“The 40-year-old prevalent orthodoxy known as the Washington consensus in favour of free markets has come to an end.. ..Laissez-faire has had its day. People on the centre-left and the progressive agenda should be confident enough to say that the old idea that the markets were efficient and could work things out by themselves are gone” (bron: Guardian).
De Britse premier Gordon Brown beschouwt de vrije markt periode als beëindigd. In een uitgebreid mea culpa in de Guardian neemt hij verantwoordelijkheid voor zijn deel in de huidige financiële crisis. Maar de Schotse domineeszoon wijst op het feit dat het hier gaat om een mondiaal probleem dat zich ook afspeelt buiten Britse invloedsferen. Om de wereldeconomie beheersbaarder te maken roept hij op tot meer staatscontrole over de financiële sector.
Een eerste stapje in het afschaffen van financiële laissez-faire is inmiddels genomen. Afgelopen weekend ging het belastingparadijs Monaco als laatste in een rij van exotische excessen in de bankwereld door de knieën en beloofde meer controle en transparantie. Het fiscale paradijs is dood: Zwitserland, Luxemburg, Liechtenstein, Andorra, maar ook zon-zee-en-strandbelastingparadijzen als Antigua, de Kaaiman-eilanden of Bermuda gaan voortaan informatie uitwisselen met buitenlandse regeringen om zo belastingontduiking te bestrijden (DePers). Premier Brown zal hier ongetwijfeld instemmend op gereageerd hebben.
Reacties (30)
Het kan allemaal wel; dat kapitalisme, maar we zullen ons gewoon moeten realiseren dat een aantal typische staatszaken die tijdens de Reagonomics geprivatiseerd zijn geworden, moeten worden teruggedraaid. Kennelijk kan de staat niet zonder staats-infrastructuur; wegen, rails, telecom, post en een bank. Want dat is het enige dat er hier hoeft te gebeuren – iedere staat een staatsbank met staatsgarantie, staats-service (brr), en staats-rente (gebaseerd op staats-obligaties; laag). Dan kunnen de burgers vervolgens zelf kiezen. Maar dan ook geen staats-garanties meer voor niet-staats-banken (wat IJsland heeft gebroken); geen semi-publieke sector meer. Publiek of privaat; je mag kiezen maar het moet er allebei zijn en er is geen tussenweg.
…
Maar dan ook geen staats-garanties meer voor niet-staats-banken
@KJ: bij een grote omvallende bank heb je ook het soort dingen als ‘valutarisico’s’, en ‘opblazen van de begroting van een land omdat iedereen in de WW terecht komt’.
Daarom zou ik eerder gaan voor ‘als een bedrijf zo groot wordt dat het een systeemrisico met zich meebrengt, moet het opgesplitst worden’. De vrije-marktideologen zullen nu huilie huilie doen, en roepen dat zoiets een schande is. Jammer dan; die ideologen hebben hun kans gehad, en blijkbaar hebben ze niet door dat hun ‘vrije markt’ alleen maar kan werken als-ie niet verneukt wordt door partijen die groot genoeg zijn geworden om de spelregels te veranderen.
En zo beweegt de slinger zich weer terug.
De vraag is of Mr. Brown het korte-termijndoel van herverkiezing, en het populisme dat daarmee gepaard gaat, wel moet laten prevaleren boven de structurele gezondheid van de economie.
De vraag is ook of het misschien niet veel te vroeg om dit soort verstrekkende conclusies te trekken met het zicht op de acties die daar uit voort zullen moeten vloeien.
De vraag is of er eigenlijk wel sprake was van losgeslagen marktkrachten. Zijn de kunstmatige laaggehouden rente niveaus in de periode 2002-2004, die een stortvloed aan overvloedig kapitaal de wereld rondstuurden, niet een belangrijke oorzaak voor de situatie waar we ons nu in bevinden? Is dat niet een geval van over-, of misregulering in plaats van een gebrek aan regulering?
Ik zou het niet weten.
Staatsgaranties voor niet-staatsbanken zijn een vorm van subsidie; die kunnen de banken ook kopen (op de vrije markt) in de vorm van een verzekering. Daar kunnen ze dan vervolgens weer goede sier mee gaan maken tegenover hun klanten.
Wij van WC eend adviseren WC eend. Labour is per definitie tegen de vrije markt.
Daarnaast is de oorzaak van de kredietcrisis het drukken van veel te veel fiat-geld. Dit kan alleen een nationale bank die gesteund wordt door overheidsregelgeving. Elke bank op de vrije markt die fiat-geld drukt en uitgeeft is binnen een week failliet. Waarom? Niemand wil ongedekt geld van een private partij. Waarom dan wel van een overheidsinstantie? Omdat je geen keus hebt, je bent wettelijk verplicht het aan te nemen. Kortom overheidsingrijpen is de oorzaak van de huidige crisis.
