Aristoteles staat bekend als wetenschapper, als arts en vooral als filosoof. Zijn invloed op de wijsbegeerte is enorm geweest. In deze reeks bekijken we hem in enig detail.
In de tijd van Aristoteles, de vierde eeuw v.Chr., was er nog maar weinig sprake van systematisch onderzoek. Daardoor kon het niet anders of de door hem voorgestelde regels voor de logica sloegen in als een bom. Hij is dan ook de geschiedenis ingegaan als de wetenschapper-filosoof.
Net als Plato was Aristoteles ook een veelschrijver. Hij werkte zijn denkbeelden en opvattingen zorgvuldig uit in toegankelijk geschreven dialogen, die men in de Oudheid hoog aansloeg wegens hun literaire kwaliteit. Helaas zijn ze allemaal verloren gegaan.
Corpus Aristotelicum
Daarnaast schreef Aristoteles een immense hoeveelheid wetenschappelijke verhandelingen, doorgaans in een nogal cryptisch jargon. Van die geschriften, waarvan ook weleens is aangenomen dat het gaat om collegedictaten, is naar schatting de helft overgebleven. Helaas ging Aristoteles daarin vaak slordig te werk. Voor een wetenschapper maakte hij opmerkelijk veel waarnemingsfouten.
En omdat hij zoveel autoriteit genoot, had dit het grappige gevolg dat iedereen in de Late Middeleeuwen geloofde dat een vlieg vier poten had. Aristoteles had dat nu eenmaal zo opgeschreven. Dit zegt overigens meer over de manier van denken en voelen in de Middeleeuwen dan over Aristoteles.
Samenvatting van het voorafgaande
Aristoteles’ werk is voor de filosofie ook belangrijk omdat hij de gewoonte had om bij de behandeling van een onderwerp eerst te bespreken wat al zijn voorgangers erover gezegd hadden. Systematisch te werk gaan, het was een hobby van Aristoteles. Het is aan hem te danken dat nog heel veel kennis van de eerste filosofen tot ons is gekomen.
Maar uiteraard had Aristoteles naast zijn beroemd geworden methoden ook eigen denkbeelden. Hij beperkte zich niet tot de waarneming, tot de fysica en tot het juiste denken: zijn autoriteit is op meer gebaseerd dan dat. Aristoteles was net als zijn voorganger Plato een zogenaamde systeemfilosoof: iemand die zich niet alleen druk maakte om methoden van kennisvergaring, maar ook een denker die al zijn kennis in één samenhangend geheel probeerde te vatten.
Deze reeks is gebaseerd op het boek De wereld vóór God van Kees Alders. Het boek biedt een introductie tot de filosofische stromingen van de oude wereld en is hier te bestellen.