OPINIE – Iedereen verkeert in een “state of shock” over wat gisteren is gebeurd in Parijs. Sommigen schrijven geweldige stukken – zoals Miko Flohr, Jeroen Laemers, Cas Mudde, Arthur Goldhammer en Ahmed Aboutaleb – maar bij anderen overheerst het gevoel van ontregeling. En dan komen er minder gelukkige reacties.
De bovenstaande stoorde me. De wortel voor het geweld wordt hierin gelegd bij Mozes, want religieus geweld staat immers in de Bijbel voorgeschreven. Maar ziet de auteur dan [[krachtterm]] niet dat hij zo precies in de val loopt die de fundamentalisten voor hem zetten?!
De drie monotheïstische godsdiensten hebben heilige boeken en de gelovigen ontlenen daaraan in meerdere of mindere mate hun inspiratie. Maar ze erkennen ook allemaal dat de gelovige een persoonlijk geweten heeft. (Zou dat niet zo zijn, dan hadden leerstukken over het Laatste Oordeel en dergelijke immers niet zoveel betekenis.) De gelovige wordt geacht na te denken.
Dat hebben de gelovigen dan ook in overgrote meerderheid gedaan (voorbeeld). Ik denk dat 95% van de gelovigen de voorschriften beschouwt als relicten uit een vervlogen cultuur. Het voorschrift afvalligen te doden is even verouderd als de ideeën van Aristoteles over de zon die draait om de aarde, ideeën van antieke artsen over vochthuishouding of de vanzelfsprekendheid waarmee men tweeduizend jaar geleden vrouwen uit het openbare leven weg hield.
Het probleem is dat er naast die overgrote meerderheid der gelovigen een kleine minderheid is die een zuiver eigen geweten definieert als de totale onderwerping aan de regels. Deze literalisten denken dat zij als enigen wérkelijke gelovigen zijn, aangezien zij bereid zijn de regels veel letterlijker te nemen. Dat is een volkomen zwart-wit-wereldbeeld en ondanks de enorme aandacht die er in de media aan wordt gegeven (de “Everest Fallacy”), vormen de literalisten een minderheid. Bewapende literalisten zijn een nog kleinere groep.
Wat zien we nu in bovenstaande tweet? Precies. De twitteraar neemt de voorschriften letterlijk. Hij denkt als een fundamentalist: kritisch nadenken behoort binnen religie niet tot de mogelijkheden. Daarmee loopt hij dus in de val die voor hem is gezet. Wat een conflict is tussen enerzijds redelijk denkende gelovigen en ongelovigen en anderzijds literalistische terroristen, laat onze twitteraar verworden tot een conflict tussen gelovigen en ongelovigen. Bij onze twitteraar heeft Bin Laden al gewonnen.
Ik ben geen apologeet voor welke levensbeschouwing dan ook. Ik houd er wél van als mensen nadenken. De twitteraar moet in zijn eigen omgeving mensen kennen die gelovig zijn. Hij moet beschikken over de informatie waarmee hij kan vaststellen dat wat hij zegt niet waar is. Maar zijn verontwaardiging heeft het van hem overgenomen.
En dat is precies waarop de terroristen hopen. De feitelijke scheidslijn is niet die tussen gelovigen en ongelovigen, maar die tussen mensen die zich niet en wel afsluiten voor andere informatie. Fundamentalisten hopen het probleem te herdefiniëren alsof het wel gaat om een conflict tussen geloof en ongeloof, en onze twitteraar is met open ogen in de val gelopen.
Reacties (35)
Literalisme is redelijk, matiging is gemakzucht. Als je werkelijk gelooft dat (insert god) het universum heeft geschapen en de mens een boek met regels heeft gegeven om na te leven, dan is het niet redelijk om aan te nemen dat de desbetreffende god vind dat deze regels mogen veranderen naarmate onze cultuur verandert. Daar zit geen logica achter.
Rede is kil en koud, dat willen wij nog wel eens vergeten omdat we onszelf in al onze pragmatische onredelijkheid toch erg graag als redelijk zien.
