OPINIE - De regels voor nieuwe hypotheken tarten het meest basale beginsel van ons recht, dat mensen in gelijke gevallen gelijk behandeld dienen te worden. VVD, CDA, PvdA, D66, CU en GL vinden het best.
Soms kijkt onrecht je aan via de rondreizende cameralens van het journaal. Soms wordt het dichter bij huis verstopt in politiek breed gedragen, democratisch vastgestelde wetteksten. Dat staat te gebeuren met de regels voor mensen die na 1 januari op hypotheekrenteaftrek aanspraak willen maken. Een brede coalitie van de partijen van het lente-akkoord en de huidige coalitie gaat veel te lichtvaardig om met een elementair recht.
De eerste woorden uit Artikel 1 van onze grondwet: Allen die zich in Nederland bevinden, worden in gelijke gevallen gelijk behandeld. En laat dat nou precies de regel zijn die voor mensen die na 1 januari een huis kopen met voeten getreden wordt. Vanaf januari 2013 worden huizenbezitters in gelijke gevallen ongelijk behandeld.
Huizenbezitter A en huizenbezitter B laten aan de belastingdienst weten dat ze beide een huis van 2 ton hebben gekocht. Beide sluiten een hypotheek af waarmee ze de helft aflossen, beide betalen dezelfde rente. Toch worden ze door de belastingdienst niet op dezelfde manier behandeld, simpelweg omdat de een z’n huis kocht op 31 december 2012 en de ander op 1 januari 2013. De komende 30 jaar zal de belastingdienst ze anders blijven behandelen, waardoor huizenbezitter B over die 30 jaar tienduizenden euro’s meer belasting moet betalen.
Los van de details van die regeling deugt dat uitgangspunt niet. Het is alsof mensen die na januari een auto kopen hogere verkeersboetes moeten betalen, terwijl de huidige boetes blijven gelden voor mensen die al een auto hebben. Alsof mensen die na 1 januari hun eerste baan vinden alsnog forensentaks moeten gaan betalen, terwijl de rest de dans ontspringt. Alsof mensen die na januari geboren worden de rest van hun leven een hoger BTW moeten gaan betalen dan wij.
Kortom. Buiten dat twintigers en dertigers weer de lul zijn en de hervormingslasten moeten dragen van de zichzelf vrijwarende generaties voor hen. Buiten dat deze maatregel de woningmarkt en daarmee de bouw – een niet onaanzienlijk deel van onze economie – nog verder het moeras in duwt. Buiten dat klopt het gewoon niet, omdat het in de kern onrechtvaardig is.
Gelukkig denkt zelfs het CPB dat. In haar analyse (p.21) van het Regeerakkoord concludeert ze: Mogelijk houdt dit onderscheid geen stand bij de rechter. Als de brede coalitie die dit plan onderschrijft voor invoering niet alsnog tot dat inzicht komt, moet de staat misschien met een proefproces worden gedaagd.
Het systematisch als ongelijken behandelen van nieuwe generaties valt niet recht te praten.
Reacties (22)
Ja zo is dat met alle nieuwe regels. Na een bepaalde datum mag je andere dingen dan ervoor. Soms zijn er overgangsbepalingen om het ongelijk wat glad te strijken. Je kan het met de nieuwe regels en/of de invoeringswijze oneens zijn, maar een beroep op het gelijkheidsbeginsel vind ik vergezocht en niet relevant.
simpelweg omdat de een z’n huis kocht op 31 december 2012 en de ander op 1 januari 2013
En dus zijn het geen gelijke gevallen meer.
@1: “Na een bepaalde datum mag je andere dingen dan ervoor” zeg je. Dat is meestal het geval, maar dan geldt het wel voor iedereen. En misschien heb je dan voor sommigen een overgangsregel en voor anderen niet, maar een overgangsregel van 30 jaar is geen overgangsregel.
En de grondwet vergezocht? Het lijkt mij dat het de meest generieke en algemeen aanvaarde regels bevat. Dat jij de grondwet wellicht niet relevant vind is iets anders. “Allen in gelijke gevallen gelijk behandelen” lijkt mij in ieder geval een goede leidraad te zijn voor alle wetgeving.
Een leuk bedacht argument over gelijke gevallen. Maar er is nogal wat tegenin te brengen. De definitie van ‘gelijke gevallen’ is rekbaar. De gangbare definitie is nu eenmaal dat de factor tijd wel degelijk mag worden gebruikt om onderscheid te maken. Er zijn met gemak duizenden voorbeelden te vinden van wetten en regels die op een dergelijke pragmatische manier zijn ingevoerd, namelijk zodanig dat bestaande gevallen ontzien worden.
