In het Chinees-Japanse machtsspel wordt de vis duur betaald

ANALYSE - Vorige week werd 1,35 miljoen euro voor een vis betaald in Japan. Achter deze absurde prijs gaat een machtsspel tussen China en Japan schuil.

De eerste gang naar de tempel, de eerste maaltijd, het eerste bad, de eerste werkdag, Japanners hechten veel waarde aan de intrede van het nieuwe jaar. Een nieuw begin, een schone lei, bidden voor geluk, gezondheid en fortuin. Daarom wordt iedere ‘eerste’ handeling uitgebreid gevierd, en vaak duur betaald. Om de goden goed te stemmen.

Zo ook de veiling van de eerste vis van het nieuwe jaar.

Op de visafslag in Tokio geldt die als het orakel voor het nieuwe zakenjaar. Een goede prijs, een goed jaar. En ja hoor, de dikste blauwvintonijn – die nu eenmaal de lekkerste sushi’s oplevert – bracht 5 januari jl. 1,35 miljoen euro (150 miljoen yen) op, een ongekende prijs voor het 222 kilo zware exemplaar. Met 6000 euro per kilo lag de prijs drie maal hoger dan vorig jaar. Geluk? Fortuin? Als de eerste veiling inderdaad een stemmingsmeter is, dan voorspelt deze uitslag niet veel goeds.

Het handjeklap was een Chinees-Japanse machtsspel op microniveau, in de schaduw van de ruzie in de Oost-Chinese Zee om de eilandjes die de Japanners Senkaku, en de Chinezen Diaoyu noemen.

(Logo van visbedrijf ‘Senkaku’, in juli 2012 opgericht. Letterlijk staat er: “Een hap eten voor het behoud van Senkaku!” )

Het bieden ging tussen Kiyoshi Kimura, uitbater van de Japanse restaurantketen Sushi-Zanmai, en Katsura Nishimura, vertegenwoordiger van Itamae-Sushi, een restaurantketen uit Hongkong. Voor het derde jaar op rij stonden deze twee restaurantketens tegenover elkaar.

Twee jaar geleden won Itamae-Sushi het bod (voor 800 euro/kilo). Een deel van de vette blauwvintonijn werd in de filialen in Tokio geserveerd, een deel van de vis ging naar het flagship-restaurant in Hongkong. Vorig jaar won Kiyoshi Kimura, die toen de ongekende prijs van 1700 euro per kilo betaalde. ‘Zo’n tonijn moet niet naar het buitenland, die moet in zijn geheel in Japan worden opgegeten,’ zei hij toen met een triomferende lach. Kennelijk wilde hij dit jaar weer de eerste vis voor Japan opeisen. Koste wat kost.

Zijn concurrent Katsura Nishimura sprak over een bittere stemming: ‘De prijsslag werd als een strijd tussen China en Japan afgetekend.’ Veel vishandelaren op de werkvloer deelden zijn afkeuring. Niet zozeer vanwege de nationalistische stemmingmakerij. Wel om de prijs die als ‘pervers’ werd afgestempeld. En omdat hij tot verkeerde, ja zelfs levensgevaarlijke prikkels leidt. ‘Meer vissers zullen hun leven op het spel zetten om op hoge zee naar grote blauwvintonijnen te jagen. Ben jij de gelukkige visser, dan ben je met één vis voor je leven binnen.’

Koichiro Harada van de Vereniging voor Verantwoorde Tonijnvangst vreest verder om de reputatie van Japanse tonijnmarkt, want hoe duurder de vis, des te meer zullen er worden gevangen, ongeacht de quota die op de vangst staan. De blauwvintonijn hoort tot de bedreigde diersoorten. In Europa is hij in winkels en restaurants verboden. Japanners consumeren meer dan de helft van alle blauwvintonijnen die worden gevangen.

Vorig jaar werd Sushi-Zanmai’s triomf als een reclamestunt begroet. Dit jaar werd eigenaar Kimura met een scheef oog aangekeken. Toen hij de 1,35 miljoen dure vis in ontvangst nam gaf hij dan ook met een wrange lach toe dat ‘de prijs wel wat hoger was dan gepland.’ Dus wat zegt het orakel: Een hoge prijs is niet per se een goede prijs.