Juist.
Ik stoor me vooral aan al die mensen die precies denken te weten wat de daders van die aanslag als doel en motivatie hadden en daar dan vervolgens uit afleiden hoe ‘we’ er op moeten reageren.
@1
Dat denk ik dus ook altijd. Als atheïst kan ik me nog minder voorstellen bij gematigd geloof dan bij fundamentalistisch geloof.
Maar de praktijk leert dat dat voor de meeste mensen niet geldt.
De feitelijke scheidslijn is niet die tussen gelovigen en ongelovigen, maar die tussen mensen die zich niet en wel afsluiten voor andere informatie.
Inderdaad.
@3: De daders zijn al bekend en binnen 48 uur veroordeeld. Ze voldoen nl. precies aan het stereotype dat de media al jarenlang uitdragen.
Het is erg moeilijk om tegen de massapropaganda in open te blijven staan voor andere inzichten (complottheorieën zo je wilt).
Iedereen is boos en terecht en nu, gaan we het een plaatsje geven of gaan we er nu eindelijk iets aan doen?
@3: Eén ding is zeker: de aanslagplegers hebben de striptekenaars persoonlijk willen straffen voor wat ze tekenden. Ongetwijfeld hebben deze scherprechters daarmee ook willen bereiken dat andere tekenaars voorzichtiger zullen worden.
Of ze verder nog diep hebben nagedacht over de gevolgen van hun daad, valt te betwijfelen. Ze hebben gewoon gedaan wat Mohammed zou hebben gewild en waartoe hij tijdens zijn leven ook meer dan eens opdracht heeft gegeven. Eerder dan van ‘literalisme’ is hier sprake van blinde navolging – van een heel slecht voorbeeld, helaas.
@7: Gezien je eerdere reacties op Sargasso: Wat stel je voor?
Maar alle joden die zich aan de spijswetten houden –of moslims die halal willen eten — zijn dat nou ook literalisten, of simpelweg mensen die met een traditie zichzelf bewust willen zijn van het feit dat ze gelovig zijn? Nou?
/dan weten we meteen of we die halal-standjes moeten afbreken en kosher eten moeten vertrappen. Want da’s toch de bedoeling?
“gematigd gelovig” doet me altijd een beetje denken aan “een beetje zwanger”.
En het verbaast me ook. Als je het ene deel niet “gelooft” of letterlijk neemt, waarom het andere deel dan wel? Vooruit: geen homo’s van de flat afgooien. Maar wel de koeien halal slachten. Of geen vis in melk koken. Hoe serieus moet ik iemand nemen die van het ene zegt: tja, zo letterlijk was het niet bedoeld, maar vervolgens van het andere zegt: ja, god vindt wel dat ik me zó moet gedragen. Het is ook het onvoorspelbare van dat selectieve winkelen in de eigen geloofsliteratuur: wat vindt deze gelovige er vandaag van, en wat vindt die gelovige er morgen van. Geef me dan maar een fundamentalist die gewoon alles recht-toe-recht-aan gelooft, dat is ten minste duidelijk.
Het probleem met gelovigen is en blijft dat ze overtuigd zijn van hun gelijk, en niet van dat van anderen. En hun gelijk blijft hoe dan ook gebaseerd op een irrationele literaire uiting, waarin ze nog eens selectief rondshoppen voor hun eigen particuliere versie van die godsdienst.
Het grote probleem is dat die vijfennegentig procent vrijblijvende rondshoppers de resterende vijf procent juist op die manier de kans geven hun grote gelijk uit te venten, en dat gelijk met grof geweld de rest van de wereld op te dringen. De afzijdigheid van die vijfennegentig procent is ook wat bijvoorbeeld een Abouteleb aankaart als hij zegt: spreek je uit, keur het af. Wees dan eens eindelijk een keer die gematigde gelovige die je pretendeert te zijn door blijk te geven van je matiging.
Maar “gematigd gelovig” bestaat net zo als “een beetje zwanger”.
