Overzicht

Tom van Doormaal

338 Artikelen
668 Reacties
Achtergrond: Jay Huang (cc)
Foto: Rev. Xanatos Satanicos Bombasticos (ClintJCL) (cc)

Koper, kijk uit!

, door

COLUMN - De kop boven dit stuk is mijn vertaling van de klassieke aansporing “caveat emptor”. Dat principe kreeg een holle toon, toen de a-moraliteit in de financiële wereld ons volledig uitkleedde en in een mondiale crisis stortte.

De koper kan inderdaad maar beter oppassen en ook de aansporing “ken u zelve”, zoals het orakel van Delphi uitsprak, ter harte nemen. De markt lost alles op en heeft een unieke regelende kracht, beweren bepaalde politieke stromingen,  maar ik word niet vrolijk van mijn avonturen.

Het toeval wil dat ik enige tijd niet schreef voor Sargasso, omdat ik aan het verhuizen ben. Ik heb opgetogen verslag gedaan van mijn ervaringen met de “Rijksdienst voor Ondernemend Nederland” (echt, geen bijverdienste van wethouder Hekking uit Juinen) en het verkrijgen van een energielabel. Het is een mooie illustratie van de beleidsmatige onzin, die wij met elkaar produceren.

Maar ik heb er meer, sterker, bijna alle ervaringen op de markt hebben dit of een soortgelijk verloop. Samenhangende diensten aan klanten verlenen wij niet meer. De realiteit is dat uitbesteding en onderaannemers vooral als functie hebben de risico’s voor ondernemers te verplaatsen naar de klant. Laat ik eens twee voorbeelden geven, waarin ik de rol van eenvoudige consument vervul.

Foto: Wethouder Hekking was een typetje van Kees van Kooten (rechts) copyright ok. Gecheckt 02-11-2022

Ex-wethouder Hekking schnabbelt

, door

Soms moeten dingen klein gemaakt worden om ze goed te kunnen zien. Die gedachte bracht mij er toe mijn avonturen met het energielabel in deze kolommen te beschrijven. Natuurlijk is het klein bier en gezeur. Tegelijk is het een voorbeeld van de wijze waarop de overheid vertrouwen verliest en de mogelijke politieke gevolgen daarvan.

In vorige verhalen beschreef ik mijn belevenissen: het viel niet mee om de bureaucratie te bewegen tot de handelingen waarvoor hij bestaat. Had u ooit gehoord van een Rijksdienst voor ondernemend Nederland, gevestigd in Roermond? Mijn waarschuwingsbel voor satire rinkelt dan meteen.

Maar laat ik met een positieve noot beginnen. Ik heb een energielabel gekregen (365581185) Het heeft maanden genomen, maar dan heb je ook wat. Dat het label C is, had ik zelf uit de standaard documenten al geconcludeerd. Heb je er dan iets aan?

Het lijkt mij niet. De regeling EPBD energieprestatie gebouwen is op 24 oktober 2014 voor Nederlands gebruik geschikt gemaakt en gepubliceerd in de Staatscourant. (2014, nr. 29575) Ik weet iets van bureaucratie en detailleringsdrift, maar was toch weer verbaasd. Het is een soort leerboek voor energiegedrag van gebouwen en alles wat de adviseur moet kunnen is er in beschreven, tot en met begripvol communiceren met de labelplichtige…

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Witteveen, MH17 en de trias politica

, door

Soms moeten we even meedoen met de golf van herdenkingen, een jaar na de MH17 ramp. Een goede reden is dat Willem Witteveen, met vrouw en dochter aan boord waren. Een bijkomstige reden is ook dat Witteveen en zijn dochter twee dagen voor de fatale vlucht het manuscript van “De wet als kunstwerk” bij de uitgever hadden ingeleverd.

MH17 werd neergehaald boven Oekraïne, vermoedelijk een fout van rebellen, het Oekraïnse leger of misschien zelfs behulpzame Russen. Bijna driehonderd onschuldige burgers verloren het leven in de val van 10 km hoogte. Onder hen waren vooraanstaande aids-researchers, op weg naar een congres, en de jurist en politicoloog, PvdA senator Willem Witteveen.

Ik waardeerde zijn oudere publicaties en wist dat hij bezig was aan een boek. Het verlies aan levens doet pijn, maar het verlies aan verdienstelijke wetenschappers onderstreept de tragiek van de ultieme streep door menselijke potentie nog extra.

