Recensie Zomergasten: Daan Roosegaarde

Foto: copyright ok. Gecheckt 10-03-2022
Serie: ,

RECENSIE - Recensie zomergasten: in de laatste aflevering van Zomergasten was architechnodesignkunstenaar Daan Roosegaarde (1978) te gast bij Wilfried de Jong. Het werd een geweldige ontdekkingsreis langs de grenzen van het menselijk kunnen, met een bijna kinderlijk enthousiaste reisleider.

‘Delen is het nieuwe hebben’, zei Daan Roosegaarde ergens. Wat hij ermee bedoelde was vrij duidelijk (bezit is niet meer van deze tijd, de wereld is van iedereen). Toch vroeg Wilfried de Jong iets wat hij om de haverklap vroeg: ‘Leg eens uit wat je daarmee bedoelt?’

De Jong en zijn gast spraken een andere taal. Daan Roosegaarde vond dingen nice en chill en nasty. Hij sprak over ‘lagen toevoegen aan de werkelijkheid’. En in plaats van technologie, zei hij ‘tech’ (spreek uit: teg). Alsof het een grondstof was, dat je naar gelieve kunt gebruiken. Deze taalbarrière illustreerde eigenlijk heel mooi Roosegaardes stokpaardje: de oude wereld is bezig te crashen, we moeten al onze creativiteit en kennis aanwenden om de nieuwe vorm te geven. Dat moet op een radicale manier. En niet bijvoorbeeld door een zonnepaneel op een lantaarnpalen te plakken in een poging energie te besparen. ‘Dat is als je moeder die lid wordt van Facebook en dan al jouw foto’s gaat liken‘, zei hij. 

Je moeder op Facebook
Wilfried de Jong was voor de duur van de uitzending Daans moeder die bij alles wat Daan zei, enigszins verdwaasd maar altijd oprecht geïnteresseerd vroeg wat hij precies bedoelde. Soms werd Roosegaarde er een beetje gek van. Rollend met zijn ogen: Jezus, hoe moet ik dat nu weer uitleggen? Meestal deed hij hard zijn best. Eén keer niet. Nadat hij een fragment uit de scifi-film Gattaca had laten zien, waarin de hoofdpersoon ervoor kiest iets niet te willen weten, zei Roosegaarde dat dat in de toekomst wellicht onze enige vrijheid is, nu de overheid letterlijk in onze inbox blijkt mee te kijken: de vrijheid om iets niet te willen weten. Weer kreeg hij de vraag of hij kon uitleggen wat hij daar precies mee bedoelde. Roosegaarde weigerde. Hij begreep niet wat er onduidelijk was aan wat hij zei.

Vaak werkte het wel, Wilfried de Jong die zijn gesprekspartner benaderde alsof hij van een andere planeet kwam. Roosegaarde is een overenthousiaste übernerd die alles ‘wow, zo gaaf!’ vindt. Het probleem dat de jonge Daan Roosegaarde achttien jaar geleden had, was dat woorden tekort schoten voor wat hij wilde doen. En nog steeds schoot woorden om de haverklap tekort. Maar door te blijven vragen om het uit te leggen, zorgde De Jong er wel voor dat Roosegaarde vrij vaak bij benadering zei wat hij bedoelde.

voorbij het gangbare
De avond begon met lichtgevende kwallen. “Dit is mijn droomwereld”, zei Roosegaarde. We zagen een kwal die eruit zag als een computergestuurde lamp. De BBC had er bliepgeluidjes onder gezet, wat afleidde van wat je zag. De absolute stilte die je zes kilometer onder water ervaart, moet je niet in de edit room met bliepgeluidjes gaan upgraden. Nergens voor nodig. Beginnersfoutje van Sir David Attenborough. Het verpeste de magische poëzie van de natuur.

In een ander fragment maakten wij kennis met Richard Buckminster Fuller (door Roosegaarde liefkozend Bucky genoemd), onder andere uitvinder van de geodetische koepel. Bucky, zoals ik ‘m dan ook maar ga noemen, vertelde hoe hij ooit tijdens een vaartochtje naar het schuim keek dat zich achter het schip vormde, en toen bedacht dat je de bellen waaruit dat schuim bestond, stuk voor stuk kon omschrijven met behulp van het getal pi, een getal dat nooit volledig kan worden omschreven met behulp van de gangbare getallen. En Bucky besefte toen dat de natuur nooit een foute bel zou creëren. Dat wil zeggen: een bel waarin pi wél volledig omschreven kan worden met behulp van de gangbare getallen. Om kort te gaan: de mens kan de perfectie van de natuur enkel benaderen. Het is daarom zaak voorbij het gangbare te kijken.

