Analyse | Emile Roemer kandidaat fractievoorzitter SP

Vandaag heeft Emile Roemer zich per brief officieel kandidaat gesteld voor het fractievoorzitterschap van de SP. Nadat Agnes Kant gisteren aftrad als fractievoorzitter en lijsttrekker, begon het speculeren wie haar zou moeten opvolgen. In eerste instantie werden veelvuldig de namen genoemd van Ewout Irrgang, Harry van Bommel en Ronald van Raak maar die lieten al weten Emile Roemer een uitstekende kandidaat te vinden.

De keuze voor de relatief onbekende Emile Roemer is minder opvallend dan het zich laat aanzien. Roemer zit pas vanaf november 2006 in de Tweede Kamer, en hij heeft de portefeuille verkeer en waterstaat. Daarvoor was hij wethouder in Boxmeer (in een coalitie met onder andere de VVD), en een tijdlang voorzitter van de SP in Noord-Brabant. Dat van Raak, van Bommel en Irrgang nu zo nadrukkelijk hebben laten merken dat zij in de relatief lichte Roemer een geschikte kandidaat zien om Kant te vervangen, is zo toevallig dat het wel lijkt alsof het van te voren is afgesproken.

Van dichtbij hebben de zwaargewichten in de partij de zeer bevlogen Agnes Kant zien struikelen over haar eigen ambitie de grote leider Jan Marijnissen op te volgen terwijl hij nog in de bankjes zit. Hoe kun je iemand doen vergeten, die gewoon nog niet uit de picture is?
Eergisteren bij de Wereld draait door kreeg hij nog van oud-sargasso blogger Felix Rottenberg te horen dat zijn partij zijn leiderschap miste. Natuurlijk sprak hij uit dat Agnes Kant de fractievoorzitter was, en natuurlijk steunde hij haar, maar het had allemaal veel weg van een judaskus. De vraag of hij nog vier jaar wil doorgaan in de kamer ontweek hij. Hij zei geen ja, hij zei geen nee.

Agnes Kant speelde op een positie die ze niet beheerste. Vanwege haar vlammende manier van debatteren heeft ze nooit de sympathie van een breed publiek kunnen veroveren, meer dan eens werd ze neergezet als schreeuwlelijk. Ze werd niet afgerekend op wát ze zei, maar op hóe ze het zei – en ze heeft nooit een manier gevonden om haar bevlogenheid op een effectieve manier tot een politiek wapen te smeden. Ondertussen moet ze constant de druk van Marijnissen gevoeld hebben, die achter de schermen nog steeds bij de SP de lijnen uitzet. Dat Kant daar gisteren haar conclusies uit heeft getrokken is niet verbazend, maar haar opvolger doet ze er geen plezier mee.

Misschien was het beter geweest wanneer Kant haar lijsttrekkerschap tot de Tweede Kamer verkiezingen te rekken, haar verlies nemen en dán de politieke consequenties dragen. Nu zadelt ze haar opvolger op met haar onoplosbare probleem. De kans dat de SP in twee maanden tijd een complete ommekeer maakt lijkt mij vrijwel nihil – ze zouden vooral stemmen moeten winnen bij PvdA (ook flink verloren, wie daar de afgelopen verkiezingen op gestemd heeft, behoort tot de vaste kern), GroenLinks (flink gewonnen op de bestrijding van Wilders) en de PVV (die de traditionele ontevreden stemmers weghoudt bij de SP door een flink aantal van de SP-thema’s te kapen).

Het door van Bommel, van Raak en Irrgang geopperde kandidaatschap van Roemer heeft dus iets van een vlucht naar voren. Van Raak, van Bommel en Irrgang zijn allen genoeg door de wol geverfd om te weten wanneer een strijd verloren is. Zij kunnen de SP niet in twee maanden uit het electorale dal trekken, en zeker niet als zij achter de schermen het beleid van Marijnissen moeten uitvoeren. Ronald van Raak zei het zo: ‘De positie van fractievoorzitter ambieer ik niet op dit moment.’ De prominenten van de SP branden hun handen bij de komende verkiezingen liever niet. Ze zullen heus wel op een verkiesbare plaats komen, en als Marijnissen er over vier jaar definitief mee stopt grijpen ze hun kans. Voor hen is het dan te hopen dat de – op landelijk terrein nog relatief onervaren – Roemer ook in een moeras terecht is gekomen.