Worden er echt duizenden overbodige operaties uitgevoerd?

ANALYSE - Worden er echt jaarlijks duizenden overbodige operaties uitgevoerd?

Zorgverzekeraar CZ stelt dat er jaarlijks duizenden overbodige operaties worden uitgevoerd, meldt RTL Nieuws, die namens de verzekeraar hard ingrijpen aankondigt. ‘Artsen en ziekenhuizen die veel meer dan gemiddeld opereren krijgen bezoek van de verzekeraar en als ze niet kunnen aantonen waarom ze zoveel meer opereren, dan krijgen ze direct minder geld’.

Het CZ-onderzoek dat RTL Nieuws in handen zegt te hebben, is uitgevoerd door Vektis en onderzoeksbureau KPMG Plexus. Wat de wetenschappelijke bureaus voor politieke partijen zijn, is Vektis voor de zorgverzekeraars. Vektis wordt beheerd door commanditair vennoten en dat zijn alle zorgverzekeraars van Nederland. Informatie die zo te vinden is in het jaarverslag van Vektis.

Hoewel Vektis een onderzoeksbureau van de zorgverzekeraars is, wil dat niet zeggen dat de cijfers gewantrouwd moeten worden. Vektis is niet te beroerd de cijfers bij te stellen als daar een misser heeft plaatsgevonden.

Vektis kwam deze week ook in het nieuws met een onderzoek naar de zorgkosten per regio. Amsterdammers bleken erg dure klanten. De Vektis zorgthermometer, waarin dat vermeld zou staan is tijdelijk offline, want Vektis heeft een fout ontdekt in de Zorgthermometer van 21 februari. ‘Bij het bepalen van de zorgkosten per regio is een verkeerd inwoneraantal voor Amsterdam gehanteerd. Hierdoor werden de zorgkosten per inwoner van Amsterdam ten onrechte hoger gepresenteerd dan het geval is,’ aldus Vektis.

Onnodige operaties

CZ zet de onderzoeksresultaten naar eigen hand. Vektis deed geen onderzoek naar onnodige operaties, maar naar verschillen tussen het aantal operaties dat ziekenhuizen uitvoeren bij veel voorkomende aandoeningen, als spataderen, staar en liesbreuken. Volgens Vektis komen operaties in een bepaalde regio soms 2 tot 5,5 keer vaker voorkomen dan elders in het land.

Zulke onderzoeken kunnen van belang zijn, omdat het kabinet de zorg meer wil financieren met het zogenaamde populatiegebonden budget.  Op basis van bevolkingskenmerken zoals leeftijd, risicogroepen en chronisch zieken wordt dat budget vastgesteld.  Als de regio geld overhoudt, mag een deel van de winst behouden worden, een ander deel gaat naar de verzekeraars.

In de Verenigde Staten en Groot-Brittanië heeft men daar al ervaring mee en nu doet ook Vektis in Nederland onderzoek naar praktijkvariatie. Dat onderzoek verantwoordt Vektis keurig in een toelichting (pdf). Daarin stelt Vektis onder andere dat zowel over- als onderbehandeling tot onnodige risico’s voor de patiënten kan leiden. Helaas zijn dankzij CZ en RTL Nieuws nu alleen de totaalcijfers in het nieuws en niet de regioverschillen, die Vektis heeft onderzocht. Die cijfers staan ook (nog?) niet op de website van Vektis.

Voor CZ naar de dokter gaat om die het mes op de keel te zetten, is het misschien heilzamer de cijfers te publiceren. Stel dat blijkt dat in de Randstad meer spataderoperaties plaatsvinden dan in Groningen, dan is de volgende vraag natuurlijk: hoe komt dat? Pas als we dat weten valt er zinnig te discussiëren over de verschillen in zorgkosten.