrassing, het was alleen even de vraag welke. De rechterflank van de VVD was vast niet gelukkig met het vooruitzicht van Rutte als lijstaanvoerder. Hij staat immers bekend als links-liberaal. Of dat in de praktijk óók zo is, is niet belangrijk, het imago was al fout. Of Verdonks lijsttrekkerschap een succes zal worden, valt nog te bezien. Er kan nog heel veel fout gaan in het jaar tot de komende verkiezingen.

Tot op heden weet ze haar imago van standvastige minister buitengewoon knap overeind te houden. Terwijl ze toch keer op keer de fout ingaat: met kruisjes op dossiers van Congolezen, met verhoren van Syrische asielzoekers, met een totaal gebrek aan compassie als er 11 mensen om het leven komen bij de brand in het detentiecentrum op Schiphol.

Verdonk roept hard dat ze is aangesteld om beleid uit te voeren en dat dat alles is wat ze doet. De massa vreet het en ziet haar als besluitvaardig en standvastig, ondanks alle missers. Maar die massa kan haar geen pijn doen. Waar Verdonk beducht voor moet zijn, is de politieke dynamiek die ontstaat als ze lijsttrekker van de VVD wordt.