MINIMAX - Joris Luyendijk legde een aantal weken geleden in Tegenlicht uit dat veel van de moderne bankiers die hij bestudeerde voor zijn blog op The Guardian psychopaten zijn. Of autisten. Het ging over een bepaald type bankier. Het type dat geen idee heeft hoe mensen in elkaar zitten. Cijferfreaks die in andere tijden op de brandstapel geëindigd waren. En nu de dienst uitmaken. Revenge of the nerds.
Een wetenschapper liet zien dat sommige bankiers langere ringvingers dan middelvingers hebben. Of langere wijsvingers. Of ging dat niet over bankiers maar over autisten? De precieze reden van het fragment ontging mij. Maar de boodschap was duidelijk: de top van de financiële wereld bestond uit Patrick Batemannen. Ze praatten over miljoenen alsof het Monopoly-geld was. Totaal van de wereld losgezongen. In een ander programma had ik al gezien: hoe hoger de bonus, hoe groter de teleurstelling. Het is altijd te weinig. Probleem is ook dat er geen malus tegenover de bonus staat. Als je het slecht doet, wordt het geld dat je al hebt verdiend niet teruggepakt.
Een week eerder las ik in Trouw een interview met de Amerikaanse econome Deirdre McClosky. Zij noemde kapitalisme een vorm van liefde.
Reacties (29)
Ik heb die uitzending met Luyendijk ook gezien, en wat ik daarvan begrijp is het volgende:
In het bankierswereldje heb je de jongens die portefeuilles met aandelenpakketten beheren; de jongens die de tactische en strategische beslissingen nemen; en je hebt de rekenwonks, die de formules en modellen maken hoe de markt zich gaat gedragen (op grond waarvan die beslissingen zogenaamd genomen worden).
Nou creëert dat bankierswereldje een eigen cutthroat-competatieve-braniecultuur, waarin psychopaten opvallend genoeg heel goed gedijen. Er lopen dan ook opvallend veel psychopaten rond in dat snelle geld-wereldje: en niet alleen scoren ze beter dan hun collega’s op die punten die er in dat wereldje toe doen, ze worden door hun chefs en peers zelfs bewonderd ondanks het feit dat ze de goorste rattenstreken uithalen om die resultaten te bereiken.
Het bankierswereldje schept zodoende een psychopathologische omgeving, waarbij scrupules een teken van zwakte zijn. Komt nog bij dat niemand in die haaientanks zijn leven zeker is (permanente ontslagrondes), dus niemand durft zijn baas tegen te spreken of dit nou wel ‘kan’.
Dat is dus op het niveau van de operationele, tactische en strategische beslissingen.
Maar dan heb je nog de jongens die de mathematische formules en modellen uitvogelen, op grond waarvan die beslissingen rationeel gelegitimeerd worden.
Dat zijn allemaal lui met een verhoogde score op het autisme- en aspergerspectrum. Die maken hun modellen en formules in de veronderstelling dat mensen (a) rationeel handelen en (b) eerlijk zijn.
Ze kunnen zich gewoon niet voorstellen dat iemand zou liegen en bedriegen (want zo zitten ze zelf ook niet in elkaar, dat is immers niet rationeel, want vroeg of laat ploft dan het systeem, en dan zit je met de gebakken peren).
Kortom: de modellen kloppen niet met de realiteit van wie dat bankierswereldje bevolkt, en hoe mensen zich daar werkelijk gedragen. En niet alleen snappen de wiskunde-experts die deze modellen dat niet, ze ontberen het vermogen om dat te doorzien.
Aanvang van het interview met McClosky:
Dat is de voormalige theologiefaculteit. Die wordt nu omgebouwd tot het Milton Friedman Institute. Op de plek waar vroeger God vereerd werd, gaan ze over op de aanbidding van de Mammon.
En nu een nog stuk over de overeenkomsten tussen beide werelden graag. Inclusief psychopathologie, recht en inquisitie.
Een overigens warrig stukje van Max met aardige uitleg van Prediker over iets wat hier op Sargasso al vaker aan de orde is geweest en waar niemand grip op lijkt te krijgen.
