Mevrouw Ezzeroili, ik ben niet de Nederlander maar uw buurman

Thomas van Aalten voelt zich aangesproken door de klacht van een Marokkaanse vrouw.

Laila Ezzeroili publiceerde vandaag op de site van de Volkskrant een felle opinie naar aanleiding van het gewraakte ‘Marokkanendebat’ in de Tweede Kamer. ‘Ik erger me,’ schrijft ze. ‘Steeds meer. Aan de Nederlanders. En aan de Marokkanen. Inderdaad, aan de Marokkanen.’ Haar ergernis is tot op zekere hoogte begrijpelijk, maar in haar recente stuk vliegt zij juist uit de bocht als ze kritiek uit op de werkwijze van scholen en voorscholen in Amsterdam.

Ezzeroili begint haar stuk al mopperend met: ‘Mijn jongste dochter zit op een voorschool in een Amsterdamse probleemwijk. Ik vermijd het loze ‘krachtwijk’. Amsterdam Zuid, dat is een krachtwijk. Amsterdam Nieuw West is krachteloos. Niet door een gebrek aan integratie, maar door een teveel aan betuttelende instituties die de bewoners inprenten dat ze ‘onaf’ zijn en nog veel moeten leren om volwaardig burger te kunnen zijn.’

Ten eerste juich ik, toevallig ook bewoner van dat stadsdeel met schoolgaande kinderen, het aandachtige oog van een school juist toe; een ouderavond waar een ander familielid bij aanwezig moet zijn omdat moeder of vader de taal niet kent, vind ik eerlijk gezegd inderdaad ‘onaf’. Ik heb het zien gebeuren dat een kind moest tolken. Mij lijkt dat als ouder zeer onprettig.

Ezzeroili omschrijft de Nederlandse staatsbemoeienis als een moderne dictatuur, ze meent zelfs dat het verschijnsel voorschool (om taalachterstanden te signaleren en te herstellen) speciaal in het leven is geroepen voor ‘dit soort inprenting’. Ik weet niet wat Ezzeroili bedoelt met inprenting, maar dat wij samen één taal spreken, en dus samen communiceren, afdoen als een soort brainwashen vind ik nogal dubieus. Handjes schudden en de juf aankijken (Ezzeroili omschrijft het als een wandaad!) horen op school bij de omgangsvormen; zoals ik mijn schoenen uit doe als ik bij de (islamitische) ouders van een vriendinnetje van dochter op bezoek kom.

Paternalisme? Heet dat geen respect voor elkaars afspraak en rituelen? Dat handje bij de deur vind ik voor mijn nogal dromerige dochter – die gerust weg zou gaan zonder iets te zeggen –  een goed ritueel dat op school wordt nagestreefd. Geef ik in mijn eigen huis mijn dochter een handje bij de deur? Nee. Doe ik in mijn eigen huis mijn schoenen uit? Nee.

De jonge moeder Ezzeroili beschrijft een scène waarin een moeder met een hoofddoek bij de poort van de voorschool staat. De hoofddoek gaat op zodra het kind bij de moeder is, en Ezzeroili ervaart dat als een wig tussen culturen. Afgezien van het feit dat ik een klein kind met een hoofddoek nogal dubieus vind – ik zie dit trouwens zelden – omdat ik de functie van een hoofddoek associeer met vrouwen, niet met kinderen, maakt het duidelijk waar het om gaat en waar we zijn: een voorschool, niet thuis. Heeft zij de moeder gesproken en gevraagd wat zij er van vindt?

Trouwens, er is ook een islamitische school in Oud-West waar ik menigmaal een volledig gesluierde vrouw binnen zie gaan – dat vind ik er een stuk ‘onvrijer’ uitzien. Maar dat terzijde. (Op de kinderboerderij zag ik eens een volledig gesluierde vrouw die het poortje voor me open hield, die nota bene naar een onrein varken leidde. Het poortje openhouden vind ik eerlijk gezegd in die omgeving belangrijker dan haar zwarte sluier, die ze in de openbaarheid van mij mag dragen.)

‘De boodschap die het meisje ingeprent krijgt is dat een hoofddoekje verboden is, een overtreding van de regels, fout, stout!’ Als dat Ezzeroili’s reconstructie van de ‘ingeprente boodschap’ is, dan zegt dat veel over haar eigen instelling. Op vrijdagmiddag loopt de moskee op het August Allebéplein in Amsterdam Nieuw-West uit. Ik ben omringd door mannen met baarden, getooid in djellaba’s. Maar enige ‘dominante islamitische cultuur’ herken ik helemaal niet; we zijn samen gebruikers van dat plein. Als ik dan tussen die mannen in de rij bij de supermarkt sta, wijzen zij mij niet af. Althans, ik voel me in elk geval niet minder welkom. Als ik bij hen in die moskee zou binnentreden, is dat mijn keuze en zal ik me schikken naar de regels en conventies die er gelden, hoe particulier die dan ook lijken. Ben ik dan fout en stout zodra ik weer buiten sta?

Ezzeroili schrijft met enige vileine trots: ‘Mijn kinderen gaan niet naar school en ik ben niet beschikbaar voor mijn vrijwilligerswerk. Ik wil een streep trekken bij racisme, het gesprek aangaan met de scholen van mijn kinderen, andere ouders, de vrijwilligersorganisatie en wellicht de leerplichtambtenaar. Maar bovenal wil ik mijn kinderen inprenten dat ze wel goed zijn als Marokkanen.’ Dat is vast heel dapper en strijdlustig bedoeld, maar het komt op mij over als conservatief patriottisme. Ik hoop namelijk ook niet te deugen als Nederlander, maar als mens. En als Ezzeroili’s buurman.