COLUMN - Driekwart jaar geleden mocht ik een namenlijst bekijken. Een lange: hij omvatte volgens de opstellers ruim 4500 mensen en hun laatst bekende huisadres. Ik bladerde, las hier en daar een paar regels, bladerde dan verder. Ik herkende wat namen. Hij natuurlijk, en ja, hij ook, dat was te verwachten, en och, was dat zijn officiële voornaam?
Viereneenhalfduizend namen: dat zijn er veel. De lijst was niet uitgeprint, hij was ouderwets getypt. Ergens in mijn hoofd klonk de vrolijke pling die typemachines maakten wanneer ze het einde van de regel naderden. Tijd om de hendel over te halen en aan de volgende regel te beginnen.
Ik zat in een prachtige stijlkamer in het Stadsarchief en sloeg nog een bladzijde van de lijst om. ‘Kijk,’ zei de stadsarchivaris, ‘deze brief hoort erbij.’ De brief was van 16 januari 1941 en was auf Deutsch. De commissaris der politie van Amsterdam deelde de Sicherheitspolizei mee dat het een grotere klus was geweest dan verwacht, en er waren natuurlijk feestdagen geweest en ziek personeel, maar hier was dan toch alvast de sectie A tot en met L van ‘homosexueelen, die in mijne administratie voorkomen’ en dat hij zijn best zou doen de rest nog voor het eind van de week op te sturen.
In ’t Hooge Nest schrijft Roxane van Iperen: ‘In België wordt 30 procent van de gemeenschap naar concentratiekampen gedeporteerd. In Frankrijk 25 procent. Nederland voert binnen zesentwintig maanden 76 procent van haar joodse gemeenschap af.’ Dat kwam dus door lijsten als deze. Nederland had haar administratie keurig op orde. En op deze lijst stonden alle bekende en vermeende Amsterdamse homoseksuelen geboekstaafd, compleet met hun adres.
Pling! Opgepakt. Pling! Afgevoerd. Pling! Ondergedoken. Pling!
Natuurlijk waren deze lijsten nooit met dat doel aangelegd. Maar homoseksuele gedragingen waren verboden, dus wie op die grond veroordeeld was werd vanzelfsprekend ergens genoteerd, en dan was het ook wel handig om bij te houden wie van zulk gedrag verdacht werd, en ja, dan stopte je natuurlijk al die namen bij elkaar, anders kon je nooit iemand terugvinden wanneer het erop aankwam.
Dus toen de Duitsers een kopie wilden, was het eigenlijk slechts een kwestie van alles keurig overtypen en ieders laatst bekende woonadressen in de gemeentelijke administratie opzoeken en erbij zetten. (Je mag innig hopen dat het administratief personeel links en rechts allerlei namen uit de kopie voor de Sicherheitspolizei wiste, of per ongeluk expres fouten maakte in de o zo zakelijke opsommingen.)
De brief is nu bijna tachtig jaar oud. Maar zulke lijsten maken we nog steeds, ook van mensen die alleen maar ‘verdacht’ worden van iets, en tegenwoordig doen we dat geautomatiseerd, met handige algoritmen.
Ik was blij toen de rechter vorige week het gebruik van SyRI verbood: het belang van fraudeopsporing woog niet op tegen de inbreuk op het privéleven die het systeem pleegde.
Deze column van Karin Spaink verscheen eerder in Het Parool.
Reacties (20)
Bij de roze buren houden ze ook van lijstjes. Zoals deze, https://tinyurl.com/pas-op-toxisch , een lijstje van ‘landverraders’ die zich mede-schuldig maken aan het ‘omvolken’ van ons vaderlandje. Pling.
@1:Dat ligt toch iets anders. Die mensen hebben zichzelf op een (ijdele) lijst gezet, paginagroot in de Telegraaf. En geenstijl verwijst naar die advertentie. De zin: ‘landverraders’ die zich mede-schuldig maken aan het ‘omvolken’ van ons vaderlandje’, tref ik niet aan in de copy van geenstijl.
De tekst? Een fragment:
Meer dan honderd BN’ers doen in een paginagrote advertentie in De Telegraaf een oproep voor het bedenken van “menswaardige oplossingen” voor de vluchtelingencrisis. Onder de kop ‘Voelt u zich geroepen?’ vragen de ondertekenaars de samenleving om in actie te komen. “Op ons mag een beroep gedaan worden”, zeggen ze.
