Dit is een gastbijdrage van Philip Ebels: hij is journalist in Brussel en schrijft over Europese zaken, Belgische zaken, duurzaamheid en MVO.
Even leek het goed te gaan. Het hoofddoekverbod op een aantal Vlaamse scholen dat per 1 september van kracht is zorgde wel voor protest, maar echt lelijk werd het niet. Tot dit weekend. In de nacht van zondag op maandag werd er ingebroken in het atheneum van Hoboken, vlak bij Antwerpen. De vandalen gooiden boeken uit ramen en spoten slogans op de poort als ‘Geen hoofddoek, geen school’.
Het is het voorlopige dieptepunt in een langerslepend conflict. Vlak na de aankondiging eind juni gingen honderden leerlingen de straat op om te protesteren tegen het verbod, dat discriminerend zou zijn. De Antwerpse Imam Nordin Taouil riep ouders op hun dochters liever thuis te laten. Gedreigd werd met massale uitschrijvingen.
Het protest begon vrij rustig bij het begin van het nieuwe schooljaar vorige week. Het actiecomité Baas Over Eigen Hoofd (BOEH!) kwam opdraven met piratenpetten en vergieten op het hoofd, ‘om de onzinnigheid van het verbod te benadrukken’. Maar de sfeer wordt met de dag grimmiger. Meisjes die wél naar school gingen worden uitgejoeld en directieleden krijgen bedreigingen toegeslingerd. Sinds maandag heerst er een protestverbod aan de schooldeur. Negen jongeren zijn al opgepakt.
Volgens de schooldirecties moet zo’n verbod de leerlingen beschermen. Zij vrezen dat sommigen onder sociale druk staan om een hoofddoek te dragen door de hoge concentratie moslims op die scholen (in Hoboken 95%). Dat zou het gevolg zijn van eerder verboden op andere scholen, waardoor veel moslimmeisjes uitweken naar daar waar de hoofddoek nog werd getolereerd. Ook dat domino-effect proberen ze nu te doorbreken.
In België kunnen scholen zelf besluiten over een eventueel hoofddoekverbod. Anders dan in Nederland, waar openbare scholen de hoofddoek niet mogen verbieden, bestaan er geen centrale regels. De rechter oordeelde in 2004 dat een verbod niet in strijd is met bestaande antidiscriminatiewetten, waarna veel scholen besloten daar gebruik van te maken.
Reacties (55)
“Anders dan in Nederland, waar openbare scholen de hoofddoek niet mogen verbieden”
Ik vind dat wel een beetje gek. Een hoofddoek (zeker zoals de strengere moslims die dragen) belemmert de communicatie in de klas. Als ik les geef dan vraag ik ook altijd of de petten even afgezet kunnen worden (het is al erg genoeg dat je een universiteit binnenloopt met een pet op, zoals de laatste jaren wel eens gebeurt).
Ik vind het ook niet overeenkomen met de neutraliteit van een openbare school. Dat is toch precies waarom we het kwaad van bijzonder onderwijs toestaan? Zodat religieuzen lekker religieus kunnen gaan zitten doen in hun bijzondere scholen en er op de openbare school niet anders- of ongelovigen geschoffeerd hoeven te worden?
Eva Brems, die mensenrechten aan de Universiteit Gent doceert, merkt vandaag in De Standaard op dat een verbod van hoofddoeken op (openbare?) school haaks staat op de kinderrechtenverdrag.
@Bismarck: hoezo belemmert een hoofddoek de communicatie in de klas (praten doe je met je mond ;) neem ik aan).
Dat er intimidatie ontstaat, ligt eigenlijk wel voor de hand: als je een probleem op deze wijze politiseert, kun je natuurlijk een tegenreactie verwachten. Het is maar net waar je een accent op legt: vrijheid van godsdienst of de neutraliteit. Rechters in de V.S. dragen keppeltjes en zelfs dat vindt men niet haaks staan op neutraliteit die kenmerkend zou moeten zijn voor een institutie als de rechtbank.
@Bismarck: volgens mij heeft dit niets met de neutraliteit van een openbare school te maken. Speciaal onderwijs gaat dan ook over het onderwijs, niet over kledingeisen en al helemaal niet over de leerlingen.
Een openbare school is m.i. nogal moeilijk een openbare school te noemen als je dit soort eisen gaat stellen aan kleding.
@2: Praten is maar een kleine minderheid van communicatie (neem dat maar van me aan). Met een (zwaar omwikkelde) hoofddoek op het is het veel moeilijker om de gezichts-expressie van iemand in te schatten, net als met de klep van een pet voor dat gezicht. Daardoor kun je als docent veel slechter inschatten of iemand wel oplet (of zelfs niet stiekem muziek zit te luisteren), iets begrepen heeft, of zich kan vinden in wat je zegt. Allemaal erg belangrijk bij communicatie in het algemeen en onderwijs in het bijzonder.
Dat in de VS de scheiding tussen kerk en staat rammelt (en daar zijn wel meer bewijzen voor, zoals de vorige president die bij elke speech stelde dat god zijn land zegende), lijkt me geen goede reden om er dan hier ook maar met de pet naar te gooien. Dan neem ik liever de Frankrijk (of Turkije) als voorbeeld.
@3: “Speciaal onderwijs gaat dan ook over het onderwijs, niet over kledingeisen en al helemaal niet over de leerlingen.”
Hier ga je toch wel heel erg de mist in. Het bijzonder onderwijs stelt wel degelijk kledingseisen en zelfs eisen ten aanzien van de thuissituatie van de schoolgaande kinderen (die moet stroken met de religieuze visie van de school).
