Leukste verkiezingen aller tijden?

GC heeft ruimte voor gastloggers. Vandaag onze maandelijkse gast, P.J. Cokema, met samenvatting van een reeks artikelen over de gemeenteraadsverkiezingen, eerder gepubliceerd op zijn eigen weblog.

Met de lokale verkiezingen in zicht, zijn er altijd mensen die zich zorgen maken om de opkomstcijfers. Met wat meer tam-tam of andersoortige campagnes zou daar misschien wat aan te doen zijn. De traditioneel wat lage opkomstcijfers zouden een teken zijn van de lauwe belangstelling voor de gemeenteraadsverkiezingen. Willen politici de opkomst vergroten, dan moeten ze het consumentenvertrouwen manipuleren.

De consument, tevens burger, annex kiezer, verheft zijn democratische luie reet alleen als het vertrouwen in politici diep is gezonken. Als de burger zeer naar zijn zin consumeert, dan is dat een blijk van goedkeuring en vindt men het niet nodig massaal de stembussen te bestormen. Consumentenvertrouwen is de graadmeter.

Of de campagnevoerende kandidaten nu folderen, twitteren of verkiezingsspam in je mailbox dumpen, het maakt niet uit, Het maakt ook niet uit of de vermeende kloof tussen burger en politiek een gapend gat of slechts een stoeprand breed is. De opkomst zal op 3 maart hoe dan ook rond de 60% komen te liggen. Zo?n 1,4% hoger dan bij de vorige gemeenteraadsverkiezingen.

Flauwekul, zullen deskundigen meteen roepen. De opkomstcijfers zijn, bij alle soorten verkiezingen, vanaf 1970 vooral gedaald, terwijl het consumentenvertrouwen als een jojo op en neer ging. Maar in dit exceldocument kun je zien dat mijn stelling slechts bij 13 van de laatste 36 verkiezingen niet opgaat. Laten we de verkiezingen voor het Europees Parlement buiten beschouwing dan zijn er zelfs maar 8 uitzonderingen op 32 verkiezingen. Kijk maar eens naar de historische opkomstcijfers en die van het consumentenvertrouwen.

Het enige wat politici dus te doen staat, is dat consumentenvertrouwen beïnvloeden. Ook in tijden van crisis. Blijkbaar lukt dat nu, want het consumentenvertrouwen ligt momenteel niet desastreus laag (-10). Nog wel laag genoeg om een wat hogere opkomst te verwachten dan in 2006. En niet hoog genoeg om een nieuw dieptepunt qua opkomst te verwachten. Iemand een andere voorspelling voor de opkomst op 3 maart?

Kiezen voor je keuze

Hoewel gemeentepolitiek zich letterlijk toch veel dichter bij ?de mensen? afspeelt dan het landelijke circus, vinden ruim 40 gemeenten het noodzakelijk hun burgers de gelegenheid te geven tot het inwinnen van een stemadvies. Die gemeenten maken gebruik van de bekende stemwijzer, ontwikkeld door het IPP (Instituut voor Publiek en Politiek). Een wat saaie boel vergeleken bij andere initiatieven.

Het kan ook anders. In Groningen heb je de mogelijkheid een politicus op zijn/haar blote gezicht te beoordelen. In een krappe 20 seconden heb je je stemadvies. Dr. Babalins Koppensneller is natuurlijk bedoeld als grap, maar ik zou de uitslagen wel eens willen zien als dit ideetje wordt toegepast op het stembiljet. Naast de vakjes niet alleen de namen, maar ook de koppen.

Behalve het gezicht, is er wel meer interessants aan het profiel van een politicus. Dat denken ze tenminste bij Het Nieuwe Stemmen. Op wiekiesjij.nl stel je eerst een uitgebreid profiel samen. Je kan niet alleen de specifieke expertise die jij belangrijk vind voor een kandidaat selecteren. Ook kan je aangeven welke leeftijd, hobby?s, doelgroepgerichtheid, het aantal jaren ervaring als raadslid of woonachtigheid in jouw gemeente je belangrijk vind. Waarna een lijstje kandidaten verschijnt die bij dat profiel passen.