De advertentie is ondertekend door 139 prominenten uit de wereld van theater, cultuur, media, onderwijs en het bedrijfsleven. Onder hen zijn oud-PvdA-leider Job Cohen, actrice en zangeres Chantal Janzen, KPMG-topman Jan Hommen en directeur Wim Pijbes van het Rijksmuseum.
@2:
1 vd 2 toch duidelijk wel:
Het is duidelijk dat de ondertekenaars maar wát trots zijn op hun goedheid. En er is geen sprake van dat ze daarvan nadeel ondervinden of zullen ondervinden.
Voor de tegenstanders van deze goedheid geldt een heel ander regime. Je kunt er bijvoorbeeld voor voor de rechter komen, waarbij het landsbestuur graag een handje helpt. De lijstjes voor mensen met foute opvattingen kunnen tegenwoordig gemakkelijk automatisch worden gemaakt, het gevaar daarvan laat Karin goed zien. Het begint met het uitsluiten uit functies in het openbaar bestuur, bedrijven willen met deze ‘racisten’ ook niet worden geassocieerd en voor je het weet vindt de elite dat het probleem van zulke lastpakken om een oplossing vraagt.
Bij wijze van categorische aanpak zijn er al wat beginnetjes gemaakt.
https://www.youtube.com/watch?v=G851mmKVHDY
@4: uitsluiten uit functies in het openbaar bestuur?
De PVV mocht gewoon meedoen in het bestuur van de provincie Limburg:
https://nl.wikipedia.org/wiki/Politiek_in_Limburg_(Nederland)#2011-2015
Voor zover ik weet, is in Nederland niemand voor de rechter gekomen wegens het pleiten van stoppen met opvang.
Wel zijn mensen gearresteerd omdat ze tegen het koningshuis protesteerden, en is iemand veroordeeld omdat de rechter vond dat ze opriep tot het vermoorden van Thierry Baudet. (ze zei “als je vindt dat Baudet vermoord moet worden, roep dan “pauw””.
Demonstreren met een doodskist voor Jesse Klaver wordt dan weer wel gedoogd.)
En Ellie en Rikkert zijn ooit veroordeeld omdat ze verklaarden dat de jodenvervolging in de oorlog het gevolg was van de moord op Jezus.
@2: In de reacties eronder komt de term landverraders anders wel voor (en nog wel wat andere termen ook). Dat is ook de Roze modus operandi: De Khmer zet een lijstje neer en de horde spuugt er de gewenste verwensingen over uit (en reken maar dat dezelfde verwensingen per mail, post en andere media ook richting de mensen op de lijst gaan). En de bruinhemden van hier verdedigen dat gedrag door alvast het slachtofferschap uit te roepen.
@6: de meeste van die namen hebben white privilege. En het zijn ook geen namen uit de onderste regionen van de samenleving. De meeste van hen hebben “de baantjes”. Het valt allemaal heel erg mee.
@5:
Niet gewoon. Na een jaartje werd die partij uit de coalitie gewipt.
@4:
Even shoppen bij het FvD:
Of wil jij juist meer regels opleggen aan het bedrijfsleven, zodat ze niet meer zelf kunnen bepalen welk gajes ze wel of niet in dienst kunnen houden. Ik ben het eens met het FvD dat bedrijven beter af zijn met deugarbeiders.
@majava: “… beter af zijn met deugarbeiders.”
Daarom zeggen sommigen dat we een eigen zuil moeten bouwen.
Er zit niet veel anders op als veel arbeidsparticipatie-deuren van de regulieren gesloten blijven.
@10:
Oh, nog niet eerder van gehoord. Vertel eens? #nosarc
Het idee heb ik het eerst gehoord bij Sid: https://www.bol.com/nl/p/kerkgangers-zuilenbouwers/9200000102863030/
@12: Nou, da’s niet echt verlicht eerlijk gezegd. Maar mijn zeggen hebben ze/jullie. Zuil er maar op los. Hoe zich dat dan praktisch zal manifesteren tot wat ik stelde in #9 kan ik me niet goed voorstellen. Misschien iets als sociale werkplaatsen voor bruinhemden die dan tandenknarsend hun boodschappen moeten doen in de deugwereld*?
(*) ik gebruik nu heel vaak “deug” in woorden met opzet. Ik vind ten eerste ook echt dat ‘wij’ deugen. Dat we fijne mensen zijn met ethische waarden, die geloven in eerlijke, humane oplossingen voor de dilemma’s van nu. Ten tweede hoop ik dat het woord zo aan inflatie gaat leiden. In de commentaren onder het artikel op het bruinroze jankblog (#1) gebruiken de nijdstrijders het wel 58 keer.
