ANALYSE - Ze stonden er zo goed voor, de Duitse Groenen. De Groene doorbraak zou er komen: een verhaal waarmee de Duitse groenen ook sociaal-liberale FDP-kiezers en waarde-conservatieve CDU-kiezers konden aanspreken. Een groene deelstaatspremier in conservatieve staat als Baden-Wuerttemberg. Peilingen die tot in de hemel groeiden.
Gisteren, op 22 september was de partij ‘bitter teleurgesteld‘ over de uitslag. In plaats van winst te behalen verloor de partij. Niet met schokkend veel: zo’n 2.3 van de 10.7%. De partij verloor maar vijf van haar 67 zetels. Wat is er gebeurd?
In de figuur hierboven zie je het verloop van de peilingen sinds januari. Het is een zevendaagsgemiddelde van alle peilingen die op Wikipedia verzameld worden. Het verloop van de peilingen laat zien dat de partij er eigenlijk hele jaar goed voorstond: permanent en vrij stabiel rond de 14%. Dat zou een overwinning betekenen, maar geen monsterzege. Vanaf midden augustus komt daar de klad in: de partij daalt vrij gestaag. De virtuele winst verdampt en wordt ingewisseld voor een bescheiden verlies.
Het is daarom gemakkelijk om de schuld te geven aan de affaires die de Groenen achtervolgden in de laatste maanden: een discussie over het standpunt van de partij over pedoseksualiteit in de jaren ’80, een voorstel voor een verplichte vegetarische dag in kantines. De uitstraling van de mannelijke lijsttrekker, Trittin. Een slimme campagnewatcher die ik gister sprak, Jelmer Uitentuis zei: ‘De Duitse Groenen hebben verloren, omdat ze er niet op gerekend hebben dat ze zouden verliezen’. Ze hadden hun verdediging niet op orde.
Een nuchtere vaststelling is dat een kleine partij als De Groenen altijd een beetje zal verliezen tijdens de laatste maand van een campagne, als camera’s gericht worden op de grote partijen en als de machtsvraag centraal staat.
Fundamenteler lijkt het probleem in de positionering van De Groenen. Zij namen tijdens de campagne een heldere linkse positie in. Zo spraken ze zich helder uit voor een belastingsverhoging voor de allerrijksten. De hele verkiezingscampagne hebben ze moeten uitleggen dat hun belastingplannen een verbetering voor 90% van de burgers betekende, maar het beeld was gevestigd: de Groenen willen, in crisistijd, aan uw inkomen komen. De Duitse Groenen zouden zich onvoldoende inzetten voor de belangen van hun eigen middenklassekiezer.
Opvallend is dat de Duitse Groenen, volgens peilingen, juist verloren hebben onder handarbeiders (ongeveer 40% van hun kiezers verloren) en minder onder middenklassegroepen, zoals zelfstandigen en hoofdwerkers (ongeveer 20% van hun kiezers verloren). Ze lijken niet de middenklassekiezers weggejaagd te hebben, maar de arbeidersklasse. De Groenen hebben tegelijkertijd sterker verloren onder jonge kiezers dan onder oudere kiezers: in de leeftijdscategorie 45-59 verloor de partij maar 17% van de stemmen en onder 18-24 jaren 27%. Dat lijken ook niet de kiezers te zijn die iets te verliezen hebben met een belastingverhoging.
De Groenen zijn netto een miljoen kiezers verloren: eenderde daarvan gaat volgens peilingen naar de SPD. 30% van de groene kiezers blijft deze verkiezingen thuis. Een kwart van de kiezers stapte over naar de anti-Europapartij Alternatief voor Duitsland. De uitwisseling met de CDU, Die Linke en de FDP waren veel kleiner. Dit geeft aan dat De Groenen inderdaad deels last hebben gehad van strategische concurrentie van de SPD maar ook in voldoende mate in staat zijn geweest hun eigen kiezers te mobiliseren.
De Duitse Groenen hebben een onderzoek aangekondigd naar de verkiezingsuitslag. Ik zal het met interesse lezen.
Reacties (29)
Veel Duitsers realiseren zich nu dat de Energiewende totaal is mislukt en een bedreiging voor Duitsland is geworden. Het is inmiddels zover gekomen dat Polen schakelaars aan het inbouwen is omdat de Duitse windmolens het Poolse energienet bedreigen en dat gezinnen de armoede in gedreven worden door de hoge energieprijzen. Kiezers die links en groen zijn hebben niks te winnen met een partij die de groene en linkse idealen op deze manier verkwanseld.
