Conservatief rechts, radicaal rechts en extreemrechts: aan de rechterkant van de Europese politiek zijn nu alle smaken vertegenwoordigd. Naast de Europese Conservatieven en Hervormers (ECR) zijn er twee nieuwe blokken gevormd: de ‘Patriotten voor Europa’ met Orbán’s Fideszpartij en het Franse Rassemblement National (RN), en de woensdag opgerichte groep ‘Europa van Soevereine Naties’ rond de Duitse AfD. Met drie partijen op de rechterflank telt het Europarlement nu acht blokken. Een meer dan in de vorige periode.
De Patriotten vormen met 84 vertegenwoordigers uit twaalf landen nu het derde blok in het Europarlement na de christendemocratische Europese Volkspartij (EPP) en het sociaal-democratische blok (PES). Maandag sloot RN zich met dertig afgevaardigden aan bij het initiatief van Orbán’s Fidesz dat met tien afgevaardigden de twee na grootste delegatie vormt. Jordan Bardella, de man die na de voor RN teleurstellend verlopen parlementsverkiezingen in eigen land geen premier kon worden, is meteen benoemd als voorzitter van de groep. Wilders had zijn zes leden al eerder aangemeld. Hij verklaarde dat zijn PVV zich bij de Patriotten aansluit om “ons joods-christelijke erfgoed te beschermen. En onze gezinnen.” Het blok is grotendeels een vervanging van de oude groep Identiteit en Democratie (ID). Andere leden zijn de Italiaanse Lega (8 leden), het Tsjechische ANO (7), de Oostenrijkse FPÖ (6 ), Vox uit Spanje (6), Vlaams Belang (3), Chega uit Portugal (2), de Deense Volkspartij (1), een lid van het Tsjechische Eed, een Hongaarse Christendemocraat, een Let van de partij Latvia First en een Griek van de partij Voice of Reason.
De AfD maakte in het vorige parlement ook deel uit van de ID-groep. De Duitsers werden er uitgezet, onder meer vanwege vergoelijkende uitspraken van Maximilian Krah over de SS. Krah is vervolgens ook uit de AfD gezet, maar dat mocht niet baten. Le Pen wil niet meer met hen samenwerken. Daarom richtten de AfD afgevaardigden in het Europarlement deze week een nieuwe groep op die nu in totaal 25 leden telt. Met 14 leden zijn de Duitsers verreweg de grootste. De groep telt verder drie Bulgaren van de partij Revival, drie van de Poolse Confederatiepartij en eenpitters uit Frankrijk, Litouwen, Hongarije, Tsjechië en Slowakije. De leiders van ‘Europa van de Soevereine Naties’, de Duitser René Aust en de Pool Stanisław Tyszka beloofden dat hun groep radicaler zal zijn dan de Patriotten. Wat dat precies betekent zullen we moeten afwachten. De onderlinge verschillen binnen de nieuwe groep zijn aanzienlijk. De Bulgaren zijn openlijk pro-Russisch terwijl de Polen steun aan Oekraïne tot nu toe niet hebben afgewezen. Ook binnen het blok van de Patriotten zijn er op dit punt nogal wat verschillen.
Sinds het vertrek van de Britse Tories is de aanvankelijk centrum-rechtse ECR verder naar rechts opgeschoven. Na de laatste Europese verkiezingen zijn de Italiaanse Fratelli d’Italia (FI) en de Poolse PiS de belangrijkste partijen in deze groep met 24 resp. 18 afgevaardigden. De in totaal 78 leden komen uit 22 verschillende partijen. Daaronder ook de Belgische Nieuwe Vlaamse Alliantie (NVA) van Bart de Wever, de Zweden Democraten en de SGP uit Nederland. Een zeer divers gezelschap met vooral veel eenpitters. De ECR staat van de drie extreemrechtse partijen het dichtst bij de centrum-rechtse EPP en de door verlies van Macron sterk ingekrompen liberale fractie Renew. Het is niet uitgesloten dat de EPP voortaan wat meer naar rechts zal kijken om steun te vinden voor wetsvoorstellen of -wat nu eerst aan de orde is- de benoeming van de Europese top. Ursula Von der Leyen ambiëert continuering van het voorzitterschap van de Europese Commissie. De fractiediscipline is in het Europarlement echter niet zo groot dat ze op voorhand op alle stemmen kan rekenen van de haar in principe wel gunstige gezinde centrumblokken EPP, de PES en Renew. Concessies aan leden van de ECR zouden dan een optie kunnen zijn.