@majava: ” … Zuil …..kan ik me niet goed voorstellen…….”
Een zuil is verticaal. En we hebben nog veel te bouwen. Met eigen media, verenigingen, verheffing, notabelen, scholen, universiteiten en achterban.
Knarsetandend in een sociale werkplaats zitten daar worden we niet gelukkig van.
“Begeerte heeft ons aangeraakt”
@8: Dat een coalitie het niet 4 jaar volhoudt, is heel gewoon.
De PVV mocht in 2011 besturen, en De PVV en FvD zijn alweer terug in het bestuur van Limburg.
Dus houd op met huilen.
@14:
Hoe moet ik dat zien? Als in de jaren voor de oorlog in NL? Of meer gericht op de centen, zoals in de VS?
Hoe dan ook, zijn jullie dan al een eindje op weg. Media is al deels bruin en in het digitale tijdperk is dat een fluitje van een cent. Verenigingen… Dat was vroeger veel muziek en sport en gymnastiek. Ik zie dat niet zo snel terugkomen, omdat dat een pietsie naar deugcultuur riekt. Scholen en universiteiten zal geen enkel probleem worden dankzij de vrijheid van onderwijs. Notabelen en verheffing, ach een beetje inteelt doet wonderen, dus dat komt wel goed. Ik zie het zonnig in voor jullie.
Zeg zo’n zuil. Is dat niet iets voor moslims? Met media en notabelen. Scholen en verenigingen. Die moslims doen tenminste nog aan sport. Moeten ze misschien eens over nadenken.
@15: Ja, 7 jaar later staan PVV en FvD op plek 2 en 3, maar het lukt dan niet een coalitie van 6 partijen te sluiten. Vreemd verhaal, want er waren minstens 7 coalities mogelijk met maar 4 partijen.
Als je de Wikipedia-pagina goed had gelezen én goed had gepresenteerd hier, had je niet gezegd dat de PVV en het FvD “terug zijn in het bestuur van Limburg”.
Ik huil niet, ik stel slechts iets vast. Jammer dat je het weer persoonlijk moet maken. We zullen maar zeggen dat dat een kenmerk is van de verliezer van een debat.
@majava: “Zeg zo’n zuil. Is dat niet iets voor moslims?”
Ze hebben in dit land redelijk veel mogelijkheden om zich te organiseren.
@17: U heeft gelijk dat de PVV en FvD niet in het bestuur van Limburg vertegenwoordig zijn.
Sterker nog, sinds 2019 is geen enkele partij in het bestuur (de Gedeputeerde Staten) van Limburg vertegenwoordigd, want de leden zijn op persoonlijke titel benoemd.
U schreef Het begint met het uitsluiten uit functies in het openbaar bestuur, en daarvan zijn leden van de PVV of FvD niet uitgesloten.
Er is dus geen begin van uitsluiting.
Overigens zegt wikipedia dat het een extraparlementair college is:
een college dat niet wordt samengesteld op basis van partijlidmaatschap, maar op basis van deskundigheid.
@AltJohan, er is dus blijkbaar best werk voor PVVers of FvD’ers, als ze maar deskundig zijn.
Toch verbaast me, dat vermeldde homoseksueelen in die oude tijd kenbaar en zichtbaar waren, zelfs vlak vóór en tijdens WOII, is me nog vreemd.
Want in die tijd durfden ze absoluut niet openlijk ‘gedragen’, altijd elders in kleine clubje of thuis verstoppend vieren zoals zogenaamde Vriendschap ook weleens voorkwam in tijdschrift. Maar oweee die Roze mensen waren zeker nooit bij de gemeente als gebrandmerkte homoseksueelen, zo gek waren ze toch niet.
Vreemd, dat de stadsarchief zoiets kenbaar heeft gemaakt dat ze homoseksueelen waren geweest. Volgens mij kon het onmogelijk zijn, tenzij ze openlijk deden of betrapt waren, maar die waren zeker heel zelden gemeld, dat kan ik heel verzekeren.
Hoe merkten ze als personele gemeenteambtenaren dan welke mensen zich zo gedroegen? Volgens mij oordeelden ze kant en klare alsof ze ergens moesten thuishoren, maar wat dan?
Dat kan ik me werkelijk niet voorstellen!