Classicus, filosoof, commando, docent, huurling, revolutionair, maar vooral oproerkraaier: Michiel de Ruyter (nee, niet de zeeheld) is het allemaal. Een personage dat tot de verbeelding spreekt, maar toch menselijk en herkenbaar is. Auteur Robert Anker (1946) laat zich met zijn nieuwste werk van zijn beste kant zien: opnieuw bezigt hij verschillende jargons en dialecten, allemaal even geloofwaardig, en zet een ijzersterk verhaal neer. In Oorlogshond vertelt een naamloze, “embedded” biograaf over drie episodes uit het leven van Michiel: zijn tijd op het Heinsius College, zijn werk als contractsoldaat in Oost-Mawele (Afrika) en, last but not least, van zijn dagen als leider in de strijd voor een onafhankelijk Saumerland, een fictieve (boeren)provincie in het oosten van Nederland.
“De geschiedenis van Michiel de Ruyter begon toen hij een aanstelling als leraar klassieke talen aan het Heinsius College” (p. 17), aldus de ingebedde biograaf. Daar strijdt hij samen met enkele andere leraren tegen het Andere Leren, een nieuwe onderwijsvorm die uitgaat van de idee dat kinderen tegenwoordig vindingrijk genoeg zijn om zelf aan hun informatie te komen. Waarom zou je kinderen dwingen natuurkundige wetten te leren als ze later toch leraar Frans worden? Of andersom: waarom moeten ze een vreemde taal leren als ze zich het liefst uitdrukken in de abstracte taal van de wiskunde en informatica? Kinderen zouden zelf kunnen bepalen waar ze zich in willen specialiseren en worden daarom vrijgelaten in het wel of niet volgen van een vak. Daarmee is de leraar als ‘kenner van een vak’ en ‘overdrager van kennis’ overbodig geworden en verworden tot niets meer dan een oppas. Michiel en zijn trawanten richten leerclubjes op die nog volgens de ‘oude wijze’ kinderen onderrichten in een vakgebied en hen traint de nieuwe elite te worden. Iets waar directeur Wladimiroff, voorstander van het Andere Leren, weinig zin in heeft. En zo ontstaat een tweedeling tussen de docenten op het Heinsius.
Als één van zijn geliefde leerlingen door zinloos geweld om het leven komt, besluit Michiel het Heinsius achter zich te laten en sluit hij zich aan bij een internationale organisatie voor huursoldaten, ex-commando’s en criminelen die om geld verlegen zitten, genaamd Indian Contracts. In Oost-Mawele lijkt er niets meer over te zijn van ‘Michiel de docent’, op zijn lust voor (groeps)seks na. In Afrika hangt hij zijn idealen aan de wilgen en vecht hij enkel om te kúnnen vechten, voor de roem en voor het grote geld: “Hij haakte naar strijd en ’t rumoer van de oorlog” (p. 141). Hoewel zijn motieven verschillen, heeft Michiel gedurende zijn Afrika-episode veel weg van de Griekse held Achilles, niet ten laatste omdat Homerus’ Ilias meerdere malen wordt aangehaald en geciteerd. Voorheen Michiel, classicus, nu: “Michiel, mannenverdelger” (p.180).
Robert Anker, literator pur sang, laat vooral in dit deel zijn kunnen zien: de man zou met hetzelfde gemak een atlas als een wapenhandboek kunnen schrijven, zo kundig beheerst hij het betreffende jargon. Anker schetst een route door Afrika even nauwkeurig als een TomTom zou doen, zonder dat het begint te vervelen. Wapens en wapenrustingen vliegen je om de oren, afgewisseld door Homerische veldslagen en filosofische dialogen over oude filosofen en generaals: van Nietschze tot Napeleon en Robespierre.
Wanneer Michiel abrupt terugkeert uit Afrika, begeeft hij zich naar Saumerland, een fictieve provincie die strijdt voor autonomie en onafhankelijkheid. De simpele boeren, die werken onder het motto ‘Warken is good’ (‘werken is goed’ – Saumerland kent immers haar eigen dialect, zoals het een autonome streek betaamt), hebben genoeg van de Europese wetgeving aangaande de melkprijs en varkensflats. Als de nieuwe Pim Fortuyn weet Michiel de harten van het volk voor zich te winnen en gaat uiteindelijk frontaal de aanval in tegen ‘Holland’ en ‘Den Haag’.
De ‘Saumerland-Michiel’ is even charismatisch als ‘docent-Michiel’ en even geweldlustig als de mannenverdelgende Michiel. Hoewel Michiels persoonlijkheid is gegroeid, is toch het Saumerland-deel minder indrukwekkend dan de voorgaande episodes. Het derde deel blijkt geen climax te zijn naar aanleiding van vorige verhalen, maar lijkt eerder als een nachtkaars uit te gaan. In de eerste delen weet Anker door sprongen in de tijd de lezer te boeien en te verrassen met personages en gebeurtenissen die uiteindelijk wel geplaatst kunnen worden in een historie. In het Saumerland-deel komen er echter namen voor en hebben er gebeurtenissen plaats die geen plek of uitleg krijgen in de geschiedenis van Michiel. En dat is jammer, want Anker heeft met Oorlogshond een dijk van een boek geschreven: uitermate actueel en met een lul van een hoofdpersoon.
Anker had Oorlogshond niet op een beter moment kunnen uitgeven: van kindsoldaten en Afrikaanse rebellengroeperingen tot schoolorgies en boerenbelangen. Actueler dan actueel en vooral heel erg uitgesproken. Want kun je jongeren van een jaar of zestien wel als kind beschouwen in een land waar mensen doorgaans voor hun vijftigste om het leven komen? En moet je gehoorzamen aan een natie of werelddeel wanneer deze je vrijheid aan banden legt? En vanwaar onze universele afkeer voor groepsseks als de grote Grieken voor ons het ook al deden?
Naast de gewaagde en actuele aard van het boek, is ook hoofdpersoon Michiel one of a kind. Michiel is niks meer dan een snob, een egoïst en een egocentrist. Iedereen weet het, maar desondanks geeft iedereen toch gehoor aan zijn charismatische karakter. Slechts eenmaal wordt het door één van Michiels vriendinnetjes te berde gebracht: “Jij bent de liefste. Voor ons allemaal. Helaas. Jij houdt alleen van jezelf” (p. 293) – waarna ze vervolgens door Michiel gevingerd wordt. Ook de lezer moet er aan toegeven: in de realiteit zou je met een boog om hem heen lopen, in Oorlogshond raak je gefascineerd door Michiel. En een persoon die geïntrigeerd genoeg is om over een schobbejak als Michiel te schrijven, is even zo uniek. Tel daar de satirische vertelstijl bij op (“een gezellig ouderwetse verteller zou de lezer nu aanspreken en zeggen: zullen we daar eens een kijkje gaan nemen?” (p.285)) en je hebt behalve een geëngageerd, ook een zeer vermakelijk boek dat altijd op het juiste moment de ernst van de situatie weet te breken. Oorlogshond is zeer zeker de moeite waard.
Bestel Oorlogshond.