Helaas alleen nog beschikbaar voor 10 gemeenten en 1 stadsdeel.

Stemmen in de nacht

Er wordt op tal van manieren gewerkt op tal van manieren om de kloof tussen kiezer en stembus kleiner te maken. Met name de kersverse 18-jarige kiezers zijn doelwit van campagnes om de opkomstcijfers te verhogen. Je moet er niet gek van staan te kijken als 4 maart de kranten koppen: Verkiezingsuitslag beïnvloed door alcohol en partydrugs.

In Den Haag en Groningen worden feestjes gebouwd in de nacht van 2 op 3 maart. Den Haag houdt een VerkiezingsNach, met ?bekende en minder bekende artiesten?, waaronder Jozias van Aartsen, die de eerste stem zal aannemen. Om 0:00 uur gaat de eerste stembus open. Groningen komt met de NACHTTIEN in De Oosterpoort. Met “comedy en diverse activiteiten”, zoals het openen van de eerste stembus om 01:00 uur.

Zulke feestjes kunnen de opkomst met 6 procent verhogen, had politicoloog André Krouwel vorig jaar in Almere geconstateerd. Wel aan te raden om van de stemkaart het toegangsbewijs voor het feest te maken en een stembus paraat te hebben. En vooral hippe artiesten, die duidelijk maken dat stemmen een feest is, aldus Krouwel op Binnenlandsbestuur.nl.

Waarom er met veel feestgedruis niet een Nationale Collecte van gemaakt? De burger een week lang opjutten en op 3 maart, voor dag en dauw, stemmencollectanten op pad sturen, die bij de mensen thuis langs gaan. Wie een geldig ingevuld stembiljet inlevert, krijgt een staatslot. De hele dag zenden de omroepen de laatste stand van uitgebrachte stemmen uit. Dat kan nooit zo?n mooi getal worden, als bij de hulpactie voor Haïti, maat wie weet halen we nog eens het hoogste opkomstpercentage ooit.

Gedragscode stembureaus

Dat een stembureau niet gesponsord mag worden, lijkt me duidelijk. Maar mag een stembureau zelf aan sponsoring doen? Er is met sponsoring misschien een probleempje op te lossen: de bemensing van de stembureaus.

De gemeente Noordoostpolder heeft een fraai aanbod. Leden van sportverenigingen, die een dagje stembureau doen, kunnen daarmee ? 100,- (per vrijwilliger) verdienen voor de clubkas. Voetbalvereniging Flevoboys roept dus enthousiast alle leden op zich aan te melden.

Maken gepensioneerden, die wat bij willen verdienen aan de democratie, dan nog wel een kans het stembureau te beheren? In de gemeente Wolde had B&W besloten 70-plussers het baantje niet meer te gunnen. Ze zijn te traag, tellen de stemmen vaak verkeerd. Dat moest maar eens afgelopen zijn. Het besluit gaf meteen gesodemieter in Wolde en de burgemeester heeft het besluit weer ingetrokken. De 70-plussers voorlopig gered.

Gemeenteraadsleden niet. Ook zij mogen een stembureau bestieren, hoewel de Kiesraad adviseert terughoudend te zijn met raadsleden, die nu verkiesbaar zijn. Zij hebben immers belang bij de uitkomsten van de stemming.

Een advies, geen verplichting. Elke gemeente mag het zelf bepalen, hetgeen de gemeenten Midden-Delfland en Nunspeet dan ook monter doen. Geen wethouders of raadsleden achter de tafel in het stembureau. De lokale raadsleden vinden het flauwekul en een doorgeschoten blijk van wantrouwen. (lees meer op Binnenlandsbestuur.nl).

Twitteren en feesten om de opkomst bevorderen, sponsoring, leeftijdsdiscriminatie en politieke belangenverstrengeling in de stembureaus. En traditioneel zal er altijd wel weer sprake zijn van het al dan niet ronselen van stemmen en frauduleuze inschrijvingen.

Worden dit de leukste gemeenteraadsverkiezingen aller tijden?