ACHTERGROND - Advocaat Meindert Stelling voert al decennia lang strijd tegen de aanwezigheid van kernwapens op Nederlands grondgebied. Tot nu toe tevergeefs.
Dertig jaar nadat heel Nederland uitliep in protest tegen de kernwapens voert Meindert Stelling nog steeds een juridische strijd tegen de aanwezigheid van deze massavernietigingswapens op Nederlandse bodem. Hij bestreed tot en met de Hoge Raad de rechtmatigheid van het opslaan van kernwapens. Tevergeefs, in december 2001 maakte het hoogste rechtsorgaan een einde aan de aanklacht van de Juristen voor de Vrede door het rechterlijk oordeel over de rechtmatigheid van het gebruik van kernwapens te bevestigen. De acties tegen kernwapens zijn sindsdien buiten de publiciteit doorgegaan. En Stelling bleef als advocaat optreden voor activisten die voor de rechtbank moesten verschijnen vanwege inbraak en vernieling op de vliegbasis Volkel, waar de kernwapens liggen.
Stelling, voormalig beroepsmilitair, is er van overtuigd dat voorbereiding van het gebruik van kernwapens in strijd is met het oorlogsrecht en met mensenrechten. Het gaat hier immers om wapens die, zelfs als ze tegen een militair doel zijn gericht, grote gebieden totaal kunnen vernietigen met onnoemelijk veel burgerslachtoffers als gevolg. Oorlogsrecht verbiedt het gebruik van wapens die het onderscheid tussen militaire en burgerdoelen niet kunnen maken. De staat die deze wapens in de kast heeft, stelt zijn burgers bloot aan groot gevaar en neemt een loopje met de plicht om zijn burgers te beschermen. Als iemand veroordeeld kan worden voor het in gevaar brengen van zijn buren door de opslag van explosieven of zelfs gewoon vuurwerk, mag de staat dan de levens van duizenden burgers op het spel zetten met kernwapens?
Lange juridische strijd
Nederlandse rechters toonden zich tot nu toe niet gevoelig voor deze redenering. Toen Stelling in 2008 bij het Gerechtshof in Den Bosch ter verdediging van de Volkel-activisten van zijn hart geen moordkuil maakte en de rechterlijke macht tot en met de Hoge Raad beschuldigde van collaboratie werd hem het spreken verder onmogelijk gemaakt. Twee jaar later stond hij weer voor de Hoge Raad om deze beslissing aan te vechten, maar opnieuw ving hij bot. Het ontnemen van het woord aan een raadsman is een ordemaatregel, volgens de Hoge Raad, waartegen geen hoger beroep of cassatie mogelijk is. Stelling heeft zich inmiddels gewend tot het Europese Hof in Straatsburg om deze cassatie aan te vechten. Bij de Nederlandse rechter heeft hij dit jaar, opnieuw tevergeefs, getracht om hangende de zaak bij het hof in Straatsburg, de tenuitvoerlegging van de straf van de activisten (een boete en werkstraf) op te schorten.
Wat mocht Stelling niet zeggen in Den Bosch? Volgens de uitspraak door de Hoge Raad (LJN: BJ9897, Hoge Raad , 08/01048) sprak hij over ‘de schaamteloze serviliteit van de Hoge Raad ten opzichte van een misdadige politieke leiding, die vasthoudt aan de nucleaire systeemmisdaad.’ Een forse politieke uitspraak die de Hoge Raad zeker als een belediging kan opvatten. Maar wie moet daarover oordelen en op welke grond? Als er sprake is van een strafbare belediging zou je verwachten dat er een aparte rechtszaak van wordt gemaakt. Nu is door de voorzitter van het Bossche hof een disciplinerende maatregel genomen zonder verwijzing naar een in de strafwet vastgelegde grens voor de vrije meningsuiting. En de Hoge Raad, de beledigde instantie zelf, is kennelijk de enige plek waar een advocaat zijn gelijk mag proberen te halen. Intussen zijn de verdachten beroofd van hun verdediging. Voor een leek is dit niet makkelijk te volgen.