Radicaal en populistisch rechts is met drie fracties meer verdeeld dan in de vorige parlementsperiode. Maar de fracties zijn wel aanzienlijk gegroeid. In volgorde van grootte komen na de EPP en de PES de fracties van de Patriotten en de ECR. Daarna pas komen de liberale fractie Renew (77 zetels), de Groenen (53) en het Linkse blok (39). In dat laatste blok is het Franse LFI het grootst en zit ook een Nederlandse afgevaardigde van de Partij voor de Dieren. Met 25 zetels sluiten de Soevereinen de rij.
Reacties (7)
Er wordt al jaren gezegd dat een van de problemen op links de versplintering is, en dat rechts rechts was. Maar het lijkt erop dat dit op rechts nu ook aan het plaatsvinden is, helaas met eng, enger, engst.
Dat kan misschien een goede ontwikkeling zijn, maar nog even afwachten…
Daarnaast zit je met het feit dat nationalisme nu eenmaal gaat botsen over grenzen (dubbele woordwaarde). Hongaarse nationalisten zullen op enig moment onherroepelijk in conflict komen met bv. Slowaakse, Roemeense en Kroatische nationalisten. Meer dan een ongemakkelijke tijdelijke samenwerking zit er simpelweg niet in.
Het zijn voor een groot deel natuurlijk ook autocratische clubjes, die uiteindelijk alleen bezig zijn met hun eigen machtsspelletjes. Bondgenoten zijn bondgenoten, zolang ze ze kunnen gebruiken.
Wat mij betreft had je in de kop en de intro van dit verhaal wel wat duidelijker mogen zeggen dat het hier over de uitereste rechterflank gaat. Die weliswaar verontrustend groot begint te worden, maar het zijn en blijven partijen die niet al teveel waarde hechten aan sommige principes van democratie en rechtsstaat. (Dat geldt zeker ook voor de SGP, sinds ‘staatsrechtelijk geweten’ Van der Staaij daar weg is.)
Dit is niet het democratische rechts, zoals dat altijd ruim vertegenwoordigd was in het naoorlogse Europa. Het is belangrijk om dat te blijven benadrukken.
Het gaat hier merendeels om nieuwe, populistische partijen, deels (RN, FI) met extreemrechtse roots. ‘Uiterst rechtse flank’ is in het geval van deze drie blokken inderdaad accurater. Nog wel. Want ik zou het onderscheid met ‘gewoon’ of ‘centrum-rechts’ niet al te groot maken. Kijk naar onze VVD. Het buigen voor radicaal rechts zien we in meer landen. Het uitzicht op een rechterflank waar het onderscheid tussen gematigden en extremen is weggevallen vind ik het meest verontrustende van de huidige politieke ontwikkelingen.
Wat mij betreft is respect voor democratische en rechtsstatelijke principes de enige maatstaf. En niet in de omvang van een partij, of zijn geschiedenis. En dat betekent dus dat de VVD inderdaad heel hard op weg is om een radicale partij te worden.
Ter vergelijking: de Republikeinen in de VS waren ooit ook een vrij normale, rechts-conservatieve partij. Nu zijn het fascisten. Ongeacht hun geschiedenis, of hoeveel mensen op ze stemmen.
Nog even een nabrander. FTM publiceerde vorige week een artikel over honderdduizenden euro’s EU-belastinggeld die de ID-fractie heeft betaald aan met Le Pen’s RN bevriende zakelijke partners. Het geld werd uitgegeven aan zaken als ‘printen’, ‘nieuwsbrieven’ en ‘community management’. FTM: ‘Er bestaan al langer vermoedens van vriendjespolitiek, en mogelijk is er langs deze weg Europees geld bij de nationale partijen beland. Dit terwijl de fracties hun gelden van het Europees Parlement niet mogen gebruiken om nationale politieke partijen te steunen. Het geld is bedoeld voor het functioneren van de fracties zelf: denk aan bureaukosten, communicatie en reiskosten.’
Le Pen zelf staat momenteel terecht vanwege verduistering van EP-gelden in het verleden.