Te weinig van het kwade
OPINIE, OPROEP - Om zich staande te houden in een wereld vol machtspolitiek, zal Europa “enge” mentaliteiten uit het verleden opnieuw moeten ontdekken, zij het met mate.
Oorlog is kwaad, en het is vaak het mindere kwaad.
– George Orwell, Looking Back on the Spanish War, 1943
De stormloop van de steppe tegen ons eerbiedwaardige continent is deze winter losgebarsten met een geweld dat ieder menselijk of historisch voorstellingsvermogen te boven gaat. De Duitse krijgsmacht en haar bondgenoten vormen daartegen de enige verdedigingslinie waar überhaupt sprake van kan zijn.
– Joseph Goebbels, Sportpalast-toespraak, 1943
Allereerst mijn excuses aan George Orwell. De grootmeester van de politieke literatuur zou zich omdraaien in zijn graf als hij zag dat ik hem samen met Goebbels citeer. Goebbels staat immers precies voor datgene waar Orwell zijn leven lang verbeten tegen vocht: het ondergeschikt maken van de waarheid aan een dogmatische ideologie, en het wegnemen – door propaganda, censuur en bruut geweld – van alle mogelijkheden om kritiek op die ideologie te uiten. Goebbels was er akelig goed in. Zijn communistische collega’s deden niet voor hem onder, en beide kampen hadden ook in de democratische landen enthousiaste aanhangers. Orwell kon er razend om worden – en er vlijmscherp over schrijven.