Joris mag bloggen maar slaat geen deuk in een pakje boter. De geslachtsverandering van McClosky is symbool van de transformatie van het katholieke naar het kapitalistisch libertaire en de schizofrenie die daarmee samenhangt. De wereld is gestoord en wij normalen moeten daar maar mee dealen. God, jongens, het is allemaal zo helder maar als je het opschrijft gelooft niemand je. De zwarte gewaden van de kerk zijn vervangen door de zwarte pakken van de bankiers en consorten. De biecht is vervangen door uw dossier en het gesprek. De inquisitie zetelt in Guantanamo. Ik lees nu The Schock Doctrine en Silent Spring : klassiekers.
Eyes Wide Shut en iedereen hobbelt door en schrijft warrige stukjes over de helderheid van de wereld.
Zo en nu een koffie.
http://www.volkskrant.nl/vk/nl/3184/opinie/article/detail/3375601/2013/01/11/Is-Joris-Luyendijk-zelf-geen-psychopaat.dhtml
Dat bankiers geldwolven zijn, staat niet ter discussie. Maar dat ze daardoor allemaal psychopaten en aspergergevallen zijn, zoals René Cuperus deze week in de Volkskrant suggereerde, is complete onzin. De meeste traders, zakenbankiers, risicomanagers en salesmensen, die in de City en op Wall Street werken, zijn cum laude-afgestudeerde bollebozen van Oxford, Cambridge, Harvard of een andere topuniversiteit, waarvan er net zoveel antropologie als wiskunde hebben gestudeerd.
Oh, dus als je gestudeerd hebt dan kan er niets mis aan je zijn.
Flip: en dan gaat het verder…
“Daarna komen ze in een milieu terecht waar het betere ellebogenwerk geldt, net zoals in de journalistiek en politiek. Sommigen komen boven, anderen gaan ten onder, van wie een enkeling zijn frustraties in een door Luyendijk omhelsde bestseller van zich afschrijft.”
Ratrace.
Ik wantrouw vooral cum laude afgestudeerde mensen.
Beter geen heksenjacht, maar we horen wel te weten wat voor soort mensen dit zijn. Wie is bijvoorbeeld Wouter Tuinenburg, voormalig bestuurder van SNS Reaal en van 2004 tot 2012 lid van de RVC van… De Nederlandsche Bank. Hij was daar ook lid van de financiele commissie, o.a. belast met risicoanalyse. Ben wel benieuwd naar zijn verhaal.
Vaak zijn je boodschappen helderder, Max. Ik vind het antropologische kijken van Joris Luyendijk juist zo aardig. Het lijkt me urgent deze wereld van risicoloze nepondernemers eens goed door te lichten en te bekijken.
McCloskey vind ik, ondanks haar verleden met Friedman een boeiend mens en je doet haar tekort met de gelijkstelling van kapitalisme en liefde. Ik waardeer je recensies over het algemeen zeer; maar dit onderwerp verdient wel iets meer.
Een aardig verhaal is dat over de ABN AMRO, over de topman Rijkman Groenink. De Prooi van Jeroen Smit (2008). Je krijgt een inkijk in de financiële soap van toen. Die uiteindelijk veel meer te maken had met het cultuurtje dan je misschien denkt: incapabele vriendjes op belangrijke functies zetten, studentikoze grappen uithalen, cijfertjes positiever laten lijken, informatie achterhouden, enz. Het lijkt me dat er nog steeds weinig veranderd is.
http://www.trouw.nl/tr/nl/4504/Economie/article/detail/3367753/2012/12/22/De-markt-zorgt-als-een-moeder-voor-mensen-en-kent-ze-als-geen-overheid-ooit-zou-kunnen.dhtml?utm_source=scherm1&utm_medium=button&utm_campaign=Cookiecheck
Vrij recent interview met McCloskey
@6: Tuinenburg is een vakbondsman, uit de tijd dat Reaal nog bij de vakbond hoorde. Trad al 13 jaar geleden terug uit de RvB SNS-Reaal. Mede-verantwoordelijk voor de fusie SNS-Reaal, werd opgevolgd door Van Olphen in de RvB. De vraag wat van Olphen bij de SNS deed lijkt me dus wat relevanter.