Niet dus. En dus zullen gelovigen elkaar niet afvallen.
Hier heb je alle gradaties van zwanger, hoor, van een beetje tot ontzettend zwanger: http://www.rudyard.org/wp-content/uploads/2014/06/pregnancy-belly-week-by-week.jpg
@11:
“het ene” en “het andere” – jij gaat er vanuit dat alles helder is. Feiten zijn feiten, en de rest is opinie.
Was het maar zo eenvoudig.
En jij bent helemaal rationeel neem ik aan? Jou positie is even onverdraagzaam als van een fundamentalist. Ik haal nogmaals de quote van Jona aan, die precies zegt waar het om gaat, en wat jij – zoals blijkt – niet hebt begrepen:
@11: “Het probleem met gelovigen is en blijft dat ze overtuigd zijn van hun gelijk, en niet van dat van anderen. En hun gelijk blijft hoe dan ook gebaseerd op een irrationele literaire uiting, waarin ze nog eens selectief rondshoppen voor hun eigen particuliere versie van die godsdienst.”
Vervang het woord ‘gelovigen’ maar gerust door het woord ‘de meeste mensen’. Wat je hier beschrijft gaat op voor alle andere gebieden waar mensen het niet met elkaar eens zijn. Onderwijs, maatschappij, economie, politiek, maakt niet uit. Lees een paar discussies hier op deze site :) Zelfs achter de meest wiskundige economiemodellen van geleerde hoogleraren economie zitten allerlei irrationele aannames en selectief bij elkaar geshopte vooronderstellingen.
“Maar “gematigd gelovig” bestaat net zo als “een beetje zwanger”.
Niet dus. En dus zullen gelovigen elkaar niet afvallen.”
Hier maak je dus precies dezelfde fout als de fundamentalisten zelf. Die gaan er van uit dat je ofwel een echte moslim bent ofwel een ongelovige (die vervolgens gedood moet worden oid). Geen tussenweg. En jij lijkt te beweren dat er geen tussenweg is tussen wel of niet geloven, dat er geen ‘gematigd geloven’ bestaat?
Als je nu zelf zo rationeel bent en je kijkt om je heen. Naar al die mensen die in verschillende mate gelovig zijn. Van degenen die denken “dat er iets meer is tussen hemel en aarde” tot degenen die de halve dag met hun neus in hun heilig boek zitten. En alles er tussen. Het feit dat al die gradaties er zijn weerlegt toch al de stelling dat er geen matig geloven zou bestaan?
@11
‘Het probleem met gelovigen is en blijft dat ze overtuigd zijn van hun gelijk, en niet van dat van anderen. En hun gelijk blijft hoe dan ook gebaseerd op een irrationele literaire uiting
Hier doe jij toch precies hetzelfde? Je bent overtuigt van je eigen relatieve gelijk. We zouden andere mensen moeten respecteren, ipv onze zienswijze op te leggen.
De gelovige wordt geacht na te denken
Als-ie dat deed dan was hij geen gelovige meer.
@16, jij denkt echt de waarheid in pacht te hebben hè? Dan heb ik een nieuwtje voor je: dat denkt iedereen, inclusief de gelovigen. Atheisme, Agnosten eigenlijk iedereen heeft zelf niet nagedacht, jij hebt je zogenaamde kennis uit een boek, weliswaar een schoolboek maar dat maakt deze niet per definitie waar. Religieuze mensen hebben hun kennis ook uit een boek, en hun boeken zijn al vele malen langer bestudeert dan die van Darwin wat dat betreft.
Dawkins zegt – als ik me het goed herinner – dat in de praktijk de meeste mensen atheïstisch leven. Ze trekken zich weinig aan van het geloof dat ze zeggen aan te houden, en shoppen pas wanneer het uitkomt of als er naar gevraagd wordt het een en ander bij elkaar.
En dat van “jij denkt de waarheid in pacht te hebben” is natuurlijk een drogreden. Kan overal en tegen iedereen worden ingezet. Natuurlijk denkt iedereen dat zijn visie het beste is, anders zou hij of zij wel een andere hebben.