Politieke uitspraak
De vrijheid van een advocaat om zijn woorden te kiezen in de verdediging van zijn cliënten staat hier tegenover de noodzaak van onderling respect van verschillende partijen in een rechtszaak. Ook een advocaat of een officier van justitie kan een grens overschrijden. Ik herinner me een zaak waarin het OM zich openlijk racistisch uitliet over verdachten. De belediging die Stelling de kop kostte, is een politieke uitspraak over de rechterlijke macht die in zijn ogen niet onafhankelijk heeft geopereerd in de uitspraak uit 2001.
Mag je als advocaat een in jouw ogen zeer omstreden uitspraak van het hoogste rechtscollege niet meer aanvechten in een nieuwe zaak? Zou Stelling ook het woord ontnomen zijn als hij zijn uitlating had gedaan in een artikel in de krant of in een juridisch tijdschrift? Is het bij de huidige regels in de rechtspraak niet al te eenvoudig om advocaten met onwelgevallige standpunten of fors aangezette uitdrukkingen de mond te snoeren? Ik ben benieuwd wat ze daar in Straatsburg over te zeggen hebben.
Reacties (20)
Tja, als je rechters van collusie met de bestuurlijke overheid (en een militair-industrieel complex) gaat beschuldigen omdat hun oordeel je niet aanstaat, dan geef je volgens mij al aan dat je het oordeel van de rechter niet au serieux neemt.
Ehh, je gaat wel degelijk te ver als je zegt ‘jullie rechters spelen onder één hoedje met mijn wederpartij’. Lijkt me logisch. Niks censuur. Niks ‘de mond gesnoerd’.
Misschien wel de mond gesnoerd, maar de advocaat had beter moeten weten en het belang van zijn cliënten boven zijn eigen behoefte aan het al dan niet correct duiden van de rechterlijke macht moeten stellen.
Als die advocaat die rechters niet erkend heeft hij er niets te zoeken. Je kan niet rechters om hun oordeel vragen en tegelijkertijd hun oordeelbekwaamheid in twijfel trekken.
Daarnaast is het een slecht vakman als hij zijn klanten in de steek laat door ruzie met de rechters te maken. Die verdachten zijn niet ‘beroofd van hun advocaat’, een middelvinger naar de rechter is ook een middelvinger naar de verdachten, die daar eigenlijk een klacht over zouden moeten indienen bij de Orde van Advocaten. En verder kunnen die verdachten gewoon een nieuwe advocaat zoeken die wel de belangen van zijn klanten behartigt in plaats van zich te verliezen in een egotrip.
Met (beperking van) vrijheid van meningsuiting heeft dit alles niets te maken. Die advocaat kan nog steeds op internet of in een vakblad schrijven wat hij wil. Dit ene geval is ook onvoldoende om iets te kunnen zeggen over ‘de huidige regels in de rechtspraak’ waarmee advocaten de mond zouden worden gesnoerd. Kom dan maar eens met een paar soortgelijke gevallen die die bewering hard maken.
Maar hij heeft wel gelijk.
Abject en infaam ware het niet dat het allemaal maffiamaatjes zijn die advocaten.
Joost @3, en Kalief @4,
Ik vermoed dat de verdachten die Stellink bijstaat niet in de eerste plaats streven naar strafvermindering, maar naar het ontmantelen van kernwapens.
En daarom denk ik dat zij akkoord gaan met zijn aanpak als zijn cliënten menen dat de huidige rechterlijke macht deze ontwapening blokkeert.
Kalief,
Ik denk dat de vrijheid van meningsuiting niet zozeer aangetast is, maar de vraag is of de verdediging van de verdachten geschaad is als de advokaat zijn pleidooi niet houden mag.
dat dit soort gevallen zich zelden voordoen, zou ook verklaard kunnen worden doordat:
– collusie van rechters met de bestuurlijke overheid zich alleen voordoet bij rechtszaken over kernwapens
of
– advokaten zichzelf censureren in het belang van de cliënt.
Prediker @1,
ik vermoed dat Stellink (en de verdachten) inderdaad geen vertrouwen in de rechterlijke macht hebben.
Maar een verdachte is niet bevoegd om de rechterlijke macht te vervangen.
Dat is natuurlijk logisch, maar je kunt dan niet de advokaat verwijten dat hij het oordeel van de rechter niet deelt.
Tenslotte maken rechters ook fouten.