Willem Witteveen was redacteur van Socialisme & Democratie. Een aantal herinneringen aan hem vulde het tijdschrift, sommige rustig en inhoudelijk. Opvallend was de woede waarmee zijn promotor, Herman van Gunsteren zijn herinneringen opschreef: geen aanvaarding, maar gekmakende boosheid leek hem te hebben bevangen.

Het boek “De wet als kunstwerk” (Boom, Amsterdam 2014) is inmiddels gepubliceerd. Het is een kloek geschrift, bijna 500 pagina’s: subtitel “een andere filosofie van het recht: hoe de filosofen onze wetgevers de maat nemen.” Ik kan me niet herinneren een fascinerender boek op mijn vakgebied te hebben gelezen.

Foto: Jeroen Dijsselbloem (foto PvdA flickr) copyright ok. Gecheckt 05-10-2022

Beste Jeroen,

, door

De PvdA stuurt de z.g. “zondagsbrieven” naar de leden. Die zijn soms de moeite wel waard. Bijgaand een reactie op de visie van Jeroen Dijsselbloem, van een partijgenoot.

Beste Jeroen,

Natuurlijk is het een Griekse tragedie. En natuurlijk, je nuchterheid en zakelijkheid zijn bitter nodig in een situatie, die grote verliezers gaat opleveren.

Maar toch een paar kanttekeningen: de romantische boekhouder, je kent hem wel, die meneer Zalm van ABNAmro, schreef in zijn memoires dat hij mordicus tegen de aansluiting van Griekenland was, omdat hij de cijfers volstrekt niet vertrouwde.

Maar toen hem werd voorgehouden dat er politiek geen uitweg was, omdat het van Helmuth Kohl moest en de politieke race al gelopen was, staakte hij zijn verzet. Het boek schreef hij ruim na de feiten, dus een zekere behoefte aan witwassen van zijn eigen blazoen is niet uit te sluiten.

Maar of Nederland nu tot het laatst toe kritisch was, zoals je schrijft, samen met de ECB, dat roept toch wel beleefde twijfel bij mij op. Of we achteraf weten dat de statistieken volstrekt onbetrouwbaar waren, daar twijfel ik evenzeer aan. Gerrit Zalm was een real-politiker, die wist wanneer hij zijn mond beter dicht kon houden. Hij was dan wel “il duro”, maar tegen de Duits-Franse as kon hij ook niet op. Ik denk dat we het altijd wisten.

Een tweede kleinigheid, beste partijgenoot: het is inderdaad zo dat Griekenland overspoeld werd met goedkoop krediet, met rentes die ook in Duitsland werden betaald. Dat was een ernstige weeffout in de controle mechanismen in het financieel verkeer, waar ook andere zwakke broeders last van kregen, zoals Spanje en Portugal. Hier past misschien een politieke analyse over hoe het zo kon ontsporen.

Foto: copyright ok. Gecheckt 10-02-2022

Tweeling onnodig gescheiden

, door

COLUMN - Op deze plek schreef ik eerder over het gedoe met het energielabel. Het lijkt klein bier, maar het is ook onweerstaanbaar grappig, zelfs als er niet wordt teruggeschreven. Maar er zit ook een principieel kantje aan. De overheid verplicht mij een energielabel te hebben, bij de verkoop van mijn huis. De simpele handgrepen die daarvoor nodig zijn kan die overheid echter niet ordelijk uitvoeren.

Op 16 april kreeg een heer met een onbekende naam op mijn adres een bevestiging dat het formulier dat ik had ingevuld in goede orde was ontvangen. Het aanvraagnummer dat bij de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland was geregistreerd, klopte weer wel.

Op 18 april schreef ik terug dat mij niet helder was waarom de naam niet klopte, waarom ik niet bekend was als woningeigenaar, waarom de vertraging zo groot was en wanneer de overheid wel aan zijn verplichtingen zou voldoen.

Ik verzocht om uitleg over de zin van de verplichting: die lijkt mij te zijn dat een label je kan helpen bij de beslissing of je een woning moet kopen, tegen welk bedrag, wat je er aan moet doen om hem energiezuiniger te maken, en zo meer. Niks op tegen.