Het enige redelijke wat vaak ontbreekt is je realiseren dat je zelf wel eens ongelijk zou kunnen hebben.
@19: Anders zeg je precies hetzelfde als mij maar dan met andere woorden.
-_-
Oh. Probeerde je dát te zeggen…
En zelfs als iemand denkt de waarheid in pacht te hebben en dat op diverse manieren uitspreekt. Misschien vervelend als je het er toevallig niet mee eens bent, maar verder: so what? Daar hebben we vrijheid van meningsuiting nu juist voor.
Uiteindelijk gaat het er om wat iemand individueel (!) daadwerkelijk doet. De grens ligt daar waar anderen geschaad worden. Geweld plegen, racisme, discriminatie, oproepen tot geweld, etc. Dat is toch juist één van de verworvendheden in onze ‘verlichte’ westerse samenleving? Dat ieder individu gelijk behandeld wordt, gelijke rechten heeft en als individu op zijn/haar daden aangesproken wordt?
Ik heb in mijn kennissen en vriendenkring streng gelovigen, terwijl ik zelf zo ongelovig ben als maar kan. Die mensen doen er echter geen vlieg mee kwaad, integendeel, ze gebruiken hun geloof om heel veel goeds mee te doen. Als ik nu zo iemand in de groep “die is gelovig en alle gelovigen zijn […vul waardeoordeel in]” zou plaatsen, doe ik precies wat die extremisten doen, alle ongelovigen op een hoop gooien.
@17: dus als je een boek maar lang genoeg bestudeerd, dan klopt het wat er in staat? Grappig.
@23: Dat heb ik niet gezegd. Ik denk dat alle boeken subjectief zijn, Bijbel, Koran, maar ook de boeken die het Atheisme propaganderen. Kortom, het zijn allemaal levensbeschouwingen die in essentie niet veel van elkaar verschillen.
@24: Je hebt in elk geval je toon wat gematigd. Dat is winst. Succes met je studie.
@25: Toon gematigd? Ik heb nooit de intentie gehad om de boventoon te voeren. Welke studie?
Uit een ander artikel, een tweed van een onbeduidend iemand: “Gooi ze voor de trein”. Waarom wordt hiertoe opgeroepen? Zijn ze te laf om het zelf te doen? Hopen ze dat een of andere instabiele onnozelaar dat doet? “Dan gebeurt er weer eens wat, nietwaar?” Politici, Wilders bv, zouden zoiets nooit zeggen: een directe oproep tot moord. Zij zijn zich daarvan bewust dat dit een veel groter impact zou hebben. De instabiele (S 1-5) zou dan denken: “Een hogere baas* zegt het, dus het mag, hij staat achter mij”.
Hollande (een hogere baas*) propageerde: “Het zijn terroristen”.
Maar, het zijn geen terroristen, het zijn moordenaars.
Terrorist is een emotioneel, connotatief en subjectief woord, om de wij-zij tegenstelling nog wat verder uit te diepen. Ik houd het op moordenaars**, een neutraal woord, precies wat ze zijn, en moeten ook als zodanig veroordeeld worden. Hun idealen en motieven interesseren mij niet, niet op deze manier.
Propaganda (wat is dat?, één definitie zou kunnen zijn) de spreker***, de politicus wijst constant op de groep (wíj, ónze groep*, niet die andere. Onze “producten”, niet van die anderen).
Het volk kiest de baas. Het volk kiest achter welke baas het kan (wil?) staan. Daarom, als politicus, luister ook nooit naar het volk. Of de politicus wil dat er “actie” komt, en geeft wat het volk wil(?), maar dan heeft hij daar naar toe gewerkt. Politicus zijn is een verantwoordelijk beroep.
Als een spreker*** het heeft over “wij” dan bedoeld hij “ik en jij”, voor een hypocriete spreker “jij”, en soms over “ik en hij/zij”. De hoorder zelf kan kiezen wat voor hem van toepassing is, of het voor hem bestemd is, tot welke groep hij wil behoren: “wij” = “ik en jij”?, of “ik en hij/zij”?
