Teeven brengt cijfers over verhuizingen asielzoekerskinderen

NIEUWS - Fred Teeven stuurde vorige week een brief naar de Tweede Kamer met daarin het aantal verhuizingen van asielzoekerskinderen in 2012. Maar veel wijzer zijn we nog niet.

‘Asielzoekerskinderen verhuizen gemiddeld één keer per jaar!’ luidden de krantenkoppen minder dan een maand geleden. Een rapport van een aantal samenwerkende NGO’s had een rapport (pdf) uitgebracht over de verhuisbewegingen van asielzoekerskinderen. Dat liep de spuitgaten uit, was de conclusie, en dat kon niet goed zijn voor die kinderen.

Op Sargasso analyseerden we het rapport en constateerden dat de situatie ernstig leek te zijn, maar dat concrete cijfers ontbraken. De samenwerkende NGO’s baseerden zich namelijk op incidentele onderzoeken. Het COA is door de Tweede Kamer in 2011 opgedragen vanaf 2012 de verhuisbewegingen te registreren. Dat heeft ze gedaan, en inmiddels heeft staatssecretaris Fred Teeven de cijfers naar de Tweede Kamer gestuurd.

Gezinnen met minderjarige kinderen in de asielopvang verhuisden in 2012 in totaal 3794 keer, schrijft Teeven. Om hoeveel gezinnen het dan gaat, staat het er niet bij. ‘Dat is niet gevraagd,’ zegt Martijn van de Koolwijk, woordvoerder van het COA.

Verhuizing vaak op eigen verzoek

Bron: Kamerstuk 208804, brief Fred Teeven aan Tweede Kamer van 12 februari 2013.
NB: Hoewel Teeven in de brief spreekt van 3794 verhuizingen, blijkt het bij elkaar opgeteld om 3791 te gaan. Van de Koolwijk kan niet verklaren waar die fout vandaan komt.

De reden van verhuizing is in de helft van de gevallen op eigen verzoek van het gezin. Dan kan het bijvoorbeeld zijn dat een gezin graag in een centrum wil zitten waar meer mensen van hun eigen nationaliteit zitten. In ongeveer eenderde van de gevallen was de verhuizing een gevolg van de asielprocedure, bijvoorbeeld als het gezin een afwijzing ontvangt op hun aanvraag. Slechts in een paar honderd gevallen moest een gezin verhuizen vanwege een sluitend centrum of een gedwongen verplaatsing. Waarom zo’n gedwongen overplaatsing plaatsvindt, wordt niet verder toegelicht. Teeven concludeert in zijn brief dat ‘de veronderstelling dat kinderen vaak verhuizen als gevolg van sluitende centra of door initiatie van het COA … door deze registratie [wordt] ontkracht.’

Maar wat het COA niet heeft meegeteld, zijn de verhuizingen die gezinnen maken aan het begin van hun asielprocedure. In de brief staat: ‘De verhuisbeweging van de centrale ontvangstlocatie naar de procesopvanglocatie en de verhuizing naar een asielzoekerscentrum zijn onderdeel van de procedure en worden daarom niet afzonderlijk geregistreerd.’ Maar het rapport “Ontheemd” van de NGO’s telden die verhuizingen wél mee, en kwam zo op eens per jaar óf eens per twee jaar (het rapport belichtte verschillende onderzoeken, die verschillende conclusies trokken).

Geen vergelijking te maken

Op basis van de gegevens die Teeven en het COA nu geven, kun je niet echt een vergelijking maken. De verhuizingen worden anders geteld, en er wordt niet bekend gemaakt hoe vaak welk gezin moet verhuizen. Als het om honderd gezinnen in totaal gaat, is het nogal een ander verhaal dan als het om vijfduizend gezinnen gaat. Daarbij komt nog eens dat het COA alleen gegevens over 2012 heeft bijgehouden, omdat naar eigen zeggen de cijfers over eerdere perioden te onbetrouwbaar zouden zijn. De onderzoeken waar het rapport “Ontheemd” zich op baseert, vonden plaatsen in eerdere jaren.

Wat wel inzichtelijk wordt, is dat de reden van verhuizing bijzonder vaak op eigen verzoek is. Slechts in die gevallen dat het om een gedwongen overplaatsing of een sluitend centrum gaat, is het COA degene die besluit dat er verhuisd moet worden. De verhuizingen ten gevolge van een besluit in de asielprocedure zijn afhankelijk van het beleid, dat het IND uitvoert maar dat in Den Haag besloten wordt.

De NGO’s gaven in het rapport aan dat daar wel wat veranderingen wenselijk waren. Gezinnen met kinderen zouden op één plek moeten kunnen verblijven, het liefst kleinschalig, kindvriendelijk en verspreid over het land. Teeven antwoordt daarop dat hij dat alleen wil overwegen als zo’n vorm van opvang ‘een duidelijke meerwaarde, inhoudelijk en financieel,’ met zich mee zou brengen. Daarvan is hij niet overtuigd.

Niet veel wijzer

Aan het einde van de brief spreekt Teeven nog over een pilot die het COA uitvoert met betrekking tot een verhuisprotocol. ‘Op basis van dit protocol wordt met ouders gesproken over de gevolgen die een verhuizing voor kinderen kan hebben, zodat ouders zoveel mogelijk maatregelen kunnen nemen om mogelijk nadelige gevolgen voor hun kinderen te voorkomen.’ De denkwijze daarachter lijkt te zijn dat als het aantal verhuizingen per gezin niet naar beneden kan, de gezinnen er dan maar zo goed mogelijk mee om moeten gaan.

Kortom: we hebben nu betrouwbare cijfers over de verhuizingen van asielzoekersgezinnen met kinderen in opvang van het COA in 2012, en waarom die verhuizingen hebben plaatsgevonden. Maar verder weten we eigenlijk nog niets. En Teeven lijkt zich er in zijn brief niet erg druk om te maken.