eigendom Archives

Bezeten van bezit

1 juni 2014 , 14:00 , door Studium Generale Universiteit Utrecht

ACHTERGROND - ‘Gij zult niet stelen’ is een duidelijk gebod. Het is lekker kort, en volstrekt duidelijk. Eigendom is heilig. ‘Lag het maar zo simpel…’ verzucht prof. dr. Hans Achterhuis tijdens de achtste lezing in de reeks 10 geboden revisited. Want wanneer ben je nu eigenlijk een dief, en wanneer niet? Sinds de bankencrisis is een grote verontwaardiging opgerezen over de manier waarop bankiers zichzelf ongestraft kunnen verrijken ten koste van anderen. Maar wat ze doen is geen stelen, of toch?. Het idee van diefstal veronderstelt een bepaalde definitie van bezit, en dat is er een die in de loop van de tijd veranderd is. Daarom, het achtste gebod opnieuw bekeken.

Eerlijk zullen we alles delen

Achterhuis legt uit dat het gebod in de zesde eeuw voor Christus eigenlijk precies het omgekeerde betekende van onze hedendaagse opvatting. Eigendom was in het oude Israël niet absoluut: de vrucht van de aarde was voor iedereen gezamenlijk geschapen. Daarom hadden arme mensen, als ze hongerig waren, ook het recht om de door de velden van de rijken te struinen en te eten wat ze nodig hadden. Dat zie je ook terugkomen in het Bijbelverhaal van Ruth en Naomi, die tijdens hun reizen leven van andermans akkers. De rijke persoon die alles voor zichzelf hield, die was schuldig aan diefstal. De rijke handelaren en grootgrondbezitters werden zo door dit gebod gewezen op de verantwoordelijkheden die hoorden bij hun eigendom.

Terug naar de meent

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Mededeling

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Waan van de dag

Stappenplan: Hoe mep je ‘n inbreker uit je huis?

18 november 2011 , 19:04 , door Carlos

Stappenplan: Hoe mep je ‘n inbreker uit je huis?

Foto: Alexandre Dulaunoy (cc)

Verantwoordelijk voor welvaart

28 juli 2013 , 14:00 , door Studium Generale Universiteit Utrecht

INTERVIEW - Bald de Vries, universitair docent en onderzoeker rechtstheorie en staats- en bestuursrecht aan de Universiteit Utrecht, over eigendom, gebruiksrecht en verantwoordelijkheid.

Hoe belangrijk is het begrip eigendom?

‘De notie van individueel eigendom is een organiserend principe van onze Westerse maatschappij. Het is de kurk waarop de marktgeoriënteerde economie drijft. Om de markteconomie goed te laten functioneren hebben we een stelsel van eigendomsrechten ontworpen. Vanuit dit perspectief kan het recht op individueel eigendom ook opgevat worden als een centraal mensenrecht dat bepalend is voor hoe de moderne, westerse samenleving functioneert.’

Verantwoordelijk?
‘Bezit impliceert een exclusief gebruiksrecht. Dat wat van jou is, daarover ben je soeverein, althans dit is het uitgangspunt. Eigendom betekent gebruik, maar ben je ook verantwoordelijkheid voor de effecten van dat gebruik?

De moderne, westerse samenleving wordt gekenmerkt door industrialisering en democratisering binnen staten. Burgers participeren in de productie van welvaart binnen de natiestaat en participeren in de verdeling van die welvaart via hun democratische rechten. De productie van welvaart, en het gebruik daarvan in de vorm van eigendom heeft echter neveneffecten die meer en meer zichtbaar worden op mondiaal niveau. In zijn klassieker The Risk Society noemt de Duitse sociaaltheoreticus Ulrich Beck deze neveneffecten ‘risico’s’. Neem jij verantwoordelijkheid voor de effecten van het gebruik van je spullen?’

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Kraken: is er een alternatief voor het kraakverbod?

9 november 2010 , 12:32 , door Joost

Kraken: mijn interne morele kompas komt er niet echt uit. Aan de ene kant gebruiken mensen het eigendom van anderen zonder hen daarvoor te compenseren, aan de andere kant houden mensen bewoonbaar eigendom onbewoond terwijl er een tekort is aan betaalbare woningen in bijvoorbeeld Amsterdam.

Het recht van de markt is wat mij betreft niet absoluut, dus moet er in het geval van schaarste, als er een groep is die misbruik maakt van een tekort, tegen opgetreden worden. Dat kan zoals is gedaan door mensen het recht te geven om onbewoonde en ongebruikte panden na een jaar ‘in gebruik’ te nemen.

Maar vooral een deel van de Amsterdamse kraakscene heeft het verpest. In woord is het een groep mensen met het hart op de goede plek die opkomt voor de rechten op een huis van iedereen in de stad. In de praktijk lijkt het een militante groep mensen die het hun godgegeven recht vindt om gratis te mogen wonen en de panden die ze bewonen totaal uit te leven. Of anders.

Maar kraken is niet alleen destructief, dat bewijzen krakers elders die kraken uit noodzaak of uit écht idealisme. Die hoor je niet en zal je ook niet horen, omdat ze zich niet verzetten tegen ontruimingen.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

Mededeling

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Mededeling

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.