Los hiervan denk ik dat de verdachten de rechtszaak vooral willen gebruiken als podium om hun opvattingen over kernwapens publiciteit te geven.
@8 Tenslotte maken rechters ook fouten.
Rare uitspraak. Bedoel je dat rechters altijd in alle gevallen alles fout doen? Natuurlijk niet. Maar het staat er wel. Je bedoelt waarschijnlijk dat een rechter wel eens een fout kan maken. En intussen suggereer je dat dit hier ook is gebeurd. Te zwak. Als jij, of een advocaat, het niet met een rechter eens is betekent dat niet dat die rechter fout zit.
En in dit specifieke geval zit die advocaat vreselijk fout. Je legt namelijk uit in #7 en #8 dat die advocaat twee taken had: zijn cliënten een podium bezorgen in de rechtszaal en strafvermindering voor ze regelen. En wat is het resultaat: dat niet de zaak van zijn cliënten onder de aandacht komt maar zijn eigen zaak en dat daardoor de strafvermindering niet meer kan worden bepleit.
Die advocaat levert een wanprestatie.
@9: Tenslotte maken rechters ook fouten.
Rare uitspraak. Bedoel je dat rechters altijd in alle gevallen alles fout doen? Natuurlijk niet. Maar het staat er wel.
Misschien morgenvroeg na een kop koffie nog eens overlezen? In goed Nederlands staat dat er namelijk niet (met name het woord ook sluit die interpretatie zelfs expliciet uit).
Niemand verwijt die advocaat “dat hij het oordeel van de rechter niet deelt”. Je kunt in Nederland altijd in hoger beroep, dat mag gewoon, daar doet ook niemand moeilijk over.
En je mag ook zeggen: “Ik ben het met het oordeel van de rechter niet eens, want ik vind dat hij dit-en-dat onvoldoende heeft meegewogen, of: ik ben het niet eens met zijn interpretatie van die en die jurisprudentie, etcetera.”
Je mag in Nederland zelfs zeggen dat je de indruk hebt dat de rechter niet helemaal onbevooroordeeld in het proces zit, en dat je daarom een andere rechter wil. Daar hebben we de procedure voor die wraking heet.
Maar wat je niet mag doen is beginnen te schelden en te insinueren als jij je zin niet krijgt: “Bah! U bent gewoon corrupt! Wat een smerige boevenbende is het hier!”
Daarmee geef je namelijk aan dat je je reet afveegt met het oordeel van de rechter, en dat je dat oordeel enkel aan wil nemen, als het toevallig overeenkomt met je eigen oordeel. Dan heb je dus in een rechtszaal niets te zoeken, zoals Kalief ook al zei.
@10 Bismarck. De kop koffie smaakte goed. En zelfs na overlezen staat het er goed. Je kunt ‘ook’ op twee manieren lezen. (1) Ze maken fouten naast dat ze ook goede dingen doen, of (1) ze maken fouten zoals bijvoorbeeld ook de advocaat uit het artikel doet. Door deze dubbele betekenis is het onmogelijk dat het woord ‘ook’ die mogelijke interpretatie uitsluit. Maar dergelijk taalgeneuzel gaat teveel off topic.
Mijn gedachten dwalen af naar iemand uit een boek van Cervantes.
@12: Zelfs in de tweede interpretatie staat er nog niet dat rechters “altijd in alle gevallen alles fout doen” (net zo min als je in dezelfde interpretatie ook niet verwacht dat advocaten uitsluitend bezig zijn met het maken van fouten), zoals je in #8 beweert. Het staat er gewoon niet. Drink meer koffie en herlees.
Het is een interessant verhaal en de reacties lijken me een beetje legalistisch. Ik geef toe dat Stelling in de keuze van zijn adjectieven een beetje op Wilders lijkt.
Maar als je de adjectieven schrapt staat er weinig wat de strengheid van de oordelen rechtvaardigt.
Ik zou de atoomwapens ook graag uitgebannen zien, maar dat lukt je niet door met argumenten te komen die een bom vergelijken met vuurwerk. Vuurwerkopslag is namelijk in Nederland wel degelijk toegestaan, mits een paar veiligheidsmaatregelen in acht genomen worden. Daarnaast gelden voor de overheid andere regels dan voor particulieren en kan de overheid het bezit van kernwapens legitimeren op gronden van verdediging van de bevolking, nog even afgezien van het feit dat niet bekend is op er überhaupt op Volkel kernwapens te vinden zijn.