@10: Is het een goed idee dat voormalige bankbestuurders, die hebben meegewerkt aan het ontstaan van bankverzekeraar-kolossen die ’too big to fail’ zijn, vervolgens bij toezichthouder DNB als lid van de RvC worden benoemd? Kunnen ze hier wel objectief naar kijken? zijn ze niet te verslaafd aan alsmaar groter groeien?
Lijken me toch ook relevante vragen.
@5: dus je bent voorstander van de zesjescultuur?
@12: Daar sta ik onverschillig tegenover. Ik vind die discussie totaal irrelevant.
@12: liever bestuurders, die na een normale inspanning met zesjes geslaagd zijn, dan over het paard getilde door het lerarenkorps geholpen directeurszoontjes, die dank zij vriendjespolitiek en steekpenningen geldelijke donaties aan hun zeventjes-diploma en hun goed betaalde baantjes zijn gekomen.
@14: Oh, dus nu is iedereen met een cum laude een over het paard getilde enz… eikel. Nou, bedankt!
Weer eens een nul-discussie over een zijdelingse opmerking in het draadje.
@3
Psychopaten ontsporen in hun jeugd al, het zijn niet de types die op de universiteit terechtkomen.
@16, zie ook Kevin Dutton (bv http://programma.vpro.nl/gesprekop2/afleveringen/2012-2/aflevering-10-kevin-dutton.html ) Niet alle psychopaten ontsporen en ze kunnen soms wel degelijk de uni afmaken.
@16 – Lance Armstrong was anders heel succesvol hoor. Ik zou zeggen: lees eens hoe hij met mensen omging, bekijk dat interview met Oprah, en je ziet een klassieke psychopaat.
Psychopaten zijn echt niet allemaal wellustige seksmaniakken en bloeddorstige vrouwenvillers.
Veel psychopaten hebben gewoon andere behoeften dan fetisjmoorden plegen. Die willen macht, of geld, of status, etc.
Ik heb een projectleider gehad met duidelijk psychopathologische trekken: die deed de hele dag niks anders dan zijn ondergeschikten terroriseren en zo een angstcultuur kweken, om te voorkomen dat iemand aan zijn stoelpoten zou zagen. Er sneuvelden regelmatig teamleiders. Of hele teams van dertig man werden er uit getrapt.
Psychopatologie schijnt ook onder managers nogal eens voor te komen. Er is zelfs een handboek voor geschreven, hoe te overleven tussen alle psychopaten in de board room: ‘Hoe word ik een rat?’
Is het je nooit opgevallen, dat aan het einde van American Psycho de omgeving van Patrick Bateman platweg ontkent dat de realiteit die je in het boek is voorgehouden, met prostituees die doormidden gezaagd worden, collega’s wiens hoofd wordt doorkliefd, en een hele verzameling stinkende lijken in Batemans appartement, werkelijk heeft plaatsgevonden?
Kennelijk speelde zich dat allemaal af in het hoofd van de protagonist. We zijn als lezer voor het lapje gehouden. Misschien is het een metafoor, om iets duidelijk te maken over hel waarin Bateman leeft, of de gruwelijke wereld waarin de snelle jongens van Wall Street leven, zonder het door te hebben. Een wereld waarin empathie geen rol speelt, mensen louter gebruiksvoorwerpen zijn, en narcisme en oppervlakkig hedonisme hoogtij viert, ongeacht wie er beschadigd raakt.
@15: bedankt waarvoor? Waar baseer je die conclusie in godsnaam op, dat iedere cum laude afgestudeerde een etc is? Ik heb het niet over cum laude gehad hoor… Of denk jij soms dat een zeventjes diploma cum laude is?
@Pedro
1) Het begint bij #5 met cum laude
2) Dan roept #12 iets over zesjescultuur
3) #13 zegt dat het hem onverschillig laat
4) Jij roept in #14 dat je liever zesjes mensen hebt dan die hele riedel over het paard getilde etc… mensen. Inclusief dus de cum laude waar het mee begon.
5) In #15 roep ik ‘bedankt’ omdat ik cum laude ben afgestudeerd en dus niet binnen de zesjescultuur val maar in de groep over het paard getilde etc… studenten. Even kort door de bocht, maar dat is het hele gebeuren al en dat kost dus geen moeite.
