GeenCommentaar heeft plaats voor gastlogs. Vandaag is dat een stuk van Jan-Albert Hootsen, freelance correspondent in Mexico voor verschillende Nederlandse media. Deze post verscheen eerder op zijn eigen weblog.
?Kijk, ik had een tijd geleden een bijeenkomst met een cementfabrikant. Het ging om een contract van meer dan 100 miljoen pesos (zo?n 6 miljoen euro), voor een bouwproject, net buiten mijn woonplaats. Ik had ze het contract gegeven, alles was afgerond. Toen kwam één van die jongens plotseling naar me toe en zei: Je weet dat 10% voor jou is, hé? Ik zei dat ik niet begreep waar hij het over had, maar hij bleef volhouden. Kom op man, laat ons je helpen! Ik zei dat hij, als hij me wilde helpen, gewoon zijn werk moest doen en het project goed en op tijd moest afronden.? L. had ook ja kunnen zeggen. Dan was hij nu 11 miljoen pesos rijker geweest. Niet verkeerd voor een maandje werken?
Het is een zonnige middag in een welvarende stad ergens in Mexico. Ik ben te gast bij L. en zijn vrouw N. Zij is arts, hij heeft een zeer goede baan als projectmanager bij de deelstaatoverheid. Ze wonen in een mooi huisje in een gegoede buitenwijk van de stad, hebben een goede auto en hun kinderen gaan naar nette scholen. Een keurig middenklasse-gezin dus. Maar dat had volgens L. ook anders kunnen zijn. Hij grijnst: ?We zouden een vijf keer zo groot huis kunnen hebben, als ik zou willen. En vijf auto?s voor de deur. Als ik me een jaar of twee zou aansluiten bij de corrupte bende hier, zouden we schatrijk kunnen zijn.?
L. regelt de financiering en de contracten van overheidsprojecten met private partners. Moet er een nieuw ziekenhuis gebouwd worden, waarvan de financiering deels door de staat wordt betaald? L. zoekt de geschikte partners uit, beoordeelt offertes en kiest de beste partner uit. En daar begint het, zegt hij: ?Aannemers schuiven je standaard een percentage van het bedrag toe. Veel van mijn collega?s nemen dat ook gewoon aan, het is dagelijkse praktijk in Mexico. Er worden niet zozeer onderlinge prijsafspraken gemaakt, maar steekpenningen worden één op één met de verantwoordelijke overheidsambtenaar ?geregeld?. Mijn voormalige baas is er schatrijk van geworden, hij heeft tientallen miljoenen dollars in een paar jaar onder de tafel doorgeschoven gekregen.?
[b]Fascinerend systeem[/b]Mexico is een corrupt land, laat daar geen twijfel over bestaan. Maar hoe gaat die corruptie in de praktijk? In het Mexico van 2010 rijst bij corruptie al snel het beeld van ofwel de drugskartels die politici en leger, politie en rechters omkopen, of het geven van 100 pesos aan een politie-agent om onder een bekeuring uit te komen, maar duister betaalgedrag speelt zich uiteraard op alle (overheids)niveau?s af. L.: ?Het is eigenlijk een fascinerend systeem. Steekpenningen worden vrijwel nooit rechtstreeks en in contanten betaald. Als een corrupte ambtenaar zijn cut krijgt in een project, wordt dat geld meestal een tijd daarna overgemaakt op een rekening van zijn zoon, zijn zwager, zijn moeder of pakweg een neef. Banken stellen geen vragen bij grote financiële transacties en de fiscale waakhonden kijken niet naar rekeningen van vrienden en familie. Soms wordt een corrupte ambtenaar opgepakt, dan blijkt dat hij zelf nooit uitzonderlijk veel geld op zijn rekening heeft staan, maar het zijn naaste familie is die plotseling miljoenen pesos rijker is.?
Ook kleine ondernemers profiteren van de corruptie onder ambtenaren. L. zegt dat ambtenaren een stuk grond voor bijvoorbeeld een miljoen kopen, dat door een bevriende aannemer te hoog laten taxeren, het voor twee miljoen verkopen en beiden een deel van de winst opstrijken. Op federaal niveau is de corruptie volgens L. echter het grofst: ?Politici schuiven elkaar honderden miljoenen pesos per keer toe. Een persoonlijke vriend van een minister wil bijvoorbeeld de verzekering dat een federale belastingwet geen doorgang vindt. Hij betaalt daarvoor, en doet dat door bijvoorbeeld een stuk land op te kopen dat helemaal niet bestaat. Het geld wordt overgemaakt op een buitenlandse bankrekening op bijvoorbeeld de Kaaiman Eilanden of in Luxemburg.?