Alle drie de monotheïstische godsdiensten kennen Moses en zijn tien geboden en ze worden erkend als regels voor een goed leven. Waarom houden deze gelovigen/ godsdienstigen zich daar dan niet aan. Bv, *“Gij zult geen afgoden vereren” (een hoge baas niet beschouwen als dé hoogste baas) of **“Gij zult niet doden”.
Is het niet zo dat Moses er mee gekomen was omdat de mensen zich daar juist níet aan hielden, en Moses er wat aan wilde doen, dat eeuwige gedonderjaag?
@13: Ik heb nog geen cartoonisten afgeknald. Ik heb nog geen andersdenkende supermarkt gegijzeld. Ik heb nog geen vliegtuig in een kantoorgebouw gevlogen. Ik kan nog wel even doorgaan, maar je redenering is me iets te onzinnig om er verder op in te gaan.
Ik misgun namelijk niemand z’n andere “mening” (als je de waandenkbeelden van een religieus een mening wilt noemen). Ik misgun die ander die waandenkbeelden dwingend aan anderen op te leggen. Ik misgun die ander om serieus te worden genomen zolang die waandenkbeelden tot onverdraagzaamheid en extremisme leiden.
@14: Je veronderstelt dat “variatie” hetzelfde zou zijn als “matiging”. Daar zit je fout.
@15: Dus ik moet mensen respecteren, en niet mijn zienswijze opleggen, terwijl ze druk bezig zijn mij niet te respecteren en hun zienswijze aan mij aan het opleggen zijn?
Ja hoor…
@22: Ik heb liever mensen die vanuit hun eigen intrinsieke overtuiging goed doen, dan mensen die vanuit een heilig boek goed doen omdat ze dan in de hemel komen.
@30: Waar gebeurt dat dan met jou persoonlijk? Staan er dagelijks moslims bij je deur om je te weerhouden van je zienswijze?
@11:
Ik weet dat de vergelijking ietwat mank gaat, maar vijgennegentig procent van de Nederlanders lieten de vijf procent NSB-ers hun gang gaan. Ik heb jou nooit afstand horen nemen van NSB-ers of van de VOC. Dat verlangt geen weldenkend mens van je. Precies zo verwacht ik niet van vijfennegentig procent van de moslims dat ze afstand nemen. We hebben gezien dat vele moslimorganisaties in Frankrijk, maar ook in Nederland, afstand hebben genomen van de afslachtingen in Parijs. De woorden “dit is niet mijn islam” werden daarbij gebruikt.
@33: zo ver terug in de tijd hoef je niet te gaan om vergelijkingen te vinden. Verontschuldigen alle katholieken zich publiekelijk voor die priesters die niet van kinderen af kunnen blijven? Moet je je als Nederlander publiekelijk verontschuldigen voor wat andere Nederlanders doen? Moet je je als Christen publiekelijk verontschuldigen voor de verminkingen van kinderen en vrouwen die in diverse landen uit naam van het Christendom uitgevoerd worden? Verwacht je van alle Amerikanen dat ze zich verontschuldigen voor de massamoorden die door de VS op dit moment gedaan worden? En zo kun je nog wel even doorgaan.
@28:
En ik ook niet, en heel veel gelovige mensen die ik ken ook niet. Er is altijd wel ergens een gek die een mes trekt en iemand dood steekt (Karel van het Reve heeft eens iets zoiets gezegd, kan helaas het citaat niet meer vinden). Dat is gewoon niets nieuws. En soms – zoals nu – doen ze dat uit naam van een geloof. Moet je dan al die mensen met dat geloof, of met ‘een geloof’ zoals jij doet – daarop gaan aanspreken? Het is gewoon te gek voor woorden wat je vraagt aan mensen.
Overigens, jij doet precies wat de terroristen beogen: ze proberen te polariseren, door niet-moslims tegen moslims op te zetten (jij trekt het nog breder dus). Zie je dat echt niet in?