Foto: Partij van de Arbeid (cc)

Het lot van Martin van Rijn

, door

ANALYSE - Deze week debatteert het parlement over het lot van Martin van Rijn. Struikelt hij over de chaos bij de Sociale Verzekeringsbank? (SVB) Op zich zou daar niets op tegen zijn, want de regels van het spel zijn nu eenmaal zo. Ook als je er niets aan kunt doen als bewindspersoon, je bent verantwoordelijk en de rituele reiniging moet geschieden.

Wat er natuurlijk wel op tegen is: Martin van Rijn is een prima bewindspersoon en teloorgang van zijn politieke en bestuurlijke talenten zou jammer zijn. Waarom? Omdat de problemen rond de uitvoering van de decentralisaties iets voorspellen, waar nog weinig over is gesproken: verlies aan vertrouwen bij de “brave burger”.

Dat is wel vervelend, maar nuttig voor de verandering in het sociaal domein. Dat is een rare stelling, die toelichting verdient. Daarover gaat de rest van dit verhaal.

Mensbeeld en politiek

Judith Wolf, hoogleraar Zorg te Nijmegen, noemt “zelfbepaling” wezenlijk voor de drie basisbehoeften van mensen:

  • Autonomie, waarmee levensdoelen, horend bij de eigen aard worden gekozen,
  • Competenties, voor het zelfvertrouwen en het vermogen die doelen na te streven,
  • Verbindingen met anderen, die veilig en betekenisvol zijn.

(“Niemand tussen wal en schip”, door Judith Wolf, p.23)

Het is een constructie van een mensbeeld dat goed past bij de politieke sfeer in de huidige coalitie van VVD en PvdA, die poogt de “participatiesamenleving” vorm te geven. Dit mensbeeld van Wolf is gebaseerd op onderzoeken en bijdragen van velen. Het is misschien geen toeval dat het ook een mengsel is van liberale en socialistische denkbeelden over de mens. Het zijn mensbeelden, die de groei en bloei van politieke verenigingen sterk bepalen. En die mensbeelden bepalen ook oordelen over hoe de zorg geregeld moet worden.

Foto: Ellen Profielen (cc)

Uitvoering van beleid: het energielabel

, door

COLUMN - Soms rol je over de vloer van het lachen, als je je rekenschap geeft van het onvermogen om beleid ordelijk uit te voeren. In mijn stuk over “Haagse Bagger” vroeg ik daar aandacht voor.

In mijn persoonlijke leven had ik daarover een bijzonder sprekend voorbeeld. Mijn vrouw en ik raken wat op leeftijd en besloten te verhuizen naar een appartement. Dat betekent dat het huis dat we nu bewonen moet worden verkocht.

Weet u wel dat u een energielabel moet hebben? Dat wisten we niet. Maar ik ben levenslang huisvester, dus dat leek me een oplosbaar probleem.

Iedereen heeft een voorlopig energielabel toegezonden gekregen. Dat zal wel, maar ik kan me daar niets van herinneren. Ga eens naar Energielabelvoorwoningen.nl en houd uw DigiD bij de hand. Ik ben een brave burger, net belasting gedaan, dus een nummer ook nog. Maar al mijn verleidingskunsten aangewend, alleen ik was volgens het systeem niet bekend als eigenaar van een woning.

Je zou zeggen, kan gebeuren, er is vast een default optie of een regeltje voor een vervolg, maar neen, hier eindigt hoofdstuk 1.

Omdat ik een brave burger ben, volgt hoofdstuk 2. Ik vond een helpdesk energielabel en legde mijn probleem voor. De helpdesk herkende het probleem en adviseerde mij vriendelijk de schriftelijke route te volgen voor een aanvraag. Want het systeem was niet betrouwbaar.

Foto: Minister-president Rutte (cc)

Haagse bagger

, door

COLUMN - “Overal zanikt bagger” dichtte ooit Lucebert. De woorden zijn onweerstaanbaar bij het kijken naar Den Haag. Ik heb meer dan de helft van mijn werkzame leven in de Haagse bureaucratie doorgebracht en weet dat er onwaarschijnlijk slimme en getalenteerde mensen rondlopen, in de politiek en in de bureaucratie. Raadsel: waarom produceren ze niet wat meer kwaliteit?

Hopen bagger

De voorbeelden van bagger zijn niet moeilijk te geven; ik noem er enkele.