Je kunt vinden dat dat heel principieel onjuist is, maar de keerzijde zou zijn dat het land erg moeilijk bestuurbaar wordt. Het principe van behoorlijk bestuur zegt namelijk dat mensen bij de beslissingen die ze nemen in alle redelijkheid mogen vertrouwen op een niet al te wispelturige overheid die de grond onder hun plannen vandaan schoffelt. Dat laatste argument geeft aan waarom het vaak nodig is om uitzonderingen te maken voor bestaande gevallen.
Iemand die -tig duizend verdient, betaal meer belasting dan iemand met een minimuminkomen. Is dat ongelijke behandeling? Iemand die veel belasting betaalt, krijgt effectief meer terug van zijn belastingaftrek dan iemand die weinig betaalt. Ongelijke behandeling?
Of in het strafrecht: iemand die een ander doodt zonder intentie krijgt minder straf dan iemand die dat doet met intentie. Je kunt zeggen: dood is dood. Ongelijke behandeling?
Ik zou het ook “eerlijker” vinden om alle hypotheekaftrek langzaam af te bouwen, maar ja, een groot deel van de bevolking bestaat uit egoïstische schreeuwlelijken, dus dat kun je wel vergeten.
Lex dura, sed lex, nietwaar?
De persoon die na 31 december 2012 een huis wil kopen moet gewoon, zeg, 30% minder bieden (dan het toch al flink gedaalde gemiddelde bod van dit moment).
Dat zal ook wel moeten gaan gebeuren; je kan immers minder lenen met dit vooruitzicht. De huizenprijzen gaan dus navenant omlaag (ook al zal er een vertraging in de daling komen vanwege de huidige maatregel die bezitters tijdelijk beschermt).
Ergo, het komt nog helemaal goed.
Zo geredeneerd zijn ook alle inkomensafhankelijke regelingen ongrondwettelijk, jij verdient meer dan persoon A dus jij krijgt minder geld terug van de overheid.
Je hebt te maken met de overheid die zich in de markt mengt dat is niet eerlijk of op te anticiperen helaas.
@2: ik vergat erbij te zeggen dat het ene huis rode en het andere huis zwarte dakpannen heeft, ook verschillend dus.
Maar waar de belastingdienst mee geconfronteerd wordt en waar het uiteindelijk op neer komt, is twee burgers die beide hypotheekrente betalen, maar waar de ene 30 jaar recht heeft op een regeling die hem veel geld oplevert en de ander niet.
@4: er is veel te zeggen voor pragmatisme bij het veranderen van regelingen en er zijn ongetwijfeld vele gevallen waarin tijdelijke overgangsregels gelden, maar kun je voorbeelden geven van situaties waarin die ongelijkheid langer duurt dan zeg 5 jaar? Een overgangsregeling is iets pragmatisch, maar bij 30 jaar kun je daar niet meer van spreken.
Laat de oude gevallen nog 5, of 10 jaar van hun regeling genieten en bouw hem dan af, of, misschien nog beter: stel een einddatum in: 2042. Mensen die in 2012 kopen mogen nog 30 jaar gebruik maken van de regeling, mensen die in 2013 kopen, nog 29 jaar, mensen die in 2014 kopen, nog 28 jaar, etc… Dan geldt het afbouwen voor iedereen en voorkom je de ongelijkheid die je met deze regeling institutionaliseert.
@5: jouw voorbeelden illustreren situaties waarbij ongelijke gevallen ongelijk behandeld worden – niet waarbij gelijke gevallen ongelijk behandelt worden. @7: idem.
Zijn belastingschijven dan ook ongrondwettelijk?
Wat een onzin zeg. Als we artikel 1 zo breed gaan interpreteren, kun je alles wel ongrondwettig verklaren. Neem het rookverbod in de horeca, worden rokers daarmee gediscrimineerd?
Zodra het verschil zit in bewuste handelingen van mensen, en niet in eigenschappen waar ze niet voor gekozen hebben (huidskleur, geslacht, geaardheid…), zijn het geen ‘gelijke gevallen’ meer. En volgens mij is het kopen van een huis toch echt iets waar je helemaal zelf voor kiest.
@10: iedereen die evenveel verdient (gelijke gevallen), betaalt toch evenveel aan inkomstenbelasting (gelijke behandeling)?
@11: voor iedereen die in de horeca geldt toch dezelfde regel? En inderdaad is het kopen van een huis iets waar jezelf voor kiest, maar wat heeft dat met dit punt te maken?