@6: Heb je vast de transitie naar New Labour gemist.
@7: Ik ben ook geen expert, maar zover ik weet slaat dit nergens op. De extreme waardestijging van aandelen en ongedekte leningen van banken zijn in zekere zin ook een vorm van fiat-geld, maar dit is juist het gevolg van te weinig toezicht.
Rick heeft een beetje de klok horen luiden op angelsaxisch geinspireerde libertarier-forums geloof ik.
Ik voelde de Ron Paul vibe inderdaad ook.
Niet helemaal 1-op-1 on topic, maar toch zeer lezenswaardig:
http://www.nrc.nl/opinie/article2181204.ece/Het_herstel_van_deze_economie_leidt_tot_een_ramp
De vrije marktfundamentalisten houden zich nu koest, maar reken maar dat ze dolgraag weer op de oude voet verder willen. Ik zou er geen geld op durven zetten, of de oude economie keert terug, of we gaan voor een geheel ander model.
#7: U is Mark Rutte/Frits Bolkestein/Gerrit Zalm of Hans Wiegel. Ongecontroleerde vrije markt=FAIL. Als je dat niet erkent heb je a) een balk in je ogen, of b) is er eigenbelang in het spel.
@6: Het Labour van Tony Blair liberaliseerde er anders heftig op los.
Wouter van Dieren van de Club van Rome adviseert de ABN Amro in te zetten als nationale inversteringsbank (ze zijn toch genaast) en de investeringen vooral in de duurzame hoek te plaatsen. volgens mij volkomen terecht, want wat er ook uit het torentje komt, het wordt een feest van investeren en bezuinigen in alle traditionele hoeken, terwijl deze crisis niet alleen een financiële is, maar vooral een energiecrisis.
rondom nederland zie je soortgelijke bewegingen, vooral in deelstaten van Duitsland, hier niks nada noppes.
@13: eens. Bij al te veel libertariers proef ik dat ze helemaal niet geinteresseerd zijn in hun ideologie, maar dat ze dat eigenlijk zien als een middel om zelf op de fijne plekken terecht te komen.
wat dat NRC-artikel betreft: ik heb het idee dat de gedachte heeft postgevat dat nederland een doorvoerland is, dat het ‘dus’ geen zin heeft om iets te doen aan groene technologie, omdat we veel beter kunnen ‘freeriden’ op wat de duitsers doen.
ah, grappig, ik verkondig ongelezen hetzelfde als 12.
Is dit dezelfde Brown die 10 jaar lang minister van financiën was?
@15: Het is gewoon stuitend welke polderende traditionele partij-politieke spelletjes en reflexen er worden gedaan binnen dit kabinet en zelfs de hele politiek. Men kan/wil niet losbreken uit de machten der gewoonte. Een beetje pappen, een beetje nathouden, wat uitruilen, en het waait wel weer over, zodat we over een paar jaar weer op de oude voet verder kunnen.
Er is een paradigma shift nodig, en deze crisis kan als katalysator werken en mooie mogelijkheden bieden. Maar de (politieke) powers-that-be zijn een sta in de weg. En ik ben bang dat de bevolking nog veel meer pijn moet voelen om het ook in te zien. Want Wilders is geen oplossing.
@16; Politiek als opstapje naar een dikbetaalde baan is helaas al een tijdje niet meer voorbehouden aan de VVD’ers onder ons. Balk en Bos hebben hun toekomst al lang zekergesteld door de schuldigen niet aan te pakken.
@18: Ja, het blijft leuk, bijna alle hoofdrolspelers zien zogenaamd nu pas de fouten in het systeem in, en rollen nu over elkaar heen om spijt te betuigen. Maar pas nadat ze de kaviaarsmeer en champagne-vlekken van hun smoelwerk hebben geveegd.
Misschien ben ik wel kleingeestig, maar ik wil wraak en genoegdoening. Ik wil de bestuurlijke elite die voor deze shit verantwoordelijk is met pek en veren door de straat zien rijden, gestript van al hun bezittingen, richting het schavot. Ga maar aan de poort van de hel je excuses aanbieden.
@Rick: Voor de grote financiele crisis van 1837 was geen centrale bank nodig.
http://en.wikipedia.org/wiki/Panic_of_1837
@vorigen. Ron Paul ken ik niet zo goed. Ik baseer me op Ludwig von Mises en Murray Rothbard. http://mises.org/money.asp
@21. Dank je wel voor je mooie voorbeeld. Dit is exact wat ik bedoel. Hier is ook fiat geld gecreeerd. Als je doorklikt naar de Specie Circular dan zie je daar: “While government law already demanded that land purchases be completed with specie or paper notes from specie-backed banks, a large portion buyers used paper money from state banks not backed by hard money.“ Toen besloot de federale overheid geen fiat geld (uitgegeven door de staten) meer te accepteren. Dit verloor toen in een klap zijn waarde, omdat het niet gedekt was. Maar nogmaals; dit was ongedekt geld uitgegeven door een overheid. Er waren indertijd ook veel private banken die zelf geld/waardepapieren uitgaven dat wel gedekt was. Maar als de woelige financiele geschiedenis van de Verenigde Staten ons iets leert, dan is het dat fiat-geld uiteindelijk altijd klapt. En het bestaat alleen bij de gratie van een overheids-privilege.