  • “De woningmarkt trekt aan”, zo kraait minister Blok victorie, gesteund door Pechtold, die trots is op zijn woonakkoord. Maar de bijdrage daarvan is miniem. Het beleid van de ECB om de rente laag te houden en het Amerikaanse herstel, zijn betere verklaringen voor het “succes van het beleid”.
  • De politie voert actie voor meer waardering en begrip. Opstelten deed een perfecte vertolking van Dickerdack: “Sla er op commissaris Bullebas!” Voor het drugsbeleid was dat al niet best, maar de politie-reorganisatie door centralisatie pakt niet goed uit. De verhouding tussen de dienstleiding enerzijds en bonden en medezeggenschap van de politie anderzijds bevindt zich op een dieptepunt.
  • De discussie over de gaswinning leek eindeloos, totdat de rechter riep: “En nu de kraan dicht”. Minister Kamp gehoorzaamt, maar voor de Groningers met schade blijft het touwtrekken met de instanties, die de schade moeten vergoeden voortduren. De Kamer wil de bewijslast omkeren, Kamp vooralsnog niet. Ik zou gek worden van woede, als ik schade had.
  • De decentralisaties in de zorg gingen vlug, te vlug volgens de bazin van de Algemene Rekenkamer, Saskia Stuiveling. Zij stelde een evaluatiemoment voor aan het einde van 2014, maar de regering wees dat af. Inmiddels is het proces met vallen en opstaan gaande. Binnenkort mag Martin van Rijn de chaos bij de SVB weer komen verklaren.
  • En nu dan weer “bed, bad en brood”. Is er over gepraat met de stedelijke bestuurders die het probleem hebben? “Nou neen, dat gaan we met ze uitwerken.” Diverse burgemeesters verklaren al dat ze zich van de Haagse afspraak niets zullen aantrekken. Bas Heijne schrijft in de NRC dat centralisatie troef is in Den Haag. Het probleem is natuurlijk dat allebei waar is: als er bezuinigd kan worden dan graag door gemeenten, anders de macht graag naar Den Haag.
Foto: Partij van de Arbeid (cc)

PvdA-pamflet: stekker uit kabinet!

, door

OPINIE - Kunnen we linksom uit de crisis komen? In de zieltogende PvdA circuleert een stuk  “Met vertrouwen linksom!”, dat eigenlijk oproept om te stoppen met dit kabinet. Het is een licht rebels stuk met montere toonzetting, al roept het uitroepteken de vraag op wie er overtuigd moet worden: de PvdA, de kiezers of de auteurs zelf?

Dick Kalkman en Erik Bosman zijn de schrijvers. Negentien anderen hebben bijgedragen aan het stuk, waaronder  Adri Duivesteijn, Lutz Jacobi en Sander Terphuis. Dat is curieus: Duivesteijn en Terphuis zijn erkende lastpakken voor de partijleiding, maar Lutz Jacobi is fractielid. Heeft zij zoveel vrijheid dat de discipline van Samsom voor haar niet geldt?

Actuele betekenis

Heeft het stuk betekenis voor de koers van de PvdA? De kritiek van Duivesteijn op de ruilhandel in de formatie van Henk Kamp en Wouter Bos heb ik ook wel geuit: de ruilen hebben wel vrienden gemaakt van Mark Rutte en Diederik Samsom, maar voor inhoudelijke meerderheden van gewicht is het een funeste aanpak gebleken.

De partijlijn is dat “ons beleid” begint te werken en dat deze coalitie het werk moet afmaken. Het pamflet vindt dat niet: er is een “Rutte recessie”. We hebben gestreden tegen “een orgie van bezuinigingen”, maar toen we in de coalitie zaten hebben we daar aan meegewerkt, zonder er veel voor terug te krijgen, meent het pamflet. Ik lees: stop met dit kabinet.

Foto: Sasha Maksymenko (cc)

De akelige Oekraïne

, door

OPINIE - Boeiend stukje over de enquête van Foreign Affairs, onder 23 deskundigen, met de vraag of het westen Rusland geprovoceerd heeft, met de annexatie van de Krim en de onrust in het oosten van  Oekraïne als gevolg. Wie de antwoorden bekijkt, ziet dat men op basis van dezelfde feiten niettemin sterk verschillende antwoorden geeft op de vraag. De meerderheid zegt dat het westen niet geprovoceerd heeft, maar toch zijn er ook mensen die het sterk eens zijn met de stelling.