Ongelijke behandeling is het pas als het onderscheid wordt gemaakt op voor de regeling volstrekt irrelevante kenmerken zoals huidskleur, geloof, sexuele voorkeur, telefoonprovider of gewoon compleet random.
Wel een leuk idee trouwens, random belasting.
@Ad Stok: Arbeidsongeschiktheidsregelingen kennen eveneens een lange overgangsperiode, denk aan de oude WAO tegenover de WIA. Verder is de hoogte van een arbeidsongeschiktheidsuitkering mede gebaseerd op het jaar waarin iemand arbeidsongeschikt raakt (en geeft de “75 procent van het minimumloon” verbazingwekkend veel verschillen). In de AOW zit een scheiding gebaseerd op geboorte datum, waar mensen die voor een bepaald jaartal zijn geboren meer ontvangen dan mensen die erna zijn geboren.
Er komt bij dat bestaande gevallen vast zitten aan een bepaalde hypotheekvorm en niet kunnen anticiperen op een nieuwe regeling, waar de potentiële koper dat wel kan.
Niet dat ik zo enthousiast ben over de regeling trouwens.
Leuk argument.
Wie in 2013 65 jaar wordt, mag op z’n 65-ste met pensioen.
Wie dat pas in 2023 wordt, mag het pas op z’n 67-ste.
Wie in 1991 studeren ging, kreeg studie-financiering met een OV-jaarkaart
Wie in 2012 studeren gaat, heeft een tempo-beurs.
En wie vóór de oorlog 65 werd, of ging studeren, kreeg helemaal niks.
Is dit allemaal ongrondwettelijk?
Schattig dat je sinds de AWGB uit 1994 nog net doet alsof Artikel 1 enige waarde zou hebben. En vervolgens net doet alsof dit een voorbeeld zou zijn van discriminatie. Dat is het dus niet. Discriminatie is als je geen baan krijgt omdat je blank bent. Niet alles wat niet eerlijk is is meteen discriminatie.
Artikel 1 wordt een beetje net zoals de scheiding van kerk en staat. Te pas en te onpas ingezet als argument door nitwits die niet weten wat het betekent… zonde; daar is het veel te belangrijk voor.
Nota bene. Dus. Weg met de AWGB!!!1one
Misschien is het goed enkele anomalieën in de belastingwetgeving eens op een rijtje te zetten:
(a) Het HRA probleem ontstaat doordat de bijtelling vermogensrendementsheffing (forfait) veel te laag is en niet door het principe van de HRA zelf. Daardoor zijn de woningen 20-25% te duur en hebben veel mensen dus te duur gekocht met langlopende verplichtingen. De leer van het gewekte vertrouwen maakt dat de overheid deze regeling dus voor bestaande gevallen slechts geleidelijk (maar veel sneller dan 30 jaar) kan afbouwen. Nieuwe gevallen dienen echter gelijk behandeld te worden. Dit kan eenvoudig door de eigen woning geleidelijk geheel naar box III ter verhuizen.
(b) Pensioenreserves zijn vrijgesteld van vermogensrendementsheffing. Dit geeft een ongelijke behandeling met sparen en leidt tot allerlei ingewikkelde wetgeving. De overheid loopt zo ca 1,2 % van 1 biljoen of 12 miljard per jaar mis. Aangezien de hoge inkomens veel meer voor pensioen sparen heeft dit een sterk nivelleren effect, maar het is gelukkig niet zo zichtbaar.
(c) Ondernemers worden sterk voorgetrokken t.o.v. werknemers in de fiscale behandeling.
Door al deze onvolkomenheden zijn de belastingtarieven te hoog en de vrijstellingen in b.v. box III te laag. Deze anomalieën zijn genoegzaam bekend door studiecommissies, maar worden niet aangepakt. Hoe zou dat toch komen?
Dat deze regelingen niet snel aangepakt worden, komt omdat sommige mensen meer gelijk zijn dan anderen. Das Sein bestimmt das Bewusstsein en daarom zal dit door onze Upper Middle Class regenten niet snel aangepakt worden.
Met gelijke behandeling heeft dat alles zeker te maken, maar sinds wanneer houden we ons aan dat principe? Dat principe is alleen voor de ontoetsbare papieren grondwet en papier is geduldig. Ik ben het dus volstrekt eens met de strekking van Ad van der Stolk’s betoog.
@15: leuke twist, maar gelijke gevallen betekent natuurlijk ook dat die gevallen op hetzelfde moment plaatsvinden, bij belastingzaken: in hetzelfde jaar. Met andere woorden, je voert ongelijke gevallen aan en dat is niet waar het mij hierboven om te doen was.