@zmc; hoezo ? In landen om ons heen (en ook in dit land) is het toch volstrekt gebruikelijk dat mensen in openbare scholen uniformen dragen / geen kauwgom kauwen / niet praten / geen muziek luisteren / niet al te verschrikkelijke ijzers door hun neus geboord hebben ? Het feit dat ergens eisen gesteld worden, heeft toch geen flikker te maken met het openbare karakter van een plek ? Je mag toch ook niet met je ghettoblaster de openbare bibliotheek in ?
@6: “Praten is maar een kleine minderheid van communicatie (neem dat maar van me aan). Met een (zwaar omwikkelde) hoofddoek op het is het veel moeilijker om de gezichts-expressie van iemand in te schatten”: ja, zo kun je overal wel een probleem van maken. Ik begon in 1981 met lesgeven en een hoofddoek is volstrekt geen probleem.
“Dat in de VS de scheiding tussen kerk en staat rammelt, lijkt me geen goede reden om er dan hier ook maar met de pet naar te gooien.” Ik zeg nergens dat de V.S. het voorbeeld zou moeten zijn. Waar het om gaat, is de vraag waar je een probleem van wenst te maken. Dat is een normatieve keuze.
Even wat anders: speciaal onderwijs is iets totaal anders dan bijzonder onderwijs. Speciaal onderwijs is voor onderwijs met (bijv.) leer- of opvoedingsmoeilijkheden; bijzonder onderwijs verwijst naar de bestuursvorm. Bijzonder-neutraal speciaal onderwijs is in Nederland mogelijk.
@7: Ik heb het consequent over bijzonder onderwijs (waar ook het confessioneel bijzonder onderwijs onder valt), waarin wel degelijk kledingvoorschriften kunnen gelden en nog veel meer voorschriften betreffende de kinderen op die scholen.
“ja, zo kun je overal wel een probleem van maken.”
Nee niet maken, dat is een probleem. Van iemand met een hoofddoek op kan ik simpelweg niet controleren of die wel luistert of me zelfs maar hoort. Best belangrijk.
“Ik zeg nergens dat de V.S. het voorbeeld zou moeten zijn. Waar het om gaat, is de vraag waar je een probleem van wenst te maken. Dat is een normatieve keuze.”
Ik denk dat de VS als voorbeeld nemen dan niet verstandig is, omdat daar (ook) geen sprake is van scheiding tussen kerk en staat. Je had net zo goed aan kunnen komen met de religieuze rechtbanken in Saoedi-Arabië, waar ze ter plaatse ook geen enkel probleem van maken. Er zijn ook landen waar wel strikt tussen kerk en staat gescheiden wordt, zoals Frankrijk en kijk nou, daar zijn hoofddoekjes in school ook uit den boze.
Een hoofddoekverbod is net zo goed onderdrukking als iemand dwingen er een te dragen. Punt
mensen als Eva Brems halen er altijd weer een of ander (kinderrechten)verdrag bij. Dit leidt de discussie af van waar het over zou moeten gaan:
1. de hoofddoek staat voor seksistische indoctrinatie.
2. het is geen neutraal mode artikel zoals een petje maar een ideologisch uithangbord (waarom moet ik op school of mijn werk met ideologieen van anderen geconfronteerd worden?)
3. de gang van zaken in Antwerpen bewijst dat de veel aangehaalde vrije wil een wassen neus is: als je de drempel van een bepaald % vrouwen met hoofdoek overschrijdt, dan voelt de rest zich gedwongen er ook een te dragen.
Ik voel eigenlijk het meest voor mijn eigengebakken compromis: alleen hoofddoekjes toestaan die bedrukt zijn met een haarmotief. Blond b.v., of brunette, zwart kan ook maar dat is voor de zwaredames. Rood is echt te kinky @mensen.
Maar luisteren ? Niemand. Dan moet je het zelf maar weten.
Oeh. Of hoofddoekjes met harde porno.
Dan krijg je de school tegen je. Terecht.
Orthodoxe joden laten hun vrouwen een pruik dragen. Bedrukt met pruikmotief i.p.v. haarmotief is dan nog de concessie die ik aan de moslims zou willen doen.
Je hebt blonde pruiken, bruine pruiken, zwarte pruiken…
Tragische polarisatie. Deze discussie had al in 2003 (of eerder) beslecht moeten zijn op nationaal niveau. (Herinner u Dewael die de Franse discussie in België importeerde, maar – typisch oVLD – de klus niet afmaakte. En de rest van de nationale politiek heeft zich sindsdien ook nauwelijks moedig getoond.)
@mescaline: Dat soort compromissen gaan nergens komen, want volgens de rechtlijnige gelovige dient de hoofddoek onopvallend en nederig te zijn. Patroontjes horen dus niet. Het moet éénkleurig en dan nog van een onopvallende kleur zijn (bruin of grijs is zover ik heb kunnen waarnemen optimaal). Zie ook topic bij de roze/rode buren.
Het is wachten op Al-Duchamp. Een pruik bedrukt met een hoofddoek.
:D @S’z
@16 WTF doet dat nederig daar? En onopvallender dan kunsthaar op je kop kan niet, Bismarck. In tegenstelling met u j (woordgelover) zal de praktische westerse moslim daar wel de logica van inzien.
