België gaat lichte vergrijpen zwaarder beboeten

ELDERS - De Belgische aanpak van jeugdige baldadigheid en politiek activisme roept vragen op over de rechtsstaat.

De Gemeentelijke Administratieve Sanctie (GAS) is in België de boete voor overtreding van plaatselijke verordeningen.  GAS-boetes bestraffen overlast zoals graffiti-spuiten, nachtlawaai, sluikstorten, wildplassen en voortaan ook fout parkeren. In het Belgische nationale parlement is een meerderheid voor hogere boetes en verlaging van de leeftijd en dat veroorzaakt een storm van protest. Een groep van 213 maatschappelijke organisaties, waaronder vakbonden en jeugdorganisaties, hebben de Kamerleden opgeroepen de wetswijzigingsvoorstellen van minister Joëlle Milquet (Waalse christendemocraten) te verwerpen. De pijnpunten zitten in de verhoging van de boetes, maar vooral ook in de verlaging van de leeftijd van overtreders die beboet kunnen worden tot 14 jaar. Tegenstanders menen dat hier sprake is van een inbreuk is op kinderrechten. De GAS-boetes veroorzaken ook spanningen in kringen van socialisten en christendemocraten, partijen die Milquet steunen terwijl een groot deel van de aanhang zich heeft aangesloten bij de protestacties.

‘Laat ons maar meteen stoppen met de schijn op te houden dat dit land nog een rechtsstaat is,’ schreef Eddy Eerdekens, hoofdredacteur van het opinieblad Knack. Hij spot met het “verwrongen wereldbeeld” van politici die kinderen met boetes van 350 euro willen bestraffen omdat ze op de leuning van een openbaar bankje zitten. De voorbeelden van plaatselijke verordeningen waarvan de overtreding beboet kan worden zijn nogal curieus. Zo is het in Deinze verboden tijdens carnavalsoptochten met opgeraapte confetti te gooien. In Wellen is enkel de biologisch afbreekbare confetti met een diameter van +/- 10 mm toegelaten.In Dendermonde is het verboden heimelijk of zonder noodzaak te kloppen of te bellen aan de deuren of vensters van de woningen. In Lokeren is het verboden personen te doen schrikken.

De vele onbenulligheden die aanleiding kunnen zijn voor boetes lokken gemakkelijk willekeur uit. Dat baldadige jongeren daarvan het eerste slachtoffer worden is voorspelbaar. Als er al sprake is van overlast is de aanpak er van op zijn minst dubieus te noemen. ‘Iedereen die met jongeren bezig is, zal bevestigen dat dergelijke repressie geen zin heeft als je niet tegelijk een constructieve dialoog aangaat,’ zegt hoofdredacteur Lesaffer van het lerarenblad Klasse. ‘Neem die gasten toch eens au sérieux. Bekijk hun gedrag niet door de bril van de gekrenkte burger, maar vanuit hun wereldbeeld. Denk aan de fouten die je zelf hebt gemaakt, aan de grenzen die je via trial and error zelf hebt verkend.’

In Antwerpen werden dit weekend 80 mensen aangehouden bij een demonstratie tegen zadenfabrikant Monsanto. Het protest was onderdeel van een actie in 370 steden in 49 landen tegen de genetische manipulatie van het almachtige Amerikaanse bedrijf dat de voedselveiligheid ernstig dreigt te verstoren. De Antwerpse demonstranten zullen een GAS-boete krijgen omdat ze de demonstratie niet zoals in Antwerpen is verordend 48 uur van tevoren hadden aangekondigd. De demonstratie was ook bedoeld als steun in de rug voor de activisten die dinsdag terecht stonden voor het rooien van genetisch gemodificeerde aardappelen vier jaar geleden. Voor deze actie werd eerder al een medewerkster van de Leuvense universiteit ontslagen.  Begin dit jaar werden de activisten veroordeeld wegens “bendevorming”. Deze criminalisering van politieke acties verontrust velen. Bij de rechtbank in Dendermonde hebben zich 91 vrijwilligers gemeld als leden van het aangeklaagde Field Liberation Movement (FLM), waaronder Bart Staes, Europarlementslid voor de Vlaamse Groenen.  Anderen, waar onder Danny Jacobs, directeur van de Bond Beter Leefmilieu Vlaanderen en Caroline Copers, algemeen secretaris Vlaams ABVV roepen op het misdrijf “bendevorming” niet te gebruiken voor politiek activisme. Daarnaast bepleiten zij een terughoudend gebruik van de GAS-boetes om de rechtsstaat niet te ondermijnen. ‘Het recht op vrije meningsuiting is een fundamenteel recht. Het is in de openbare ruimte aan politiereglementen onderworpen. Maar de manier waarop de steden hiermee omgaan in hun politiereglementen holt dit recht uit en maakt het tot een gunst. Sociale of politieke actie is geen overlast. Daarom blijven we vragen dat GAS niet kan worden opgelegd als de feiten begaan zijn als onderdeel van het gebruik van het recht op vrije meningsuiting, op vereniging en vergadering en van het recht op staken.’

Update: De wetswijziging voor de GAS-boetes is donderdagavond goedgekeurd met 109 stemmen voor van de meerderheidspartijen en de N-VA, 15 stemmen tegen van Ecolo-Groen, FDF en LDD, en 9 onthoudingen van Vlaams Belang. De Vlaamse Jeugdraad beraadt zich met andere organisaties op juridische stappen.