Poetin en Stalin

Het is een aansporing verder te kijken. Helpt het gepsychologiseer over Poetin? Ik aarzel. Regressie naar Stalin is onmiskenbaar, met bijbehorende show: Poetin de jager, Poetin de motorpunk, Poetin de jet-piloot, Poetin de judoka. Gary Kasparow noemt Poetin een groot risico. Ook ik huiver als Poetin openlijk refereert aan de mogelijke inzet van kernwapens, maar het blijft onbevredigend.

Zou de wereldgeschiedenis geheel anders verlopen zijn, als b.v. Hitler in 1936 zou zijn gedood bij een aanslag? Het is wel een boeiende vraag: waren de Duitsers zo gevaarlijk en rancuneus, dat een oorlog ook zonder Hitler zou zijn ontvlamd? Meer dan onderhoudende speculatie is het toch niet, want het is niet zo gelopen.

Foto: copyright ok. Gecheckt 07-11-2022

Verlicht begrip

, door

OPINIE - Ze waren er weer, de deskundige zwatelaars om de verkiezingen te duiden. Als de media op de wereld zijn om verlicht begrip over de staat van het land te bevorderen , dan was het oeverloos gezwets wel weer een dieptepunt.

“Het verschil tussen coalitie en oppositie is onzichtbaar geworden.”

Daar moet je voor doorgeleerd hebben! Iedereen kan al jaren zien dat drie politieke partijen van de constructieve oppositie de coalitie in de lucht houden.

“De PvdA is de natuurlijke relatie met de eigen achterban kwijt.”

Wat een kletskoek! Ik ben al decennia lid van die partij, maar heb nog nooit een natuurlijke relatie tot mijn  voor-ban gevoeld; hoe kun je kwijt raken wat niet bestaat?

“De VVD is bestraft door de kiezer, de PvdA is neergesabeld, de constructieve oppositie een beetje beloond.”

Als je een rekentoets hebt doorstaan, kun je dat beweren. Maar wat zeg je dan? De correspondent in Den Haag erkende het: “Van deze uitslag is geen chocolade te maken.” Moet ik urenlang deze onzin verdragen? In woede wierp ik mijn wijnfles naar NPO 1. De explosie die het resultaat was bracht weer wat orde in mijn kop.

Foto: M. (cc)

Dramaturgie van lentes: over Oekraïne en angst

, door

ACHTERGROND - Wat kunnen we leren van geschiedenis? Het is een simpel vraagje, maar het antwoord is lastig. Geschiedenis herhaalt zich nooit, zegt de één. Jawel, zegt de ander, maar de tweede keer als farce.

Op slechte beelden van bewakingscamera’s zien we de moord op Boris Nemtsov, met een raadselachtige choreografie, sneeuwschuiver, voorbijgangers, vriendin in paniek, elf minuten tot de politie komt, de burcht van het Kremlin op de achtergrond.

Het is allemaal niets bijzonders in het keizerrijk van leugens, waar niet argumenten, maar kompromat wapens zijn om politieke tegenstellingen op te lossen. En, als het niet anders kan: kogels.

Het lijkt geen toeval. Waarom is het regime nerveus? De reactie is fel: duizenden gaan de straat op, gewapend met nationale vlaggen; leuze, “Een Rusland zonder Poetin”. Maar tegen Poetin is wel vaker gedemonstreerd: welke worm in zijn stoelpoten zien we niet? Zijn het de sancties, de kwijnende economie? Aan Poetins populariteit bij de Russen lijkt het niet te liggen.

Oranjerevolutie

In mijn archief vind ik een stuk van precies tien jaar geleden, over de Oranjerevolutie in Oekraïne, van Timothy Garton Ash en Timothy Snyder, historici met Oost-Europa als specialisme.

Ik herlees het verhaal: wat leert de geschiedenis? President Koetsjma was in problemen geraakt, door zijn corruptie en de affaire rond de moord op Gongadze en werd in de verkiezingen en op het plein in Kiev bestreden door het tandem Joesjenko/Timosjenko en door Janoekowitsj. Het stuk bevat alle ingrediënten van vandaag, uitgezonderd de MH-17, die een nieuw element is. De hoofdrollen hebben andere acteurs gekregen, met uitzondering van Poetin, die een oude gelijkluidende rol speelt. Maar de dramaturgie toont verrassende overeenkomsten.

Vorige Volgende