In crisis tijd heeft de kiezer geen boodschap aan het milieu, milieu is een onderwerp dat het alleen goed doet in voorspoedige tijden.
“erst das fressen dann die moral” is niet voor niks een duits gezegde.
@2: en dat is raar, want milieu lijkt mij toch wel het belangrijkste. Eten (en ál het andere) is tenslotte ook afkomstig uit dat milieu. Maar ja, denken kiezers wel eens aan de lange termijn, of zijn het precies politici in dat opzicht?
@3: Je beloofd ze 1000 euro en ze denken nergens meer aan.
BeloofT is met een T
Ach kijk naar Joschka Fischer of nog erger die nepfiguur van een Daniel Cohn-Bendit. Eerst lijken ze nog bevlogen en idealistisch maar zodra ze aan de macht, het geld en de bijbehorende status hadden geroken gingen ze voor de bijl (net als Diederik Samsom ook zo’n mooi voorbeeld, voortkomende uit Greenpeace). Dit soort uiteindelijk totaal ongeloofwaardige figuren zorgen er uiteindelijk ook voor dat zo’n partij zelf ook totaal ongeloofwaardig wordt. Volkomen logisch en verklaarbaar.
@1
Niet alleen de energiewende is totaal mislukt (wij mogen overigens de zaak redden door windmolens van anders failliete duitse bedrijven te kopen) maar alle megalomane top down projecten van de afgekopen decennia zijn totaal mislukt. Europa bestaat niet, het is slechts de som der delen. De synergie ontbreekt.
@2: Inderdaad dat is waar, er is echter één probleem: in Duitsland gaat het goed, er heerst helemaal niet zo’n grafstemming als bij ons.
Ik heb overigens ook geen enkel idee wat de verklaring is voor het verlies.
@8: Maar de dagelijkse politiek in Duitsland gaat praktisch of niks anders dan de crisis, milieu e.d. raken dan ondergesneeuwd in dat gedoe.
“in de leeftijdscategorie 45-59 verloor de partij maar 17% van de stemmen en onder 18-24 jaren 27%. Dat lijken ook niet de kiezers te zijn die iets te verliezen hebben met een belastingverhoging.”
Is dat wel zo? Want ook in Duitsland komt er steeds sterker een gevoel dat je “het voor jezelf moet doen”. Solidariteit lijkt een woord uit vervolgen tijden te zijn, zeker als die via de overheid geregeld wordt. De overheid heeft inderdaad wel laten zien dat ze niet altijd even betrouwbaar is.
Een overdaad aan glamour en succesverhalen van de helden van deze tijd (super ondernemers in sexy branches) maken het verhaal compleet dat “we” allemaal miljonair kunnen worden en dat hogere belastingen je alleen tegenwerken.
@7.
http://www.nytimes.com/2005/11/27/books/review/27hari.html?pagewanted=all&_r=0
Een book review over het boek ‘Power and the Idealists’ van Paul Berman over hoe Joschka Fischer drie maal veranderde van relschopper tot pacifist, en van pacifist naar minister die Duitse soldaten naar Joegoslavië stuurde, en van alles er om heen. Het boek is ook in het Nederlands verschenen.
http://www.bol.com/nl/p/idealisme-en-macht/1001004002811805/
Kerncentrales worden gesloten, en Duitsland investeert veel meer dan bijvoorbeeld Nederland in alternatieve energie. Een groot deel van de door de Groenen gewenste politiek wordt uitgevoerd. Dat lijkt me de meest logische verklaring.
Het CO2 geblaat wordt door velen niet meer serieus genomen.
De weerzin in Duitsland tegen Europa zal ook wel een rol spelen.
@12: Als Fukushima niet gebeurt was dan hadden de kerncentrales in Duitsland nog gewoon gedraait hoor, niks speciaal beleid, eerder oppertunisme van Merkel.
@9: En toch, het gaat goed met de economie. Ja, er is wel tegenstand tegen Europa zoals AfD laat zien, maar er is zeker geen crisissfeer. Daarom (en ook wel haar persoonlijkheid denk ik) doet Merkel het goed. Duitsers hebben weer reden om trots te zijn op hun land, in ieder geval vanwege de economie.
@14: Opportunisme of niet, het resultaat is hetzelfde.
