COLUMN - Studenten zijn voor de gemiddelde hoogleraar natuurlijk het contact met de jeugd. En ik geloof dat ik onder studenten een nieuwe stap zie in de ontwikkeling van een Nederlandse uitdrukking: ‘excuses voor het ongemak’.
Het is, vermoed ik, een uitdrukking die in eerste instantie gebruikt is door dienstverlenende instanties die een bepaalde dienst niet konden verlenen. “Het loket is de hele middag gesloten. Onze excuses voor het ongemak.” “De trein naar Den Helder van 11.23 rijdt vandaag niet. Onze excuses voor het ongemak.” “De bloem is op, er komt pas volgende week donderdag weer nieuwe. Onze excuses voor het ongemak.” Dat dit de oorsprong is, wordt bevestigd dat er een boekje uit 2011 is van Robert Giebels dat zo te zien vol klachten staat over de dienstverlening van de NS. (Van alle instanties die ongemak veroorzaken, associeer ik die excuses ook vooral met de NS. Ooit stopte die trein midden in de nacht in Hengelo, het zou de laatste trein zijn, maar hij ging niet verder en wij moesten de nacht doorbrengen op het station. Ongemak!)
Maar kennelijk is de uitdrukking verder geëvolueerd. Ik krijg nu afmeldingen van studenten voor colleges omdat ze ziek zijn, met “excuses voor het ongemak”. Voor mijn taalgevoel is dat raar, want dat een student ziek is, vind ik naar voor die student en minder gezellig tijdens college, maar daarmee is het nog geen ‘ongemak’.
Mijn indruk is dat de uitdrukking inmiddels ongeveer betekent ‘ik vind het vervelend, al kan ik er weinig aan doen’. Ik heb het bij wat studenten nagevraagd maar zij zouden niet zoiets zeggen als ze bijvoorbeeld iets stoms hebben gedaan (“Ik had niet in de gaten dat ik je zo beledigd heb. Mijn excuses voor het ongemak”) of als het echt vreselijk erg is (“Ik hoorde dat je hele familie is omgekomen toen hun huis instortte. Mijn excuses voor het ongemak.”)
Eigenlijk is dit nieuwe gebruik ook nog niet zo heel veel anders dan de manier waarop de NS het gebruikt, maar er is een belangrijk verschil: de instanties waren inderdaad betrokken bij iets dat je met wat goede wil ongemak kunnen noemen. Dat lijkt voor jongeren steeds minder nodig.
Reacties (13)
Een taaluiting die je te vaak hoort neem je ongewild over. Ook als ze eigenlijk niet kloppen of bij nadere beschouwing niet horen te kloppen. Een voorbeeld van dat eerste zijn de ‘dodelijke slachtoffers’, waar je uit lijfsbehoud toch het liefst met een grote boog omheen zou lopen.
Verder getuigt het van een onverholen valsheid van de spreker, wanneer die na zijn grievende daad of uitspraak spijt betuigt voor het feit dat de ander gekwetst is, maar niet ervoor dat hijzelf gekwetst heeft. Zo iemand zou ik het liefst een knal voor zijn kop verkopen, om daar vervolgens geen actieve herinnering meer aan te hebben…
Digibeet
N*gg*r
“De voetganger werd aangereden door een auto die gelukkig niet zo hard reed”. (wat aardig van die auto om niet erg hard te rijden).
Het is anders wel een klassieker hoor:
God’s Final Message to His Creation:
‘We apologize for the inconvenience.’
Douglas Adams, uit: Hitchhiker’s Guide to the Galaxy
Bussen buiten dienst met de mededeling “sorry geen dienst”.
Hoezo sorry?
Omdat ik op de bushalte van verre die bus zie aankomen en denk dat ik in die bus kan instappen.
Dan wordt ik teleurgesteld en dus “sorry”.
De chauffeur zou je dan uit menselijkheid wel een lift kunnen geven, maar de rechter heeft bepaald dat dat diefstal is…
Waar je op duidt weet ik niet, maar veelal zal een “geen dienst” ov-voertuig sowieso niet de route gaan afleggen waar jij op rekent.
Sorry zeg je als je een afspraak niet nakomt of iets per ongeluk stukmaakt. Niet als je in een bus rijdt die geen dienst heeft.
Je mag best sorry zeggen als je, ook ongewild, een verkeerde verwachting wekt. En dat doe je met een bus met “geen dienst” zolang de bus te ver weg is van de bushalte om “geen dienst” te kunnen lezen.
Meestal wekken bussen geen enkele verwachting. Mensen die bij een bushalte staan, zeker in een stad, kijken eerst naar het lijnnummer van de bus voordat ze enige verwachtingen koesteren.
De enige verwachting die ik heb van bussen is dat ze op tijd komen. Beter zou men de boodschap “Sorry, te laat” tonen wanneer een bus te laat is. Maar dat zie ik nog niet gebeuren.
Dat geldt niet voor mij en waar ik woon, en als het voor jou geldt dan ben je een pessimist of je startpunt is het centraal station van Amsterdam.
We dwalen een beetje af. Vind je het niet raar dan, dat er wel sorry wordt gezegd als er ergens een bus rondrijdt buiten de dienstregeling, en niet als er vertraging is?
Wegens omstandigheden natuurlijk !