@16: wat schattig dat je zo’n ambtenarenzin en zo’n onsamenhangende redenering laat beginnen met het woord schattig…
@17: interessante voorbeelden en dank voor de bijval. Het lijkt me zo vanzelfsprekend te willen dat de overheid gelijke gevallen gelijk behandelt, maar lezende de reacties wordt dat niet door iedereen onderschreven
@18 – Toen ik begon te studeren, viel ik onder de tempobeurs. Mensen die een jaar later begonnen te studeren vielen onder een andere regeling: de prestatiebeurs.
Daar kan best overlap tussen zitten dus. Ongelijke behandeling?
Hetzelfde geldt voor iemand die een aanvraag doet tot gezinshereniging één dag voor nieuwe, nóg strengere maatregelen ingevoerd worden, en iemand die een aanvraag doet tot gezinshereniging één dag nadat die wetgeving is ingevoerd.
Hogere inkomensnorm, strengere bewijslast, hogere leeftijd, strengere inburgeringseisen – allemaal omdat je één of twee dagen later bent met aanvragen. Ongelijke behandeling?
Ad: Hoewel ik het met de hoofdlijn wel eens kan zijn, heb ik toch een vraag: ben je tegen grenzen?
Ik bedoel: als je 65 wordt krijg je AOW, maar dat betekent toch niet dat iemand van 64, die dat als oneerlijk ziet, gediscrimineerd wordt? Het lijkt mij dat elke grens, elke verandering in beleid, op het grensvlak tot verschillen leiden, die onredelijk kunnen lijken. Maar daarmee zijn ze dat nog niet.
Dat geOH over die hypotheekaftrek begint wel wat extreme vormen aan te nemen:
Buiten het feit dat door de innige “samenwerking” van gemeenten, projectontwikkelaars, grondspeculanten en banken de prijzen van de huizen naar krankzinnige hoogte zijn gestegen is er toch ook nog wat anders aan de hand.
Je bent per definitie natuurlijk redelijk geschift als je een torenhoge hypotheek afsluit, waarvan de lasten bij de geringste tegenslag te hoog worden.
Vooraf wat sparen is voor blijkbaar een groot deel van de bevolking “not done”
En natuurlijk is wat extra krediet voor luxe keukens (vooral voor mensen die niet of nauwelijks kunnen koken ;-) ) beslist noodzakelijk.
Ik heb toch een lichte neiging om “eigen schuld, dikke bult” aan te voeren.
Het blijft natuurlijk sneu als er door bepaalde correcties aan de aftrek inkomensverlies optreed.
Maar laten we wel wezen, die aftrek heeft er alleen maar voor gezorgd dat de prijzen van de huizen zijn gestegen tot ver boven een reële waarde.
Het in etappes afschaffen van die aftrek zal op den duur haar nut ook echt wel aantonen.
@19: zoals ik bij #18 ook betoog betekent gelijke gevallen ook gelijktijdigheid. Het gaat om mensen die hun huis op een ander moment gekocht hebben, maar die op hetzelfde moment, in hetzelfde jaar, misschien zelfs op dezelfde dag, met de overheid te maken hebben, omdat ze beide hypotheekrente betalen en van de aftrek ervan gebruik willen maken. Op precies dezelfde dag krijgt vervolgens de ene het antwoord van de belastingdienst dat dat prima is, terwijl tegen de ander gezegd wordt dat hij er geen aanspraak op mag maken.
Om jouw voorbeeld te hanteren, het was toch bepaald onrechtvaardig geweest als in hetzelfde jaar jij de tempobeurs had gekregen en een medestudent niet, of andersom?
@20, Tom, voor een deel geld het hierboven beschrevene. In jouw voorbeeld gaat het om een regeling die je op een bepaalde leeftijd AOW verschaft. Wanneer er dan 2 mensen op hetzelfde moment 65 worden en de een krijgt wel AOW en de ander niet, dan lijkt mij dat niet te kloppen en dat is wat hier aan de hand is.
Overigens kan ik heel goed in overgangsregelingen komen en tijdelijke ongelijkheid, maar 30 jaar noem ik geen overgangsregeling meer…
@21: ben het helemaal eens in het etappes afschaffen, maar de manier waarop dat gebeurt is wel degelijk van belang. Wat mij betreft betekent dat, dat als jongere er geen of minder gebruik van kunnen maken, dat dat voor ouderen ook moet gelden.
Overigens is het introduceren van deze regel ook voor de huidige woningeigenaren een waardeloze regel, omdat het de prijzen direct naar beneden drukt. Dat er lucht uit de markt moet ontsnappen lijkt me duidelijk, maar regels introduceren die dat nog eens versterken, lijken me erg onwenselijk.