Dat probeert ook Daan Roosegaarde. Alle fragmenten bevonden zich op het snijvlak van natuurlijke vanzelfsprekendheid en het menselijk kunnen. Aan de ene kant had je de mens. Die met behulp van zonlicht en zand en lenzen een soort 3-D-printer kan maken. Die in China gigantische fabrieken bouwt om collectief te kunnen voort denderen. Die zich als pandabeer verkleedt om een baby-panda gerust te stellen. En aan de andere kant heb je de natuur, in al haar onfeilbaarheid. De lichtgevende kwallen. De belletjes van Bucky. De mieren die  gigantische, zeer efficiënte ondergrondse steden maken.

spaceship earth
Het verschil tussen mier en mens werd duidelijk in het laatste fragment, waarin astronauten vertelden over de overweldiging die ze ervaren als ze vanuit de ruimte de aarde zien. Ineens beseffen ze waar het om draait. Waar je vandaan komt. Hoe fragiel die aarde is. Met die flinterdunne ozonlaag die ervoor zorgt dat wij kunnen leven. Het verschil tussen mens en mier is dat de mens naar zichzelf kan kijken. Wij kunnen begrijpen wat we doen. En evalueren wat wij doen. De mieren doen gewoon wat ze doen: een perfect bouwwerk bouwen. Als collectief, op organische wijze, zonder na te denken, feilloos. Ze zijn onderdeel van de omgeving die zij veranderen.

Onze tragiek is dat wij nooit meer één zullen zijn met onze omgeving zoals de mieren naar zijn. Maar we kunnen er wel naar streven. Roosegaarde wil de omgeving veranderen. Waardoor wij weer veranderen. Waardoor de omgeving weer verandert. Het uiteindelijke doel is eenwording: het creëren van een omgeving waarmee wij kunnen samensmelten. We zijn mutanten, zei ontwerper Philippe Starck in een bijzonder aanstekelijke TED-talk. Mutanten in een verhaal dat 4 miljard jaar geleden begon. En dat nog 4 miljard jaar zal duren, totdat spaceship earth door de zon zal worden opgeslokt. De taak die wij onszelf tot die tijd moeten opleggen: verruim je blik.

Dat is gelukt, Daan Roosegaarde. Mijn blik is verruimd. Dank daarvoor. Ik zal m’n best doen om ‘m elke dag wat verder te verruimen.

Reacties (25)

#1 Joop

Dat onderzoek naar dromen vond ik bijzonder. Hij was daar zeer enthousiast over, en stak Wilfried aan, om dromen uit te ruilen. Op zich wel aardig. Maar het gaat wel heel ver. Te positief naar mijn mening, dat zag je op meer onderwerpen. Hoewel je best optimistisch mag zijn. Anders blijf je ergens ook stil staan.

http://www.sciencemag.org/content/340/6132/639.abstract

  • Volgende discussie
#2 Zij

En in plaats van technologie, zij hij ‘tech’ (spreek uit: teg).

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#3 Karin

Het was zeker inspirerend. Dat is het beste wat zomergasten kan zijn.
Kan Daan niet wekelijks een soort kerkdienst komen geven.
Een Daan-talk?
Om ‘ons’ open te houden zeg maar.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#4 Oud Zeikwijf

Prachtige bouquet final van deze Zomergasten. Wat een aanstekelijke enthousiasme! Toen hij ook nog met míjn Jasper op de proppen kwam en daarna met míjn Louis CK was de avond niet meer stuk te krijgen.

Wat mij wel stoorde, was zijn blinde adoratie voor de Chinezen. 40 jaar geleden probeerde Alain Peyrefitte die paniek al te zaaien met Quand la Chine s’éveillera, le monde tremblera. Tegen die collectieve maatschappijen zoals Japan en China heb je ons Europeanen, met onze vrijheidsdrang en individualisme. Volgens Daan van Dinges was nu eens China dé oplossing dan weer creativiteit de sleutel. Maar laat creativiteit nou juist gedijen in NIET collectivistische maatschappijen! Het summum van creativiteit in Japan en China is het zo precies mogelijk kopiëren. In cursussen kunstzinnige vorming wordt elke afwijking de kop ingedrukt. Je moet klakkeloos nabootsen wat de docent voordoet. Out of the box denken, dat is wat wíj kunnen. Omdat we irritant individualistisch zijn.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#5 parallax

” Out of the box denken, dat is wat wíj kunnen.”

HAHAHAHAHA!