@10: “Mensen als Eva Brems halen er altijd weer een of ander (kinderrechten)verdrag bij. Dit leidt de discussie af van waar het over zou moeten gaan: (…)”
1. U kunt niet eenvoudigweg een argumentatie (in dit geval van Brems) diskwalificeren door enkel te stellen dat de echte discussie ergens anders over moet gaat. Als u dit soort argumentaties als geldig accepteert, moet u logischerwijze accepteren dat iedere opponent met dit argument uw opinie terzijde kan schuiven als irrelevant.
2. Het gaat niet om een of ander kinderrechtenverdrag dat er bijgesleept wordt. Dit verdrag is een uitdrukking van een fundament van onze democratische rechtsstaat. Het dient samen met de Grondwet, het EVRM, BUPO etc. als een soort tegenwicht tegen de waan van de dag.
3. “Het is een ideologisch uithangbord.” Het is geen feit, maar een sociale constructie waardoor een hoofddoekje een specifieke betekenis krijgt. Die betekenis krijgt het onder meer door uw aversie die is verwoord in uw tweede zin (“waarom moet ik op school of mijn werk met ideologieen van anderen geconfronteerd worden?”), door het beleid van een school, door de (doorgaans lauwe) reacties van de meeste Vlaamse politici, door de felle reactie van Bart de Wever, gisteren op de Vlaamse televisie) en door de intimiderende protesterende moslims voor de poort van de athenea van Antwerpen en Hoboken.
4. De prijs voor die sociale constructie wordt eenzijdig betaald door de kinderen, die ondanks het verbod toch naar school willen, door kinderen die dankzij het verbod niet naar school mogen van hun ouders en door kinderen die wel een hoofddoekje willen dragen. Die kinderen zijn leerplichtig en hebben niets te kiezen. School is op deze wijze geen veilige haven.
5. Zo ontstaat de bizarre contradictie dat een verbod op het dragen van een hoofddoekje wordt gerechtvaardigd door een paternalistisch beroep op vrijheid.
6. Tevens ontstaat er een bizarre parallel: in een religieus land staat op het dragen van een broek door vrouwen een straf; in een seculier land staat op het dragen van een hoofddoekje een straf.
@9 Een hoofddoekverbod is een reactie op het dwangmatig ophouden van zo’n stukje doek. Jammer dat het zo kinderachtig moet, maar met religie in het algemeen en Islam in het bijzonder kan men ook niet anders verwachten natuurlijk.
@19, aardige lap tekst maar is het niet veel eenvoudiger te stellen dat het volstrekt logisch is dat organisaties kledingvoorschriften mogen hanteren?
Scheelt weer een aantal hypothetische paradoxen en contradicties. Die komen pas om de hoek kijken zodra religie in het verhaal verwerkt wordt.
@19:
Ik zal proberen het duidelijker te formuleren: een hoofddoek is een vrij zichtbare uiting van een ideologie. Een ideologie die mij tegenstaat, dat is inderdaad de betekenis die ik er aan geef. Dat is mijn goed recht. Waar het vervolgens om draait is op welke plekken het recht om een hoofddoek te dragen botst met mijn recht om verschoond te blijven van ideologische uitingen en welk recht voor gaat. En op plekken buiten de publieke ruimte zoals scholen of werk vind ik dat het recht om verschoond te blijven van ideologische of religieuze uitingen boven het recht om een hoofddoek te dragen gaat. Tot de komst van de Islam was dit recht om verschoond te blijven stilzwijgend geregeld als goed fatsoen, met religie val je andere mensen niet lastig. Als dit voor de Islam niet voldoende duidelijk is dan vind ik dat mijn recht om verschoond te blijven van ideologische uitingen op plekken waar ik gewdongen aanwezig moet zijn opgenomen moet worden in de wet en alle internationale verdragen zoals EVRM ed.
En los van het bovenstaande is er nog het probleem van groepsdwang.
Wat betreft ouders die weigeren hun kind zonder hoofddoek naar school te sturen: daar staan wettelijke sancties op, anders moeten die mensen maar uit de ouderlijke macht gezet worden.
We moeten lateraal ontpolariserend denken, en dus verlaten we misschien beter zichtbaar het meningencircus dat antwoorden zoekt op vragen die gedoemd zijn te verdelen. Het gaat over het samenlevingsmodel en hoe we dat weer vooruit krijgen.
Het is tijd voor een ontfreakende revolutie in de verhoudingen tussen tegenpartijen. Yes we can can.
i.e. verstandige verlichten zeggen “en waar blijven de gematigde moslims” etc.
kuch – waar blijven de gematigde wie dan ook die gematigden blijven, en waarom worden niet steeds mensen het niet-gematigd zijn moe
welnu, ik denk dat het tijd wordt voor een sit in (of bed-in, the Beatles zijn geremasterd in de master bedroom) van een zwijgende massa die een derde weg belichaamt
domweg doorgedacht wil dat zeggen dat de mensen van de derde weg iets zouden kunnen dragen of veruiterlijken dat aantoont dat het hen geen lor meer kan schelen waarover de symbolenstrijden gaan zolang er maar constructief wordt samengeleefd
mafweg zouden we dan zijn als de pacifisten tussen de twee wereldoorlogen
nou dàt lokt aan
@21: “Is het niet veel eenvoudiger te stellen dat het volstrekt logisch is dat organisaties kledingvoorschriften mogen hanteren?” Nee, omdat het openbaar onderwijs toegankelijk dient te zijn voor elk kind. Een hoofddoekjesverbod doet daar, hoe dan ook, afbreuk aan. Althans, dat is de implicatie van kinderrechtenverdrag.