[b]Weggebonjourd[/b]Waarom zijn ambtenaren zo inhalig in Mexico? Simpel. De meeste zijn van een bepaalde politieke kleur (meestal regeringspartij PAN of de voormalige dictatoriale PRI, soms ook van de progressieve PRD). De onderlinge haat en nijd tussen de partijen is zo groot, dat een wisseling van de wacht meteen een keiharde politieke afrekening betekent. Zo is er een deelstaat, van oudsher een PAN-bolwerk, die kort geleden een nieuwe gouverneur kreeg, van PRI-huize. Het kader van de lokale PRI-afdeling had vooraf een lijst opgesteld met alle ambtenaren die lid waren van de PAN. Bij het aantreden van de nieuwe gouverneur werden alle ambtenaren van de PAN (dus praktisch alle ambtenaren in de staat) in korte tijd ontslagen en vervangen door trouwe PRI-leden. Dáárom zijn zoveel ambtenaren corrupt: het is makkelijk (je hoeft het niet op te zoeken, en het wordt als normaal gezien, waardoor steekpenningen met weinig gêne worden aangeboden) en je weet nooit wanneer je wordt weggebonjourd.
En L. zelf? Waarom zou hij niet deelnemen aan die corruptie? ?Niet nodig,? glimlacht hij, ?Ik heb een baan waarin ik sowieso erg goed verdien. Voor het geld hoef ik het niet te doen. Daarbij: ik ben partijloos en niet geïnteresseerd in politiek, dus ik zal niet snel op een zwarte lijst belanden. En ik geloof er heilig in dat corruptie uiteindelijk wordt beboet. Ik wil dat mijn kinderen opgroeien in een omgeving waarin ze leren dat ze moeten werken voor hun geld en niet alles in de schoot geworpen krijgen.?
Ter bescherming van genoemde bron zijn plaatsen en namen niet genoemd of gefingeerd.
(Deze tekst mag niet zonder voorafgaande toestemming van de auteur worden overgenomen en/of verspreid. De Creative Commons-licentie van GeenCommentaar is hier dus niet van toepassing)
Reacties (16)
Dat vervangen van ambtenaren is toch iets dat ook in de VS gebeurt na installatie van een nieuwe president? Nodigt dat daar ook uit tot zelfverrijking?
Lidmaatschap van een partij maakt corrupt? Wisseling van de macht maakt corrupt?
Volgens mij wordt de corruptie veroorzaakt door de enorme verschillen in economische macht (enorme rijkdom vs grote armoede dus). De puissant rijke corrupte ondernemer (ook drugsdealers noemen zich zakenmensen), die door het afstaan van een heel klein deeltje van hun rijkdom aan een onderbetaalde corrupte ambtenaar, die van zijn baan niet zeker is en niet terug kan vallen op een goed sociaal vangnet, zijn rijkdom nog verder kan vergroten.
In landen met een goed sociaal systeem en waar het verschil tussen rijk en arm relatief klein is, is de corruptie ook relatief klein.
@2
Dat zeg je nou wel, maar in veel landen zijn ambtenaren wel verzekerd van een baan, hebben een redelijk inkomen en hebben ze geen sociaal vangnet nodig. Toch zijn ze corrupt. En de grootste sommen gaan, ook in Mexico, naar de hogere ambtenaren, die qua inkomen niets te klagen hebben.
@3: tuurlijk, overal zijn corrupte mensen te vinden. Maar je wilt toch niet zeggen, dat de corruptie in Nederland of Zweden even erg is als in Mexico of Nigeria? Relatief, schreef ik al.
En dat de grootste sommen naar de hoge ambtenaren gaan, is, wanneer je dat begrijpt, ook geen verrassing: het kost de corrupte ondernemer veel meer geld om hoge ambtenaren om te kopen, omdat die corrupte ambtenaren meer verdienen. Iemand die 100 euro per maand verdient, wordt met een maandloon wel in de verleiding gebracht om net zo corrupt als de aanbieder van het geld te zijn. Iemand die 10.000 euro per maand krijgt is van 100 euro heel wat minder onder de indruk.