@Rick; nee, maar de onzin die ze spuien is wel dezelfde: waarom gaan we niet meer terug naar goud als onderpand ? Nou waarom ? Omdat a) de hoeveelheid goud in de wereld niet genoeg is om het ‘bezit’ van de wereld te vertegenwoordigen; van de armband van je oma kun je plotseling een eredivisie voetbalteam kopen, b) Door de discrepantie tussen de ‘waarde’ van goud in die landen die het als onderpand gebruiken en de waarde van goud in de landen die het delven, zal er een smokkel-economie ontstaan die zijn weerga niet kent, c) omdat de toename van goud in de wereld (de snelheid waarmee het gedolven wordt) niet voorspelbaar is (en dus inflatie niet voorspelbaar is), d) omdat (en dit is de tegenhanger van punt c) de toename van de waarde in de wereld ook niet voorspelbaar is, e) omdat goud in zichzelf nut heeft (sieraden, electronica, medische industrie), f) omdat goud ook geen boom/bust cycli tegenhoudt (tulpenmanie).
@23: Toen besloot de federale overheid geen fiat geld (uitgegeven door de staten) meer te accepteren. Dit verloor toen in een klap zijn waarde, omdat het niet gedekt was. Maar nogmaals; dit was ongedekt geld uitgegeven door een overheid.
Misschien moet je niet meteen zoeken naar iets wat je eigen vooringenomenheid bevestigd maar de oorspronkelijke link lezen. Wat er staat:
The enormous extension of bank credits during the three years before the breakdown in 1837
When the United States Bank lost the government deposits late in 1833, they amounted to a little less than $10,000,000. On January 1, 1835, more than a year after the State banks took the deposits, they had increased to a little more than $10,000,000. But the public debt being then paid and the outgo of money thus checked, the deposits had by January 1, 1836, reached $25,000,000, and by June 1, 1836, $41,500,000. This enormous advance represented the sudden increase in the sales of public lands, which were paid for in bank paper, which in turn formed the bulk of the government deposits.
Het deel van de geldvoorraad dat door de overheid werd gebacked nam tussen 1834 en 1836 toe met $30m.
Between 1830 and January 1, 1834, the banking capital of the United States had risen from $61,000,000 to about $200,000,000; the loans and discounts of the banks from $200,000,000 to $324,000,000; and their note circulation from $61,000,000 to $95,000,000. The increase from January 1, 1834, to January 1, 1836, was even more rapid, the banking capital advancing in the two years to $251,000,000, the loans and discounts to $457,000,000, and the note circulation to $140,000,000.
De totale toename van geldvoorraad, mede ondersteund door een instroom van goud uit Europa. De totale geldvoorraad nam tussen 1834 en 1836 toe van $625m naar $840: ruim $200m. Het gros van de geldvoorraad nam toe door toedoen van de private sector.
De zogenaamde gouddekking van het private geld bleek een farse, want:
Within two months the failures in New York alone aggregated nearly $100,000,000 in value. “Out of 850 banks in the United States, 343 closed entirely, 62 failed partially, and the system of State banks received a shock from which it never fully recovered.” [1] The publishing industry was particularly hurt by the ensuing depression.
Want ‘zelfs’ commerciële banken lenen altijd meer uit dan wat ze in de kluis hebben liggen. Er bestaat geen systeem van 100% reserve backing: want anders kan je als bank geen geld verdienen.
@25. Het is raar dat een bank meer mag uitlenen dan dat er in kas is. Daardoor is de bank eigenlijk al failliet. Je kunt als bank wel geld verdienen met 100% reserve backing: Je vraagt een fee voor het bewaren van fysiek goud. En je kunt verdienen met de bemiddelingskosten tussen partijen die het geld/goud op dit moment niet nodig hebben en zij die het willen lenen.
De zogenaamde gouddekking bleek een farce: Inderdaad; een bank die meer uitleent dan er in kas is, is op papier al failliet. Er hoeft alleen nog maar een ‘bank-run’ plaats te vinden om dit te effectueren.