Openbaar onderwijs is weliswaar neutraal, maar die neutraliteit kun je op verschillende manieren invullen. Die eis kan negatief worden ingevuld, zoals in Frankrijk. Daar geldt de eis van een volledige afwezigheid van de verwijzing naar een levensbeschouwing of religie. In Nederland kennen we overwegend positief openbaar onderwijs, zoals blijkt uit het derde lid van artikel 23 Grondwet: ‘met eerbiediging van ieders godsdienst of levensovertuiging’.
Zelfs op bijzondere scholen kan de vrijheid van het stellen van kledingsvoorschriften worden beperkt. Of eisen legitiem zijn, hangt onder meer af van de vraag of openbaar onderwijs binnen een redelijke afstand aanwezig is.
@22: “Tot de komst van de Islam was dit recht om verschoond te blijven stilzwijgend geregeld als goed fatsoen, met religie val je andere mensen niet lastig.” Dat is feitelijk onjuist als het om openbaar onderwijs gaat. In art. 23 lid 3 Gw wordt een positieve invulling gegeven, zoals ik hiervoor al schreef.
Of dat wenselijk is, is een morele kwestie.
Ze kunnen altijd terug naar land van herkomst natuurlijk.
#26; De openbare bibliotheek dient toegankelijk te zijn voor iedereen. Een ghettoblastersverbod doet daar, hoe dan ook, afbreuk aan.
De openbare weg dient toegankelijk te zijn voor iedereen. Een rijbewijsgebod en een dronkenschapsverbod doet daar, hoe dan ook, afbreuk aan.
Het openbare zwembad dient toegankelijk te zijn voor iedereen. Een rookverbod in het water doet daar, hoe dan ook, afbreuk aan.
Het openbare park dient toegankelijk te zijn voor iedereen. Een neukverbod doet daar, hoe dan ook, afbreuk aan.
Ron, de openbaarheid van een plek zegt niets over de restricties die gelden op die plek.
Ik ben eigenlijk nogal geshockeerd dat vaders (ouders?) hun dochter thuis willen houden omdat ze haar hoofd niet mag bedekken. En dat die jongens menen hun zussen en nichtjes te moeten intimideren over het niet dragen van een hoofddoek.
Lijkt me een uitstekende reden voor een verbod.
@30: Dat is eigenlijk een beetje wat er werkelijk speelt: Gelovigen (oa. moslims) stellen bepaalde regels die ze voor vinden gaan op de geldende wetten. Godsdienstvrijheid is leuk en aardig, maar als dat in houdt dat de wet niet nageleefd wordt vanwege een “hogere wet” (zoals gelovigen dat meestal noemen), ga je een stap te ver.
Als moslims niet naar school kunnen omdat op de school een hoofddoek (didactisch gezien terecht, zoals ik eerder betoogde) verboden is, dan is het probleem de verplichting van de hoofddoek door de Islam, niet het kledingvoorschrift van de school.
@Bismarck; veel gelovige ouders zien de school van hun kinderen in de eerste plaats als een soort bewaarplaats. Die dan natuurlijk moet voldoen aan hun indoctrinatie-eisen. Is niet helemaal onvoorstelbaar, aangezien heel veel mensen a) weinig onder de indruk zijn van de invloed die een school op een mensenleven kan hebben, b) scholing historisch gezien veel met het geloof te maken heeft. Geen wonder dan ook, dat de SGP laatst problemen had met de voorgenomen sluiting van slechte scholen. Het maakt de SGP niet uit of ‘hun’ scholen slecht zijn of niet – zolang ze maar op de juiste manier in de Here zijn.
Seculieren zien een dichotomie in die zaken waar je op kunt discrimineren; die dingen die je wel kunt ‘afdoen’ (lidmaatschap van de voetbalclub), en die dingen die je niet kunt ‘afdoen’ (huidskleur). Op basis van dat laatste mag je mensen niet weigeren in een cafe of een school. Gelovigen zien hun geloof als een straatje er tussenin: de indoctrinatie sinds hun geboorte, immers, heeft hen gemaakt tot wie ze zijn. Zozeer zelfs, dat ze hun eigen kinderen op precies dezelfde manier zullen indoctrineren. Dat maakt het voor hen iets, waar de overheid hun in moet beschermen, is het gevoel. Bovendien is dat, gegeven hoe we bijvoorbeeld in dit land een ‘staatsgodsdienst’ hebben gehad, een historisch recht.
Ik zeg niet dat ik het ermee eens ben, ik probeer alleen maar uit te leggen waar de redeneringen van zmc en ritzen vandaan (lijken te) komen.
@ 29 KJ, het gaat ook niet om de locatie, maar het erom dat een verbod op gespannen voet staat met hogere regelgeving. Dat is het punt. De restricties die u aanhaalt, zijn niet strijdig met die verdragen. Die beperkingen zijn gerechtvaardigd als ze bij wet voorzien zijn en in het belang van de openbare veiligheid noodzakelijk zijn in een democratische samenleving.
Moet je niet kijken naar wat je wil bereiken met het verbod. Als kinderen niet meer naar school mogen omdat ze op school geen hoofddoek mogen dragen, gaan ze dus niet naar school. Dan bereik je dus segregatie en geen integratie. Wat ik ook een opvallend vond is dat de schooldirecties zich druk gingen maken over de sociale druk. dat zouden mensen eens wat vaker moeten doen. Je moet als jongen bijvoorbeeld eens in een rok naar school komen. Kijk dan eens naar de sociale druk. Ik denk dat de hoofddoek afgaat als ze meer integreren, maar daar moeten ze wel de kans voorkrijgen. En ik heb geen met communiceren met iemand met een hoofddoek. Ik zie ze regelmatig achter de kassa bij de supermarkten in mijn stad.