@4
Maar toch neemt de hoge ambtenaar het geld aan, ondanks dat hij genoeg heeft voor zijn bestaan en dat van zijn familie. Jij maakt het weer een verhaal van arm en rijk (legt daar de oorzaak zelfs), terwijl het meer te maken heeft met de algehele inhaligheid van de mens.
Een bekende vorm van corruptie bestaat uit zielige kleine ambtenaartjes die geld eisen van nog veel zieligere mensen om überhaupt de taken uit te voeren die ze moeten uitvoeren. Dan is er ineens geen puissant rijke, corrupte ondernemer, alleen nog maar een klein rotambtenaartje. En dit soort corruptie zag je ook veel in communistische landen waar de rijkdom “beter” was verdeeld en de baanzekerheid groot was.
@5: en jij bekijkt het alleen maar vanuit de kant van degene, die het geld aan neemt, terwijl de gever net zo corrupt is. Als geen geld of andere gunsten aan worden geboden, is er geen corruptie. En dat aanbieden is de bron van de corruptie.
En dan heb ik idd meer begrip voor het kleine rotambtenaartje, dat zijn zielige kleine salaris wat probeert op te krikken, omdat iedereen in die maatschappij dat toch ook al doet, dan voor de persoon, die de corruptie mogelijk maakt.
En om op je communistische voorbeeld terug te komen: toen ik zo´n 25 jaar geleden China bezocht, keken obers en kamermeisjes daar nog vreemd op, als mensen hen een fooi gaven. Een vriend van mij is er pas geleden nog geweest (gedeeltelijk natuurlijk op dezelfde toeristische plaatsen) en vertelde me, dat ze daar op de meeste plaatsen tegenwoordig een fooi verwachten (en je kwaad aankijken, als je die niet geeft). Dat is ook corruptie, maar die corruptie is begonnen met de mensen, die ongevraagd fooien gaven en daarmee de obers en kamermeisjes omkochten om hen de volgende keer ook weer een goede behandeling te geven, i.p.v. gewoon te verwachten, dat die mensen hun werk goed doen.
De oorzaak van corruptie ligt dus altijd bij de aanbieders van geld of gunsten. Als niemand die zielige kleine ambtenaartjes geld geeft, valt er niets te eisen. Er is dus nooit sprake van alleen maar een klein rotambtenaartje, dat volkomen op eigen houtje ineens geld eist voor werk, dat zijn collega´s gratis doen. Er zijn kleine rotambtenaartjes, die geleerd hebben, dat veel mensen bereid zijn te betalen voor voorkeursbehandelingen, en dat die mensen daar genoeg geld voor hebben, zelfs als ze niet puissant rijk zijn.
En het is dus idd een verhaal van arm en rijk, maar misschien niet op de manier waarop jij dat ziet, want de ‘arme’ is niet per se een arme met een piepklein salaris. Het kan ook een goed verdienende hoge ambtenaar zijn, die alleen maar armer is dan dan de aanbieder. En in de loop der tijd kan hij zelfs rijker zijn (geworden) dan de aanbieders, als hij de corruptie geïnstitutionaliseerd heeft, zodra hij de les van de corrupte aanbieders heeft geleerd en denkt, dat iedereen corrupt is en iedereen hem wel wil betalen voor een voorkeursbehandeling. Nog steeds ligt de initiële oorzaak dan echter bij de aanbieders, zelfs al gaat het maar om zo iets simpels als een fooi.
“De oorzaak van corruptie ligt dus altijd bij de aanbieders van geld of gunsten. “
Als dat je uiteindelijke conclusie is dan is dat echt te kort door de bocht.
Het lijkt me een samenspel tussen salaris, kosten voor levensonderhoud, cultuur (doet iedereen het). Saai natuurlijk, nuance.
Fascinerend is dat men een methode heeft om aan vervolging te ontkomen: familie. Iemand enig idee of de NL wet daar oplossingen tegen biedt?
Daar heb je volkomen gelijk in, maar ik vond het wel passend als een reactie op de denigrerende termen als ‘zielige kleine rotambtenaartjes’, die de schuld van corruptie ook exclusief aan één kant leggen. Op genuanceerde reacties reageer ik vanzelf ook genuanceerder.
De NL wet heeft daar geen oplossing voor en de methode wordt ook hier veelvuldig gebruikt. De wet schept daar zelfs mogelijkheden voor: trouwen op huwelijkse voorwaarden opent de deur daarvoor wagenwijd.
