Europese oplossing crisis is voorlopig een hersenschim

De eurocrisis wordt vooralsnog bedwongen door ad hoc oplossingen. Bij die oplossingen lijkt de reputatie van de euro, en vooral van Frankrijk en Duitsland, belangrijker dan een houdbare oplossing voor de eurocrisis. De eurocrisis wordt dan ook niet opgelost zolang Frankrijk en Duitsland niet bereid zijn bevoegdheden af te staan, stelt hoogleraar Harrie Verbon.

Zes jaar geleden toen wij van de Nederlandse politici over de Europese Grondwet mochten stemmen, stemde ik tegen. Ik was niet de enige: bijna vijf miljoen kiesgerechtigde Nederlanders deden hetzelfde. Als ik echter onder academici vertelde dat ik tegen had gestemd werd ik meestal meewarig aangekeken: als je tegen stemde was je een nationalistische populist. Weldenkende Nederlanders stemden voor, want onze toekomst lag in Europa, niet in een soort provinciaals Holland. Hetzelfde vond het overgrote deel van de politici: alleen de SP en de groep Wilders waren tegen de Grondwet.

Politici van andere partijen waren alleen maar enthousiast over de Grondwet. Ik kon me echter niet voorstellen dat ze de voorliggende grondwetstekst ook echt gelezen hadden, want de tekst was nogal zwalkend en verwarrend. Soms werd in een grondwetsartikel gesuggereerd dat een beleidsprobleem op Europees niveau thuis hoorde, maar die suggestie werd dan weer in andere artikelen de grond ingeboord. Soms werden oplossingen waarvan toen al bekend was dat ze niet werken, zoals die van de Europese begrotingsnormen, het zogenaamde stabiliteitspact, gewoon gehandhaafd in de grondwet. Zoals ik indertijd schreef in ESB: ‘Dit is niet zoals de Grondwet van de VS een geschrift waar de Europese burger 200 jaar mee vooruit kan. De EU-Grondwet kan nog geen vijf jaar mee. Deze grondwet is geen grondwet.’  (Verbon, 2005)

De Grondwet werd dan ook massaal door de Nederlandse kiezers afgewezen. Geen nood voor Europese politici. De grondwettekst werd een beetje aangepast en verder werd er alleen nog maar over een verdrag gesproken waar kiezers zich niet meer mee mochten bemoeien.

Nederlandse onmacht
Die vijf jaar was overigens iets te optimistisch. Toen in mei 2010, nog geen vijf jaar na het referendum over de grondwet, de Griekse overheidsschuld niet langer financierbaar bleek, werd opnieuw duidelijk dat het stabiliteitspact niet werkte. Bovendien was er ook niet aan gedacht wat er zou moeten gebeuren in een noodsituatie zoals het dreigende Griekse (en inmiddels ook Ierse, Portugese, Italiaanse, Spaanse, Franse) faillissement.

De gebeurtenissen daarna illustreren de Nederlandse onmacht binnen de EU. Eerst sprak het vaderlandse parlement uit dat er geen eurocent Nederlands belastinggeld naar Griekenland mocht. Maar Merkel en Sarkozy bedachten dat er een noodfonds zou moeten komen om Griekenland te helpen. Dus kwam dat fonds er: er werden miljarden Nederlandse euro’s in ingestopt. Het Nederlandse parlement moest het wel goed vinden. Dat noodfonds werd vervolgens een echt fonds, maar dat bleek dit voorjaar al bijna leeg. Dus werden er meer Nederlandse miljarden ingestopt, nog meer dan minister-president Rutte het volk voorspiegelde. Het parlement zal het wel weer goed vinden.

Lichtpuntjes
Nederland laat zich voortdurend de kant opduwen waar de belastingbetaler steeds meer garant moet staan voor de financiële gevolgen van wanbeleid van andere EU-landen. Een van de weinige lichtpuntjes in de grondwetstekst van 2005 was nu juist dat dat niet mocht gebeuren, maar het gebeurt toch. Nederland moet zijn hoofd in de strop steken, zoals SP-kamerlid Ewout Irrgang dat onlangs formuleerde. Het is vrijwel onvermijdelijk dat als het zo doorgaat Nederland binnen niet al te lange tijd ook werkelijk zal bungelen. Dat is dan het gevolg van de ad-hoc oplossingen die het afgelopen jaar in de EU zijn bedacht om uit de schuldencrisis te komen. Bij die oplossingen lijkt de reputatie van de euro, en vooral van Frankrijk en Duitsland, belangrijker dan een houdbare oplossing voor de eurocrisis.

CDA-fractieleider Sybrand van Haersma Buma denkt dat de EU-landen nu in staat zijn een structurele oplossing te vinden. Hij vindt dat er een Europese begrotingsautoriteit moet komen. Hoe Duitsland en Frankrijk daar ooit mee kunnen instemmen, zegt hij er niet bij. Misschien kan ik de in de VS werkende topeconomen Alesina en Perotti nog eens citeren: ‘Deze gebeurtenis heeft duidelijk gemaakt dat als grote landen (namelijk Duitsland en Frankrijk, HV) al bereid zijn bevoegdheden af te staan aan de Europese Commissie, ze die bevoegdheden zullen terugnemen als het hen uitkomt, met legale of minder legale middelen.’   (Alesina en Perotti, 2004)

Wie Merkel en Sarkozy het afgelopen jaar heeft zien paraderen op het toneel van de schuldencrisis, weet dat dit nog steeds even actueel is als vijf jaar geleden. Zolang Duitsland en Frankrijk geen toontje lager zingen bij een oplossing van de schuldencrisis, is een ‘Europese’ oplossing een hersenschim.

Lees meer bij Me Judice.