@30 Je kunt daar heel principieel in zijn en inderdaad opteren voor een verbod. Overigens heb je, zo vermoed ik, dan wel een probleem met de weigering van bepaalde ouders om hun kinderen in te laten enten tegen polio. Streng gelovige ouders maken een keuze die rampzalig kan uitpakken voor kinderen en die de samenleving, puur economisch gezien, opzadelt met relatief hoge kosten. Daarnaast heb je een handhavingsprobleem. Het burkaverbod wordt in deze meeste Belgische steden, waar zo’n verbod is afgekondigd, niet gehandhaafd. Geen prioriteit.
Je kunt ook heel pragmatisch zijn en een hoofddoekje juist niet verbieden in de wetenschap dat daardoor de bewegingsvrijheid van streng islamitische meisjes wordt vergroot. Op deze wijze komen ze in elk geval in de samenleving. (Een equivalent van het inenten van kinderen middels een geprepareerd suikerklontje gewoon zonder de ouders daarvan op de hoogte te stellen).
@31 Bismarck: “Dat is eigenlijk een beetje wat er werkelijk speelt: Gelovigen (oa. moslims) stellen bepaalde regels die ze voor vinden gaan op de geldende wetten. Godsdienstvrijheid is leuk en aardig, maar als dat in houdt dat de wet niet nageleefd wordt vanwege een “hogere wet” (zoals gelovigen dat meestal noemen), ga je een stap te ver.” Je formulering is onjuist. De zaak ligt precies omgedraaid. Men kan een beroep doen op de Grondwet, het EVRM en het kinderrechtenverdrag. De vraag is vervolgens of een algemeen verbod van het dragen van hoofddoekjes in het openbaar onderwijs strijdig is met die bestaande wetgeving.
@Bismarck, #5: Wat ik bedoelde te zeggen is dat speciaal onderwijs over meer dan kleding gaat. Als je openbaar onderwijs ziet als tegenhanger van het speciaal onderwijs (met haar mogelijke al dan niet religieuze kledingeisen), horen mijns inziens bij dat openbare, vrij toegankelijke, kader ook zo vrij mogelijke kledingeisen.
@KJ, #6: Bij schooluniformen gaat het om uniformiteit; dat is mijns inziens weer wat anders – die bevorderen gelijkwaardigheid. Specifieke kledingregels zoals waar het hier om gaat, raken specifieke groepen “harder” dan anderen en tasten daardoor juist dat gelijkwaardigheidsgevoel aan, dat is bij schooluniformen aanmerkelijk minder het geval. Het invoeren van een schooluniform lijkt me dan ook een bijzonder acceptabele oplossing. (Bovendien mag ik hopen dat je met je ghettoblaster gewoon een openbare bibliotheek binnenmag, als je hem maar niet aanzet;-))
Het probleem wat hier speelt komt misschien ook een beetje door de verandering van de plaats van de openbare school in de samenleving. Heel lang geleden, zo stel ik me voor, was de openbare school meer iets voor mensen die niet bij een van de vele speciale scholen hoorden; het was de uitzondering. Dat is echter al lang niet meer het geval; het gros van de scholen is openbaar en de publieke opinie gaat daar logischerwijs dan ook een steeds grotere rol in spelen. We zouden ons kunnen afvragen of we niet weer terugmoeten naar een wat diverser schoolbestand.
@36: “De zaak ligt precies omgedraaid. Men kan een beroep doen op de Grondwet, het EVRM en het kinderrechtenverdrag. De vraag is vervolgens of een algemeen verbod van het dragen van hoofddoekjes in het openbaar onderwijs strijdig is met die bestaande wetgeving.”
Volgens de Belgische minister niet.
@Ron; hogere regelgeving ? Artikel 23 van onze grondwet staat al op gespannen voet met hogere regelgeving, dus je kunt de pot op met je hogere regelgeving ! Hogere regelgeving wordt door politici willens en wetens op volstrekt opportunistische wijze aan de laars gelapt als het ze zo uitkomt. Het uitvechten van wetgeving tot aan de Europese rechter in het kader van jouw hogere regelgeving is zo fucking duur en langdradig, dat je alleen daarom al kunt doen en laten wat je wilt, als politicus. Of denk je werkelijk dat als de VVD straks in de regering komt, dat dan artikel 23 eraan gaat ? Je kunt veel beter kijken naar Nederlandse traditie en lokale jurisprudentie en dat is precies mijn punt. Jouw speelt kinderrechten en artikel 23, en ik vraag van jou scheiding-tussen-kerk-en-staat, lokale regels binnen scholen en (potentieel) wetten die obsceen gedrag verbieden, ook al is de lokatie nog zo publiek. Door je in deze discussie te mengen kom je onmiddelijk in een potje politiek kwartetten terecht, waarvan de uitkomst even arbitrair is als het weer volgende week dinsdag. Je hoeft alleen ‘Hedwige-polder’ te googelen en je weet onmiddelijk weer hoe veel jouw hogere regelgeving ook weer in de melk te brokkelen heeft.
39@ Dat ben ik het niet met je eens. Ook de Grondwet is hogere wetgeving, althans hoger ten opzichte van wetten in formele zin. Binnen de Grondwet bestaan er wel spanningen.