@24: Volledig gedekt geld voorkomt krediet-inflatie en ongedekte kredieten. Dit voorkomt in ieder geval de boom-bust cyclus. De tulpen-manie was een bubble, en die hebben vaak andere oorzaken dan alleen een krediet-bubble (hoewel het wel vaak helpt). De rest van de punten die je aangeeft kloppen feitelijk allemaal, maar zijn geen reden om fiat-geld te prefereren boven goud-geld. De nadelen van fiat-geld zijn nog groter namelijk: Erosie van private rijkdom door inflatie, een overheid die door middel van inflatie zijn schulden kan verminderen, en krediet-bubbles die de marktwerking verstoren doordat investeringen gedaan worden die niet nodig zijn. Daarom zit de basis-industrie om de paar decennia ook met een enorme overcapaciteit. En het valse geld zoekt altijd naar een overdrukventiel, zoals de afgelopen tien jaar de huizenprijzen in Nederland. De stenen en de arbeid kosten nog steeds hetzelfde maar de prijzen van huizen zijn astronomisch. Hoewel ze in goud al ongeveer 100 jaar hetzelfde zijn. Maar de inflatie raakt vooral mensen met spaargeld (het klootjesvolk zoals ik en wellicht jij) en vaste-loners zoals ambtenaren en personeel. En als double whammy komt daar dan ook nog de bust overheen. Daarom moeten inflatie en boom-bust cycli eigenlijk voorkomen worden. En dat doe je door fiat-geld af te schaffen, evenals ‘geld-creatie’ door banken.
Toch ook maar hier, dan: D’r staat bij denninger een redelijk uitgewerkt voorbeeld over fractional reserve banking. Korte samenvatting: de alufoliehoedjes die tegen FRB zijn en op de goudstandaard willen hebben d’r geen kl**t van begrepen, en als je ze ‘hun zin’ geeft wordt ‘t een heel stuk zwaarder voor niets. (rentepercentages van 20-30%. Standaard.)
@28. Ik heb het voorbeeld gelezen. In het voorbeeld staat ook duidelijk dat een boom-bust cyclus hoort bij een fiat-geld / inflatoir krediet / FRB stelsel. En dat dit niet voorkomt bij een goudgedekte munteenheid met volledig gedekte kredieten. Tot zover zijn we het eens. Waar we het oneens over zijn is de wenselijkheid van dit fenomeen. Jij vindt de gevolgen blijkbaar acceptabel. Ik niet. En wel hierom: inflatie eet mijn spaargeld op. En die inflatie is niet mals. Inflatie vermindert de waarde van mijn uurtarief. Ongedekte krediet-expansie inflateert huizenprijzen. En om de tien a twintig jaar klapt de hele economie in. Ik zou een voorkeur geven aan rustige, stabiele groei. Verder zou het voor de economie beter zijn, wanneer alleen echt gezonde bedrijven aan krediet kunnen komen. Want bedrijven die bij nader inzien toch een erg slecht business plan hadden maar wel veel konden lenen (door overvloedig beschikbaar krediet), nemen in hun val (die onvermijdelijk komt) ook weer een heleboel kleine bedrijfjes mee die wel levensvatbaar waren. En de heer denninger doet wel een heleboel aannames om tot zijn 20% rentepercentage te komen. Rond 1650 was de rente in Nederland ongeveer 5%. In het midden oosten zat dat rond 10%. En als er onrust was dan ging het naar 20%. Kortom Gronk, noch je barbaarse taalgebruik, noch je verwijzing hebben mij overtuigd.
Ach, iedereen weet toch dat alufoliehoedjes niet te overtuigen zijn.
Afgezien daarvan ben je ook niet vies van een potje overdrijving. We hebben hier in nederland ruim 70 jaar een stabiele economie, in plaats van ‘om de tien a twintig jaar een ineenstorting’. En die focus op je spaargeld — zijn we nu al bejaard?
Daarnaast heb je niet zo’n goed begrip hoe innovatie werkt. Innovatie betekent heel vaak je neus stoten, voor je iets hebt waar alle kinderziektes uit zijn, en wat ook ‘buiten het lab’ werkt. Innovatie heeft niet zo gek veel te maken met bussinessplannen. Innovatie is simpelweg een investering met een hoog risicogehalte. Als je vindt dat dat niet zou mogen, dan moet je niet achter je internetPC’tje allerlei tekstjes schrijven, maar dan moet je terug naar de autarkie.
Jaren 70: oliecrisis; veel ontslagen
Begin jaren 80: huizen prijzen klappen in elkaar; veel ontslagen; erg hoge rente
Begin jaren 00: internet-bubble klapt; waarde van aandelen eerst ontzettend omhoog, daarna bust.
2008: AEX door de helft; Financials vallen om.
Ik heb veel aandelen en veel spaargeld en een huis. Mij maakt het dus wel uit wat er gebeurt. Hoe zit het met uzelve?
Ik zal je ad hominems aan me voorbij laten gaan, maar ik ben nu wel benieuwd waar je je wijsheid met betrekking tot innovaties vandaan haalt. Wat voor werk doe je?