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#6 freddeaap

@4: Sorry, maar wat je zegt over China en Japan, dat werd vroeger in de 19e eeuw door de Engelsen ook over de Duitsers gezegd. Kwaliteit was slecht, ze konden (en kunnen volgens sommigen) alleen maar bevelen op volgen en innovatief waren ze ook niet. Allemaal goede redenen om er Made in Germany verplicht er op te zetten.
Daarbij, hoe innovatief wat Nederland 100 jaar geleden? Er werden hele industrieën gebouwd op het overtreden van patenten (Philips). Vanuit daar werden innovatieve programma’s opgebouwd.

Daarnaast, wat heb je aan out of the box denken, als je niet eens weet wat de box is? Zonder goede basis is het moeilijk innoveren.

OT: Al met al een interessant programma met stukken die je zin geven in de toekomst!

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#7 Jona

Het moet aan de naam Max liggen. Ik kan niet schaken maar las altijd de schaakrubriek van Max Pam, gewoon omdat ‘ie aanstekelijk schreef en elke keer weer een andere manier wist te verzinnen om Bobby Fischer door z’n verhaal te vlechten. Ik heb ook geen televisie en als ik eens kijk vind ik het doorgaans een minder efficiënte manier om informatie over te dragen dan een boek of een website. Maar wat Max Molovich schrijft, lees ik elke keer weer met plezier.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#8 Oud Zeikwijf

@6: leuke aanvulling, maar ik zie niet waar dat mijn reactie minder waar maakt. NB: ben japanologe en sinologe, en heb in Japan gewoond. Wat ik toen voorspelde over dat land werd hier met hoongelach ontvangen maar is inmiddels werkelijkheid geworden.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#9 Lissy

Prachtige uitzending met Daan Roosegaarde ,wat een mooi mens die je aan het denken zet ! @4:

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#10 knelistonie

Er is weinig in het verleden van Max Molovich dat steun biedt aan zijn enthousiaste hoop voor een toekomsthorizon die zich constant verbreedt en langer duurt dan een week. Maar wel lief.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#11 freddeaap

@8: Wat ik bedoel, is dat innovatie vaak bij en in de productie plaats vindt. Als we dat hier niet meer hebben, én de technische basis ietwat verwaarlozen, dan wordt innovatie echt een lastig iets.

Ik betwijfel echter of de economische neergang van Japan met een gebrek aan innovatie te maken heeft ipv de schijnbaar totale stop van de productie van kleine Japannertjes. De PPP per werkende is lang niet zo gedaald als het GDP. (Ik ben maar uitgegaan dat je voorspelling de neergang van Japan was ;) ) Dat vergt of als een gek gaan werken (check) en enige innovatie in productie (zoals robotisering).

Nb. Ik ben noch japanoloog noch sinoloog. Wel langere tijd in China gewoond en gewerkt in zulke mega fabrieken.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#12 Chop

Daan Roosegaarde zorgt voor het “dunne laagje chroom op het pakketje schroot ” De verdoezelaar van de kille moderne wereld.
Propagandist voor een kille brave new world , waarin mensen niet meer tellen alleen wat ze genereren……
Het was me weer een bijzonder zomergasten-seizoen.
1 kunstenaar ,1 dwaas , 1 dief , 2 puberale propagandisten voor een Brave Nieuwe Wereld en 1 bejaarde schijnvertoning

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#13 LeChat

Geweldige uitzending!
Drie punten (naast de voor de hand liggende) vond ik er uitspringen:
– Delen is het nieuwe hebben
– Bevorder autonomie van mensen
– Meningen zijn slappe hap. Doe liever een constructief voorstel

En om maar gelijk het laatste punt in actie om te zetten stel ik voor dat alle Sargasso reageerders dit laatste punt zo veel mogelijk in actie omzetten.

Chop (@12) nodig ik hiertoe nadrukkelijk uit.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#14 Krekel

@13: ”Chop (@12) nodig ik hiertoe nadrukkelijk uit.”

Is het dan niet duidelijk welk constructief voorstel er in Chops mening besloten ligt: stop het drollenpoetsen, en stop met het ophemelen van drollenpoetsers … opdat we niet vergeten dat we hier met drollen te maken hebben.

Hoe hij denkt over Daan Roosengaarde doet denken aan hoe Oscar Wilde denkt over altruïsten, sluit erbij aan zelfs:

”[T]heir remedies do not cure the disease: they merely prolong it. Indeed, their remedies are part of the disease. They try to solve the problem of poverty, for instance, by keeping the poor alive; or, in the case of a very advanced school, by amusing the poor.

But this is not a solution: it is an aggravation of the difficulty. The proper aim is to try and reconstruct society on such a basis that poverty will be impossible. And the altruistic virtues have really prevented the carrying out of this aim. Just as the worst slave-owners were those who were kind to their slaves, and so prevented the horror of the system being realised by those who suffered from it, and understood by those who contemplated it …

Overigens lijkt me dat een mening sowieso wel erg vaak een voorstel bevat: X is een kutboek = lees X niet; Y is een kutvoorstel = verwerp voorstel Y; Daan Roosegaardes ideeën zijn kut = laat je niet in de luren leggen door Daan Roosegaarde.