“Het uitvechten van wetgeving tot aan de Europese rechter in het kader van jouw hogere regelgeving is zo fucking duur en langdradig, dat je alleen daarom al kunt doen en laten wat je wilt, als politicus.” Betrekkelijk. Dankzij een uitspraak van het Europese hof van Justitie uit 1994 konden honderdduizenden deeltijdwerkers die jarenlang geen pensioenrechten hadden mogen opbouwen, met terugwerkende kracht deelname in een pensioenfonds opeisen. Het gaat voornamelijk vrouwen en hun deelname werd tot 1994 geblokkeerd met een “jullie hebben wel gelijk, maar het is gewoon te duur”. En zo zijn er meer voorbeelden.
Nog een ander misverstand. Het EVRM heeft rechtstreekse werking en is bijgevolg Nederlands recht. Lokale jurisprudentie kennen we al eeuwen niet meer.
Feit is en blijft dat religieuze mensen soms het grondwettelijk recht op godsdienstvrijheid trachten te misbruiken om de geldende rechtsorde te verkrachten, onder het mom van het “hogere recht” dat die godsdienst zou inhouden. Dat speelt ook hier.
De keuze is vrij simpel: Seculiere staat of Theocratische staat.
Kies je voor de Seculiere staat, dan moet dit soort ge-ouwehoer van religieuzen gewoon ophouden. Geloven doe je dan gewoon in je kerk, moskee, of waar dan ook….
Kies je voor een Theocratische staat, dan gelden de regels van de overheersende godsdienst.
Het gaat over een kledingstuk. Het gaat niet over verkrachting, uithuwelijken of besnijdenijs, maar over een stuk doek dat iemand op haar hoofd plant. Wat wij hier doen met een bivakmuts, pet muts etc. misschien moet de hele wereld eens ophouden met iedere vrouw met een hofddoek over 1 kam scheren. Als ik een vrouw met hoofddoek zie lopen zie ik gewoon een vrouw en geen geloof.
@Ron Ritzen: artikel 23lid3 luidt:
Het openbaar onderwijs wordt, met eerbiediging van ieders godsdienst of levensovertuiging, bij de wet geregeld.
Weet je zeker dat kleding onder ‘eerbiediging van ieders godsdienst’ valt?
Voor mij betekent eerbiediging dat je bv. geen Mohammed cartoon in de klas ophangt. Dus je respecteert het. Maar met het stellen van kledingseisen zeg je niets negatiefs over een godsdienst. Is hier jurisprudentie over?
Als we gaan kommaneuken over de wet, dan weet ik er nog een: artikel 23 is 100 jaar geleden gemaakt voor het Christendom. Is toen wel duidelijk vastgesteld dat het voor alle religies zou moeten gelden, zoals de Islam?
De beste oplossing is het woord ‘religie’ schrappen uit de gehele grondwet. Het geeft alleen maar meer rechten aan gelovigen t.o.v. ongelovigen, tijd om deze onrechtvaardigheid op te heffen.
@Marian; het gaat hier over een vrouw in school. Wel bij de les blijven.
@43 Er lopen nu twee dingen door elkaar. Enerzijds de uitleg van een wetsartikel en anderzijds de wenselijkheid van een bepaald wetsartikel.
Verder:
1. Art. 6 heeft staatsrechtelijk een functie (gekregen) in het kader van de scheiding tussen kerk en staat en die functie moet gezien worden in het licht van de Unie van Utrecht. ‘Religie’ uit de grondwet schrappen is niet aan de orde. De scheiding tussen kerk en staat is van fundamentele betekenis voor onze democratische rechtsstaat.
2. In principe zijn grondrechten bedoeld als bescherming tegen de staat. Er is echter steeds nadrukkelijker een trend zichtbaar dat grondrechten worden ingeroepen door individuen tegen andere individuen. De vraag is of dat wenselijk is. Maar om dan art. 6 te schrappen? Nee.
3. Geeft de grondwet meer rechten aan gelovigen dan aan ongelovigen? Nee, dat is onjuist. Juridisch gezien wordt er sinds de wetswijziging van 1997 in de toepassing van art. 6 Gw geen onderscheid meer gemaakt tussen godsdienstige en niet-godsdienstige levensovertuigingen. Dus ook een atheïst, opgevat als levensovertuiging, kan zich beroepen op art. 6. Het onderscheid is dus niet het onderscheid ‘religie’ en ‘niet-godsdienstige levensbeschouwing’, maar het onderscheid ‘religieuze en niet-religieuze levensovertuiging’ (beschermt door art. 6 Grondwet) enerzijds en ‘een zuiver maatschappelijke opvatting’ (beschermt door art. 7 Grondwet) anderzijds. Het verschil tussen die twee categorieën is dat de eerste categorie gaat over samenhangende levensovertuigingen, die de gehele levensopvatting doortrekken en die samenhangen met het geweten.
Ron Ritzen: dank voor je uitleg.
”‘Religie’ uit de grondwet schrappen is niet aan de orde. De scheiding tussen kerk en staat is van fundamentele betekenis voor onze democratische rechtsstaat.”
ik begrijp de historische ontwikkeling, maar als je artikel 6 schrapt dan breng je die scheiding niet in gevaar, je bevestigt alleen dat religie niet meer is dan een mening die net als andere opvattingen beschermd wordt door vrijheid van meningsuiting ed.. Voor mij zou dit de laatste stap zijn tot bevrijden van ons (staats)recht van religie.