@6, 8
Ja, jij bent heel genuanceerd hoor: puissant rijke ondernemers en onderbetaalde ambtenaartjes. En wat zijn die ondernemers toch weer slecht met al dat geld.
Dat was jouw eerste post, en ik reageerde daarop. Als je je pinko-bril afzet, zie je ook dat ik nergens ontken dat de door jouw beschreven situatie voorkomt. Ik zeg alleen dat er andere vormen van corruptie zijn waarvoor jouw stelling (oorzaak is oneerlijke verdeling welvaart) niet opgaat. De tendentieuze termen die ik gebruik zijn een weerspiegeling van jouw eigen.
Corruptie komt voort uit menselijke hebzucht en een oneerlijke verdeling van (ambtelijke) macht en een slechte controle daarop. Ten tweede pas uit een oneerlijke verdeling van geld. Dat kan ook niet anders, omdat de oneerlijke verdeling van ambtelijke macht een voorwaarde is, en de oneerlijke verdeling van financiën niet. Overheids- en sociale controle op machtsmisbruik zijn veel belangrijkere factoren in de beteugeling van corruptie.
@9: bestaan er geen puissant rijke ondernemers en onderbetaalde ambtenaren in Mexico dan? Je hebt wel gelijk, dat je dat ook als denigrerende termen op kun vatten, hoewel ik dat niet zo bedoelde.
Het argument in mijn eerste reactie was echter: “In landen met een goed sociaal systeem en waar het verschil tussen rijk en arm relatief klein is, is de corruptie ook relatief klein”.
Dat ben ik niet met je eens. Er zijn volgens mij slechts gevallen van corruptie, waarbij de band met oneerlijke verdeling van de welvaart niet meer direct zichtbaar is, maar het blijft volgens mij zo, dat geen van die mensen corrupt geboren is, maar corrupt geworden is, omdat ze onterecht beloond werden voor dingen, zonder dat ze daar in eerste instantie zelf om hebben gevraagd. Later hebben ze die les geleerd en vragen er wel zelf om, maar de oorzaak van hun corrupte gedrag blijft in die eerste keer (keren) zitten. En de hebzucht van de aanbieder van de beloning is datgene, wat de corruptie veroorzaakt. Dat daarna de geest uit de fles is, is een andere zaak.
Wat je verder met oneerlijke verdeling van ambtelijke macht bedoelt, en hoe die corruptie veroorzaakt, is me volslagen onduidelijk, tenzij je er op doelt, dat ambtenaren ook corrupt kunnen worden gemaakt en daarna ook geld gaan eisen, zoals de ook vele Chinese obers en kamermeisjes tegenwoordig fooien eisen. Ook dan is de oorzaak nog steeds de eerste omkoping geweest. Maar misschien kun je dat nog beter uitleggen?
En als ik zo rond me heen kijk, denk ik iig geval dat mijn visie dichter bij de waarheid komt, omdat de hebzucht van rijke mensen meestal groter is dan de hebzucht van arme mensen. Zo zijn ze rijk geworden. Het is ook hun hebzucht, die hen ertoe drijft om ambtenaren om te kopen, zodat ze weer een opdracht binnen kunnen slepen en weer meer geld kunnen verdienen. tegenover de buitenwereld vertel je dan natuurlijk, dat je wel moest betalen, omdat de ambtenaar geld eiste, maar vertel je niet, dat als jij en geen van je concurrenten niet betaalt, die opdracht naar een niet corrupt bedrijf zou zijn gegaan. Op zijn minst kan dus gesteld worden (zoals ik al eerder deed) dat de aanbieder net zo corrupt is als de aanpakker.
En als ik zo rond me heen kijk, denk ik iig geval dat mijn visie dichter bij de waarheid komt, omdat de hebzucht van rijke mensen meestal groter is dan de hebzucht van arme mensen. Zo zijn ze rijk geworden.
Nu weet ik niet wat voor mensen jij om je heen hebt, maar als ik om me heen kijk, zijn de rijke mensen rijk geworden door opleiding, hard werken en een zekere mate van geluk.
Dat hebzucht bij rijke mensen groter is dan bij arme mensen is weer zo’n typische ongenuanceerde pedro-opmerking. Kom op zeg.
Ik zie het verhaal van wout en ik zie de lijst op wikipedia en ga mee met wout.