@14: Het beleid om kernenergie af te bouwen had niks met Fukushima te maken maar met Tsjernobyl.
@14: Geen speciaal beleid, gewoon het beleid. Wat daar de oorzaak van is, doet er niet toe. Het gevoerde beleid neemt de Groenen de wind uit de zeilen.
Het verlies zit hem in de laatste maand, daarvoor is de aanhang vrij stabiel. Het ondergesneeuwd raken in het campagnegeweld en de Elsevier-achtige hetze lijken me oorzaak 1 en 2.
Ik ben het eens met Pedro @12. ‘Een groot deel van de door de Groenen gewenste politiek wordt uitgevoerd.’
Zowel Merkel als haar man hebben een bèta achtergrond en voeren waarschijnlijk zo nu en dan ook technisch op hoog niveau gesprekken met oude studiemakkers. Dan weten ze wat er mogelijk is en doorzien ze ook de kortzichtige lobby van de fossiele industrie die toch al ten einde loopt.
Het is speculeren, maar ik stel me voor dat Merkel als geen andere politicus daarom zo daadkrachtig de energiewende kon starten.
@2: De Duitse Groenen zijn al heel lang veel meer dan een milieupartij.
@19: Ook Duitsland heeft zwevende kiezers, die nu weer eens op de ene en dan weer op de andere partij stemmen, afhankelijk van wat er in het campagnegeweld naar boven komt. Ik denk dat De Groenen in deze campagne de zwevende kiezers niet hebben kunnen winnen met een bijzondere persoon of een opvallend aantrekkelijk idee. In de media domineerden Merkel, Steinbrück en de AfD.
http://news.de.msn.com/politik/erstw%C3%A4hler-favorisieren-merkel-und-sympathisieren-mit-gr%C3%BCnen
zegt genoeg
@20:
Onze kolenvoorraden moeten een 1000 keer zo groot zijn als nu bekend.
Het is maar de vraag of olie en gas van fossiele oorsprong zijn.
Duitsers hebben veel meer dan Nederlanders een vechtersmentaliteit. Wij willen wel altijd winnen maar dan liefst op een zo makkelijk mogelijke manier. Duitsers zijn bereid, daar ook wat ontberingen voor te lijden en hebben meer een lange termijn visie. Daarnaast zijn ze ook veel conservatiever en houden meer vast aan het bestaande. Merkel doet het niet slecht en dat is in deze tijden op zich al een goede prestatie. Ook zijn Duitsers veel meer pro “Euro”, dan wij. Duitsland profiteert daar als geen ander van.
Ik sluit me verder bij 20 aan. Doordat ze meer vooruitkijken, realiseren ze zich veel beter dan hier dat het feestje van fossiele brandstoffen, wel eens rap tot een einde zou kunnen komen.
Als je het over een wat langere periode bekijkt is het verlies zo vreemd niet: In 2009 profiteerden de Grüne en die Linke duidelijk van het verlies dat de SPD opliep als junior partner van Merkel. De afgelopen vier jaar kon de SPD in de oppositie weer wat op sterkte komen en dat ging logischerwijs ten koste van beide eerdergenoemde partijen, die de “overlopers” van de SPD weer zagen terugkeren. Beide partijen zitten nu op een paar tienden na weer precies op dezelfde stemmenpercentages als in 2005. Daarnaast is er natuurlijk een partij bijgekomen (AfD) die haar (bijna 5% van de) stemmen natuurlijk ook ten koste van andere partijen heeft binnengehaald (al schat ik in dat die Linke daar meer last van heeft gehad dan de Grüne).
Wat er gebeurd is?
De Veggie-day.
De verplichting die die Gruenen wilde opleggen een dag in de week geen vlees te eten en in bedrijfs- en overheidskantines geen vlees te serveren…….
Dat soort dwang van bovenaf, daar houden Duitsers niet zo van.
@20:
Dat wilde de dame in eerste instantie helemaal niet.
(Ze is niet voor niets Dr. in de kernfysica)
Pas NA Fukushima werd de druk te groot en draaide ze bij.
@27 Dat tijdspad klopt. Maar waarom had juist zij die daadkracht? En die andere Europese politici niet?
Misschien moeten we haar (auto)biografie afwachten.
@26:
Dat is pas sarcasme…
Maar OK, er zit wel een grond van waarheid in. Niet alle Duitsers houden daar van.