Nu heeft religie speciale beschermde status, rechters gebruiken het door bijvoorbeeld uitspraken over homo’s te accepteren die gebaseerd zijn op heilige boeken, terwijl gewone stervelingen die niet mogen maken (zie de zaak el moendi). Gevolg: rechtsongelijkheid.
We wachten de discussie af?
En zie, als die ouders hun rol niet spelen, dan krijg je dit weer : http://www.demorgen.be/static/FOTO/pe/5/9/10/album_medium_1456450.jpg … way to go, Zak !
Volstrekt helder, dat verbod,
zeker gezien de reacties, intimidatie en geweld.
Daar staat die hoofddoek dus voor.
Hoofddoek verboden in 700 Vlaamse Scholen
nu Nederland nog.
@46: “Nu heeft religie speciale beschermde status, rechters gebruiken het door bijvoorbeeld uitspraken over homo’s te accepteren die gebaseerd zijn op heilige boeken, terwijl gewone stervelingen die niet mogen maken (zie de zaak el moendi). Gevolg: rechtsongelijkheid.”
1. Met alle respect, maar ik heb u net aangegeven dat met artikel 6 Gw niet religieuze levensbeschouwingen, maar religieuze én niet-religieuze levensbeschouwingen worden beschermd. Uw bewering dat religie een speciale beschermde status heeft, is echt onjuist.
2. Ook in de zaak-El Moumni lag de kwestie genuanceerder dan u doet voorkomen. Het hof oordeelde in 2002 dat een betere vertaling van ‘marat’ ‘afwijking’ of ‘opvoedingsziekte’ is i.p.v. het door NOVA gebezigde woord ‘besmettelijke ziekte’ een betere vertaling geweest. Dat werd overigens ook bevestigd door een getuige-deskundige, die stelde dat het woord moet worden opgevat in overdrachtelijke zin.
Maar belangrijker is dat het hof – in navolging van de rechtbank – er nog eens op wees dat in de uitzending van Nova de context waarin de uitspraak werd gedaan, ontbrak. In niet uitgezonden gedeelten van het interview zei El-Moumni dat de islam het verbiedt anderen lastig te vallen en dat de moslim iedereen dient te respecteren.
3. Gewone stervelingen mogen geen discriminerende opmerkingen en religieuzen komen er wel mee weg? Ik vrees dat ik u weer moet tegenspreken. Arnold Scheepmaker schreef in een column in het studentenblad Havana het volgende: “Het is sinds de nazitijd niet echt cool is om negatieve dingen te zeggen over Joden, maar soms snap ik best hoe het in 1937 allemaal zo ver heeft kunnen komen”. De rechtbank vond dit weliswaar beledigend, maar niet racistisch, want de columnist overschreed niet de grenzen van de vrije meningsuiting. Hij werd niet veroordeeld.
De rechtbank (LJN: BD2957, Rechtbank Amsterdam, 02-06-2008) achtte de bovenstaande tekst op zichzelf beschouwd beledigend voor joden, maar zei vervolgens ook het volgende: “Uit de jurisprudentie van het EHRM kan worden opgemaakt dat de bescherming die in dit kader aan de pers moet worden geboden, van bijzonder groot belang is. Hoewel ook de pers de goede naam en rechten van anderen in ogenschouw dient nemen, heeft zij de cruciale functie informatie en ideeën van openbaar belang uit te dragen. Journalisten moeten de ruimte worden gelaten te overdrijven en zelfs te provoceren. Artikel 10 EVRM beschermt tevens het recht op vrijheid van artistieke expressie. Niet alleen heeft de pers het recht informatie en ideeën van openbaar belang uit te dragen, het publiek heeft het recht deze te ontvangen. Het EHRM kent de pers daarin een grote vrijheid toe in het licht van artikel 10 EVRM, omdat ‘were it otherwise, the press would be unable to play its vital role’ of ‘public watchdog’.”
(…)
“In weerwil van het beledigende karakter van de column moet echter rekening worden gehouden met het feit dat het een column betreft. De bescherming van artikel 10 EVRM ziet niet alleen op de inhoud van de uitlatingen, maar ook op de wijze waarop zij worden geuit. Verdachte heeft zich door zijn uitlatingen te doen in de vorm van een satirische column als het ware een uitzonderingspositie verschaft. In columns, meer nog dan in andere soorten teksten, mag van een zekere mate van overdrijving, scherpte en ridiculisering sprake zijn. In de onderhavige zaak speelt ook een rol dat verdachte een column schrijft voor het blad van de Hogeschool van Amsterdam. Dit blad, dat een oplage van 34.000 stuks heeft, wordt gelezen door onafhankelijk denkende jonge mensen, van wie een kritische instelling mag worden verwacht.”
@50: “Hoofddoek verboden in 700 Vlaamse Scholen.”
Een wat vreemde beslissing van de Centrale Raad van het Gemeenschapsonderwijs (RAGO), want aanstaande woensdag buigt de Raad van State zich over deze kwestie. Maar kennelijk vond de RAGO het nodig om de maatregel nu al te nemen. Die maatregel volgde op het advies van de auditeur van de Raad van State, die afgelopen woensdag adviseerde het hoofddoekenverbod in het Antwerpse Atheneum te schorsen. Hij stelde dat het niet aan de scholen is om autonoom een verbod in te voeren, maar wel aan de RAGO. Die heeft er dus nu voor gekozen een algemeen verbod in te voeren, dus nog voor de uitspraak van de Raad van State.