Ikzelf kan trouwens niet zeggen of ik die mening (en dus dat voorstel) deel, want ik heb de uitzending niet gezien.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#15 Chop

@13: Nadat feiten de laatste decennia al gedegenereerd zijn tot subjectieve meningen (tbv establishment) ,zodat ze makkelijk ontkracht kunnen worden, worden dan nu ook al (gefundeerde)meningen de nek om gedraaid.Blijft er niets anders over dan een fijne westerse fantasie-wereld (for the lucky few) die niets meer met de realiteit te maken heeft. En de gruweldaden in de wereld,die worden weggemoffeld, “They never happened.They’re not happening” H.Pinter.Veel plezier ermee.Ik kies liever voor de ugly truth…….. met feiten en gefundeerde meningen

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#16 børkbørkbørk

Het is natuurlijk wel gewoon redelijk slap geklets. Een uitspraak als “delen is het nieuwe hebben” is zo vaag en feitelijk onjuist: de menselijke natuur verzet zich ertegen.

Of dat Bucky voorbeeld: de natuur maakt helemaal geen perfect ronde zeepbel met omtrek 2*pi*r. Er is in principe geen enkele zeepbel op deze wereld rond: ze veranderen continu van vorm. En ze zijn opgebouwd uit discrete deeltjes en kunnen pi dus hooguit benaderen. De natuur kent trouwens helemaal geen zeepbellen en kan ook geen foute bel construeren, want dan noemen *wij* het geen zeepbel.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#17 LeChat

@15: Welke gefundeerde mening wordt volgens jou dan de nek omgedraaid? Ik neem heel veel mening en nul fundament waar. Ik stel voor dat je dat alsnog levert.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#18 LeChat

@14: Inderdaad, iedere mening is wel tot een voorstel te confabuleren. Maar om de voorstellen zoals jij die meent te lezen in de mening van Chop nou constructief te noemen…

“It’s better to be beautiful than to be good”, vond Oscar Wilde.
Als jouw Chop exegese klopt, dan is hij in ieder geval geboren in het juiste tijdperk. Een waarin een shit mening niet eens een strik nodig heeft om er goed uit te zien.
Ik stel voor om voor jezelf te spreken. Dat voorkomt een hoop hineininterpretieren.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#19 Chop

@18: Krekel sloeg de spijker op z’n kop.Maar wat jij er dan weer van maakt…….

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#20 Chop

@17:Je citeert hem o.a. zelf met “meningen zijn slappe hap”. Ze worden door hem blijkbaar bij het grofvuil gezet. Dus ook gefundeerde meningen.Die zijn veel te waardevol in een komplexe wereld. Bijv. om het meest intelligent aannemelijke,redelijke, logische, rationele bloot te leggen……ook waar feiten niet boven tafel (kunnen) komen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#21 Amateur Commenter

Lechat in het nauw maak gekke sprongen, zullen we maar zeggen

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#22 Jay

@4: Waarde Oud Zeikwijf (en andere betreffende reaguurders):

Ik kan het niet laten! ‘Out-of-the-box denken’ is juist denken binnen gebruikelijke kaders, enigszins vergelijkbaar met ‘off-the-shelf’. Als je denken bedoelt dat creatief/ongebruikelijk/origineel is, dan is het ‘OUTSIDE-the-box denken’.

Dus. En nou nooit meer fout doen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#23 penderie

@16 “Of dat Bucky voorbeeld: de natuur maakt helemaal geen perfect ronde zeepbel met omtrek 2*pi*r.”
Ehhh, dit is precies het punt dat Bucky maakte en dat hem ook inspireerde.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#24 Joost

Een uitspraak als “delen is het nieuwe hebben” is zo vaag en feitelijk onjuist: de menselijke natuur verzet zich ertegen.

Ik ben het ermee eens dat het een vage uitspraak is. Maar dat de menselijk natuur zich verzet tegen delen is totale onzin. Delen is onderdeel van wat ons mens maakt, en het heeft zeker evolutionair nut.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#25 Toko Senang

@8: Maar twintig jaar geleden dachten we dat Japanners efficienter werkten dan Europeanen, en dat de Japanse concurrentie ons snel zou inhalen en ons tot de bedelstaf zou brengen. Niets is minder waar gebleken. Ook China zal ons niet inhalen, mits we slimme doordachte producten en diensten blijven ontwikkelen.

  • Vorige discussie