Het A-woord zoemt weer rond. Het komt naar voren als eis aan de nieuwe PvdA-partijleider en als verklarende factor van de snelle opkomst van Pim Fortuyn en het succes van Rutte als premier. Deskundigen wijzen naar ‘authenticiteit’ als de belangrijkste eigenschap die een leider in de politiek dezer dagen moet bezitten. Want als je niet authentiek bent, kun je geen kiezers aan je binden, is de communis opinio. Maar wat authentiek lijkt, is dat niet per se.
Wat wordt bedoeld met ‘authentiek’? Wouter Bos zei in een retrospectief op het fenomeen Fortuyn dat zijn belangrijkste les was geweest dat je als politiek leider iets van jezelf moet laten zien, want kiezers willen weten hoe je als mens in elkaar zit. Fortuyn had dat goed begrepen en sindsdien is de politiek niet meer hetzelfde, aldus Bos. In een recent tv-profiel over Rutte, werd de verklaring voor zijn succes ook vooral toegeschreven aan zijn authenticiteit. De definitie van het begrip ‘authentiek’ verschilt, maar men lijkt het er over eens dat het gaat om talenten en karaktereigenschappen die iemand van nature heeft.
Authentiek betekent echt. Maar wat is echt? Echt bestaat niet volgens de psycholoog Jung. Vanaf onze vroegste jeugd worden we op allerlei manieren geconditioneerd om ons met anderen te kunnen verstaan. Dat begint al in het gezin, later op school, vervolgens in ons werk etc. We ontwikkelen wat hij noemde een ‘persona’, een soort rol, afhankelijk van waar en met wie we zijn, waardoor ons gemakkelijk in een situatie kunnen handhaven. Gelukkig maar zei Jung, want anders was het voor ons onmogelijk om met elkaar samen te zijn en samen te werken. Om in de politiek te functioneren moet je de mores omarmen die daar gelden en de rol van politicus spelen. Dat is geen verraad aan jezelf maar een voorwaarde. Dat de situatie waarin je je bevindt, invloed heeft op je gedrag is niets nieuws. We weten allemaal dat een pianospelende Rutte thuis niet dezelfde is als premier Rutte. Daar kijkt niemand van op. Hij heeft pas een probleem als kiezers Rutte de pianist en Rutte de premier als onverenigbaar met elkaar gaan zien.
Er is nog een reden waarom authentiek en politiek niet goed samengaan. Om als politicus te slagen moet je het goed doen in de media. Dat kan alleen als je je bewust wordt van jezelf. Als politicus ontkom je er niet aan, alleen al door alle commentaar dat voortdurend over je wordt uitgestort, om je sterktes en zwaktes onder ogen te zien. Om vervolgens te schaven aan je minpunten en je pluspunten nog beter uit te buiten. Het goed doen in de media vergt niet alleen training en vlieguren maken om je boodschap helder en overtuigend -de dagen dat Rutte minder gepolijst was liggen nog niet zo ver achter ons- neer te zetten. Maar ook de bereidheid om dat wat mensen graag van je zien, uit te vergroten zonder dat het een kunstje wordt dat iedereen doorziet. Dat is precies wat Fortuyn deed en alle ander geslaagde politici op hun eigen manier ook doen. Het resultaat is dat je nog steeds jezelf bent, maar die versie van jezelf wordt die bij kiezers het beste scoort. Ruttes optimisme, zijn ontspannen houding in de omgang met de media en zijn verbale kwaliteiten vormen zijn belangrijkste kapitaal. Dat weet hij en daar werkt hij mee. Meer dan wie ook worden politici continu met zichzelf geconfronteerd. Dat leidt tot zelfinzicht en gedragsaanpassingen die ervoor zorgen dat geen enkele politicus ‘gewoon zichzelf’ is.
Een authentieke politicus is een contradictio in terminis. Een politicus die kiezers aanspreekt is niet zozeer authentiek als wel iemand die zo op zijn gemak is in de rol die hij speelt en het daarin zo goed doet dat hij authentiek lijkt. En dat is precies wat wij als kiezers van een politicus mogen verwachten.
Reacties (9)
In tegenstelling tot bijvoorbeeld Wiegel of van Baalen, heb ik bij Rutte nou nooit het idee dat hij authentiek is. Hij gedraagt zich als een acteur, vaak zelfs als een stand up comedian. Die twee beroepsgroepen associeer ik niet bepaald met authenticiteit.
Bij Wiegel lijkt het in zijn aard te liggen dat hij je continue in de maling neemt. Authenthiek toneel.
Sociopaten zijn bij regel niet authentiek. Dat is een generalisatie, maar nog niet per sé discriminatie. Toch?
Hoe kan Rutte authentiek zijn, wanneer hij middels ‘diverse trainingen’ heeft geleerd zich te profileren?
Nou dat wordt juist in het stuk uitgelegd.
Jung had gelijk: authenticiteit is een illusie.
Authentiek betekent niet echt maar origineel.
Wat inhoudt dat als in jouw wereldbeeld iedereen uniek is, je al authentiek bent als je ‘gewoon’ jezelf blijft, maar je niet authentiek bent als je probeert te lijken op een ideaalbeeld.
Tja, als ik zou moeten antwoorden op de vraag welke de authentieke karakteristieken van Fred Teeven zijn, krijg ik weer allemaal verwijten over Godwins naar mijn kop geslingerd.
Valt best mee hoor. Teeven is gewoon een autoritair mannetje. Daar staat tegenover dat hij het niet achter één of andere façade verbergt, of als hij dat wel probeert, hij er zo jammerlijk in faalt dat ik zijn pogingen daartoe niet eens waarneem.