“Deze beslissing bevordert het gevoel van evenwaardigheid en voorkomt groepsvorming of segregatie op basis van uiterlijke levensbeschouwelijke kentekens”, aldus de RAGO.
En aansluitend heeft nu dus ook de Onderwijsraad van Antwerpen, dat het vrij katholiek onderwijs, het stedelijk onderwijs, het gemeenschapsonderwijs en het provinciaal onderwijs in Antwerpen bundelt, een algemeen hoofddoekenverbod afgekondigd.
“De vier partners zijn het unaniem eens dat het al dan niet mogen dragen van een hoofddoek geen criterium mag zijn voor de schoolkeuze en besloten zich daarom gezamelijk (is dat Vlaams? RR.) achter het verbod te scharen.” las ik in de Standaard.
Maar het gevolg laat zich raden: de Antwerpse actiegroep tegen het hoofddoekenverbod Vrije Keuze is gestart met een eigen school voor moslima’s. Een dag eerder orakelde de RAGO nog dat met deze maatregel segregatie wordt voorkomen. Maar de Raad had toch ook wel zelf kunnen bedenken dat hun maatregel initiatieven als die van de Antwerpse actiegroep uitlokt. (Uit onderzoek blijkt overigens dat kinderen op scholen met kinderen van verschillende levensbeschouwelijke achtergrond daardoor niet toleranter worden, maar dit terzijde.)
Ik gruw overigens van de redenering van Onderwijsraad van Antwerpen: een hoofddoek mag geen criterium zijn voor schoolkeuze, dus daarom maar een algemeen verbod. Hier wordt door een pseudo-logica bedreven door vooral veel ‘dus’-en en ‘daarom’s.
@Ron Ritzen:
1. waarom moet er speciale wetgeving of bescherming zijn voor religie en levensovertuigingen ten opzichte van gewone meningen?
2. ik heb de zaak el mouni niet bij de hand, maar ik kan me nog het volgende herinneren: ja, er waren verzachtende omstandigheden, maar de kern van de redenering van de rechtbank was gestoeld op het vrijheid van godsdienst artikel.
Ik kan de zaken ook omdraaien: wat voegt het vrijheid van godsdienst artikel anno 2009 nog toe? Je ziet in alle discusssies dat gelovigen zich beroepen op dit artikel omdat ze, terecht of onterecht, menen dat het hen extra bescherming geeft. En dit is geen geheim, want alle rechtsgeleerden erkennen de spanning tussen beide artikelen. Mijn advies: haal het uit de grondwet zodat er geen onderscheid meer gemaakt wordt tussen religie en andere meningen.
3. prima, maar dit doet niets af aan 2
ik bedoelde: want alle rechtsgeleerden erkennen de spanning tussen het vrijheid van godsdienst en bijvoorbeeld anti-discriminatie of andere artikelen.
KB @53 en 54:
1. “Waarom moet er speciale wetgeving of bescherming zijn voor religie en levensovertuigingen ten opzichte van gewone meningen?” Voor zover het de horizontale werking van de grondrechten betreft (tussen de werking tussen burgers onderling) overlappen art.6 en 7 Gw elkaar ten dele. Maar dat geldt zeker niet voor zover het de verticale werking van grondrechten betreft (de werking tussen burgers enerzijds en de overheid anderzijds). Art. 6 Gw ziet onder meer op de scheiding tussen kerk en staat; art. 7 Gw ziet op de vrijheid van meningsuiting, onder meer in relatie tot censuur. Daar zit geen overlap in.
2. “Ik kan de zaken ook omdraaien: wat voegt het vrijheid van godsdienst artikel anno 2009 nog toe? Je ziet in alle discussies dat gelovigen zich beroepen op dit artikel omdat ze, terecht of onterecht, menen dat het hen extra bescherming geeft. En dit is geen geheim, want alle rechtsgeleerden erkennen de spanning tussen beide artikelen. Mijn advies: haal het uit de grondwet zodat er geen onderscheid meer gemaakt wordt tussen religie en andere meningen.” Zie mijn commentaar op 2. Je benadrukt teveel de horizontale werking, maar je veronachtzaamt de oorspronkelijke betekenis van de grondrechten, namelijk de verticale werking. Je gooit zo het kind met het badwater weg.
De discussie geldt overigens niet alleen de spanning tussen art. 1 (non-discriminatie) en art. 6 Gw (vrijheid van godsdienst), maar ook tussen art. 1 en art 7 Gw (vrijheid van meningsuiting).
Terug naar de zaak: Smet, de Vlaamse minister van onderwijs, betreurt de oproep om Islamitische scholen op te richten, maar kan (en wil) die wettelijk niet verbieden; de Antwerpse imam Taouil wil scholen voor islamieten oprichten (dus geen islamitische scholen), maar een Vlaamse schepen van Turkse afkomst, Kocak, betwist zijn woordvoerderschap; de Waalse Karima (een Marokkaans-Belgische) leidt nu een actiegroep om ook in Wallonië tot een hoofddoekenverbod te komen, maar de Waalse rechter heeft onlangs een hoofddoekverbod op een Waalse school vernietigd; Van Hecke, secretaris van het Katholiek Onderwijs, is weer tegen een verbod en vindt dat iedere school dat zelf moet bepalen of een verbod wenselijk is(maar ik vermoed dat dit in strijd is met de wet).
Was het niet verstandiger geweest om de discussie op te schorten in plaats van de waan van de dag te laten prevaleren? Zelfs een uitspraak van de Raad van State (dinsdag al!) wordt al niet meer afgewacht.