6) In #19 laat jij zien dat je iig de draad kwijt bent want het begon met cum laude.
Heb ik je weer op het spoor?
En ja, het gaat natuurlijk nergens over… maar misschien moet je daarvoor bij Joost zijn. Misschien reageerde hij wel op mijn #2 ?
/niet alles is serieus
/moet ik nu wel op enter drukken?
@11: Diener, de SNS is zich na de beursgang in 2006 pas raar gaan gedragen. Of misschien moet ik zeggen dat die beursgang het eerste zichtbare teken was van de megalomanie (maar dat is dan wel een wijsheid achteraf). Maar om dan te denken dat een Tuinenburg, die al in 2000 vertrok, daar iets mee te maken heeft, vind ik echt wat te ver gaan.
@17 ,18
Interessant, ik keek zelf naar de checklist van Dr.Hare vandaar mijn veronderstelling. Ik vind echter wel dat Kevin Dutton er wel erg makkelijk over doet, een klootzak met gladde praatjes een psychopaat noemen lijkt mij toch inflatie van de term psychopaat. Bij een psychopaat moet er toch wel kwaadaardigheid bij komen kijken, anders kunnen autisten waarbij het ook aan empathie ontbreekt ook tot de psychopaten worden gerekend.
@22, ik denk niet dat het alleen kwaadaardigheid is dat het verschil maakt tussen autisten en psychopaten. Het hangt ook samen met dat autisten moeite hebben met empathie omdat ze moeite hebben met het doorzien van anderen in het algemeen (en veel autisten hebben wel empathie op een niveau dat ze aankunnen – en soms zelfs te veel) waar de psychopaat het doorziet maar er niets bij voelt, en daarna zonder schroom de dingen naar zijn hand zet.
http://www.moneyscience.com/pg/blog/Admin/read/437525/video-joris-luyendijk-at-uk-parliamentary-commission-on-banking-standards-joint-committee
@HansR #20: ik reageerde alleen maar op #12 hoor en de opmerking over de zesjescultuur daar. Wat jij daar verder allemaal bij bedenkt, is voor jouw rekening. Van een cum laude afgestudeerde had ik toch wat meer verwacht.
Waar het spoor volgens jou begon is niet waar het spoor volgens mij begon. Mijn opmerking over zeventjes had je ook al een aanwijzing kunnen geven, dat ik het in elk geval niet over cum laude had. Van een cum laude afgestudeerde had ik toch wat meer verwacht. Ik had zeker verwacht dat zo iemand zou begrijpen dat een zeventjes diploma niet op cum laude kan slaan.
En ook je antwoord op je eigen vraag of dit ergens over gaat, is voor je eigen rekening. Ik heb slechts gereageerd op de veel te vaak en al te gemakkelijk gemaakte dooddoener over de zesjescultuur. Een zesjescultuur zegt niets over een persoon, maar des te meer over de persoon, die de opmerking maakt (het is eerder jaloezie t.o.v. de studenten die tijdens hun studie flink feestend en zonder al te hard te werken hun diploma hebben gehaald).
PS: Albert Einstein zou in ons land als onder de zesjescultuur vallend gerekend worden…
@25: Komop zeg laat ons in de waan dat Nederland sinds de invoering van de Euro nog steeds een progressief land is !
@5 : Er zijn 4 soorten van intelligentie : emotionele – fysieke en verstandelijke ,maar er is ook een hoger bewustzijn . Indien je een paard , koets en koetsier zou nemen ,dan staat het paard voor het gevoel (moet regelmatig gestreeld worden) , de koets voor het lichaam (moet regelmatig gesmeerd worden met geld) en de koetsier voor het verstand ( input-media ) is degeen die in de koets zit ,echter het hoger bewustzijn dat is de bevolking en die verteld je uiteindelijk welke richting die koets uit moet gaan en niet de koets zelf .
@26: :-)
@21: Ooijer, ik ben het meest benieuwd naar wat hij en z’n medetoezichthouders bij DNB deden/niet deden toen SNS ‘raar’ begon te doen. Maar dat is helaas geheim geloof ik.