Overigens ben ik natuurlijk ongelooflijk corrupt; ik geef immers regelmatig een fooi, als ik goed te eten krijg, goed bediend wordt en de service aansluit bij de sfeer van het moment. Als men mij vertelt hoe ze de wijn hebben uitgekozen, als men mij vertelt dat ik ook eens dit of dat biertje moet proberen als ik ook van deze houd.
Die fooi is er omdat de persoon niet alleen zijn werk doet, maar ook nog iets eigens toevoegt. Ik kan me dan ook best voorstellen dat je in eenheidsworstige communistische heilstaten niet geacht werd fooien te geven.
@11: kom op zeg. Dat is de lijst voor politieke corruptie…. Samen met deze lijst heb je alvast een beter begin voor een beter begrip, waarmee de notie dat aanbieder en ontvanger even schuldig zijn sterker moet kunnen worden.
Ik keek wat verder om me heen dan alleen in NL. Om een goede opleiding te hebben, moet je al het geluk hebben tot een welvarend deel van de wereld te behoren. Hard werken is zeker en vereiste 8als je niet rijk geboren bent).
Ongenuanceerd? OK. Onwaar? Dat betwijfel ik. Laat ik hem dan wat nuanceren: als 2 mensen dezelfde koek willen hebben, wie heeft dan de grootste kans het grootste deel van die koek te krijgen? Ik zou denken, dat dat de hebzuchtigste van die 2 is. Wie is er na afloop dus het rijkste?
@12:
Volgens mij zijn al je voorbeelden voorbeelden van mensen, die hun werk goed doen. Beter dan anderen en op die manier verdienen ze al meer geld, doordat ze ons wat extra bieden, waardoor we altijd bij hen terug komen.
Zelf geef ik ook regelmatig fooien, maar meer omdat dat gebruikelijk is en ik een volgende keer niet slecht behandeld wil worden. Ik ben namelijk bang, dat de ontvanger corrupt is en mij een volgende keer minder goed zal behandelen. Net als bij alle andere corruptie is ook dit een samenspel tussen aanbieders en ontvangers, al heb ik er wel begrip voor, dat de meeste mensen (hier) dit geen corruptie zullen willen noemen. Alleen de fooien, die ik aan dak of thuislozen geef, geef ik geheel belangeloos.
Dat het geven van fooien wel degelijk corruptie is, merk je pas als je in gebieden komt, waar het geven van fooien helemaal niet gebruikelijk is. Daarvoor hoef je niet naar een communistische heilstaat af te reizen, want corruptie is niet afhankelijk van een bepaalde regeringsvorm. In Zuid Italië, grote delen Griekenland, Portugal, Spanje, noord Zweden, en talloze andere plaatsen ter wereld is het geven van fooien buiten de toeristische gebieden ‘not done’. Als je in dure (rijke?) hotels komt, staan kofferdragers, de bellboys, kamermeisjes, barmensen, enz, na het verrichten van het werk, waar ze voor betaald worden, met hun hand omhoog om de ‘gebruikelijke’ fooi te ontvangen. En dat is dus gewoon corruptie, ook al is het gebruikelijk en stoot ik veel mensen voor het hoofd door dat te zeggen.
Dit stuk had zo over Limburg kunnen gaan:
http://vriendenrepubliek.nl/
@14
Dat komt omdat de welvaart in Limburg grotendeels is verdeelt over André Rieu.
@13
Hangt er vanaf. In het geval van gelijke hebzucht misschien wel degene die het best is in koek afpakken.
@10
Ik blijf van mening dat je je teveel blindstaart op de aanbieder. Corruptie is een vorm van handel, en dan geldt eenvoudigweg de regel van vraag en aanbod.
@15:
Ik geloof niet zo in dat communistische idee, dat iedereen gelijk is.
Klopt, maar de regel van vraag en aanbod werkt niet op iedere markt hetzelfde, en niet iedere vorm van handel wordt door iedereen goedgekeurd.
Je hebt gelijk, dat ik graag de aanbodkant benadruk, maar dat komt omdat de meeste mensen en de meeste discussies zich altijd alleen maar op de vraagkant richten. Bij corruptie wordt altijd meteen aan de corrupte ambtenaar gerefereerd, die geld vraagt voor zijn diensten, terwijl het, zoals je nu ook duidelijk aangeeft, een spel van vraag en aanbod is. En als we geen corruptie willen hebben, is het dus effectiever om het aanbod te bestrijden dan de vraag, zoals we dat bij alle illegale handel doen.