Opgewonden, machteloos geschreeuw, meer is het niet. En dan maar weer naar het Hof in Straatsburg om een politiek gelijk te halen, daarmee het gezag van dat Hof ondergravend.
Het lijkt mij inderdaad niet handig van een advocaat om de rechters die hij moet proberen te overtuigen van zijn gelijk tegen zich in het harnas te jagen. Dat Stelling dit (overigens al twee jaar geleden) toch deed zal alles te maken hebben met het voor atoompacifisten frustrerende verloop van de vele processen die door hen zijn aangespannen. Hij zal zeker ook namens de verdachten gesproken hebben. De vraag is of hij hiervoor gestraft moest worden met uitsluiting. Hoe ver kan een advocaat gaan? De voorzitter van de rechtbank kan een beledigende opmerking natuurlijk ook pareren, een “gele kaart” uitdelen, of de opmerking gewoon laten gaan (ik weet wie het zegt…..). Ik vind het volledig uitsluiten van een advocaat van een rechtszaak alleen vanwege wat hij zegt wel erg ver gaan. Stelling heeft na zijn uitsluiting de rechters ook gewraakt, maar dat hielp hem niet verder. Overigens heeft hij natuurlijk wel het volledige recht om het hoger op te zoeken bij het EHRM als hij meent dat zijn rechten hier zijn geschonden.
@17 – Misschien zou je even terug kunnen gaan naar het begin, en voor ons kunnen schetsen wat die Volkel-activisten eigenlijk hebben uitgespookt, wat hen ten laste is gelegd, en waarom volgens jou de rechter ze geen eerlijk proces heeft gegeven.
Dat kan namelijk helpen om te begrijpen waarom Meindert Stelling zo te keer gaat tegen de Nederlandse rechters.
Ik heb niet beweerd dat de Volkel-activisten geen eerlijk proces hebben gehad. Het ging mij vooral om de ruimte voor de advocaat om te zeggen wat hij wil.
In de uitspraak van de Hoge Raad van 13 maart j.l. (LJN: BJ9897) is te lezen dat het oorspronkelijk ging om beroep tegen de veroordeling van verdachten wegens een inbraak op de vliegbasis Volkel, de beschadiging van twee F-16 vliegtuigen en vernieling van een ruit van een hangar. In de verdediging verwees Stelling naar de zaak die hij eerder had gevoerd (en in 2001 verloren) waarin hij de Staat der Nederlanden beschuldigde van schending van het oorlogsrecht en mensenrechten. In het periodiek van de actiegroep, Procesnieuws, schrijft hij ter verdediging van de actievoerders over het gebruik en het opslaan van kernwapens: “Het gaat hier om handelingen voor misdaden die zo ernstig zijn dat ook de voorbereidingen als zodanig een misdaad vormen.” Als iets dergelijks geldt voor individuen moet dat ook voor de overheid gelden. Rechters die dat niet willen inzien maken zich medeplichtig. Aldus Stelling. En dat wilden de rechters in Den Bosch niet horen. Toen hij volhardde in zijn beschuldiging werd hij uitgesloten van het proces. En toen wraking van de rechters niets opleverde heeft hij daarover na de veroordeling van de actievoerders in cassatie bij de Hoge Raad geklaagd. Zie verder hierboven. Hoop dat het een beetje duidelijker is zo.
Als iets dergelijks geldt voor individuen moet dat ook voor de overheid gelden. Rechters die dat niet willen inzien maken zich medeplichtig. Aldus Stelling. En dat wilden de rechters in Den Bosch niet horen.
De rechters wilde het misschien wel horen, maar konden dat onmogelijk tolereren. Stelling stelde er namelijk mee dat de rechters niet onafhankelijk zijn en slechts een instrument zijn van de overheid.
Een advocaat die stelt dat rechters die hem onwelgevallige uitspraken doen daarom niet onafhankelijk zijn verdient geen toga maar een dwangbuis.
Overigens suggereert de frase ‘en dat wilden de rechters in Den Bosch niet horen’ dat Jos van Dijk niet geheel onpartijdig is in deze.