Gisteren arriveerde een replica van een katholiek icoon in Nederland. Een replica, want het origineel is al geruime tijd dood.
De replica kunnen we zien als een “levend standbeeld”. Een soort van kunst dus. De vraag is of de replica in de verschijning zoals die gisteren was te zien, recht doet aan het origineel. Dat lijkt me wel het geval bij De Denker van Rodin, die op diverse plaatsen in de wereld zit te suffen. Maar niemand die er wakker van ligt dat het geen origineel, eerste exemplaar is.
Misschien voelen sommigen zich wel bedrogen als ze in een museum een replica van een origineel schilderij zien. Het komt voor, vooral om het origineel tegen slijtage en diefstal te beschermen. Of om een zaalopstelling in tact te houden. Soms ook als extra publiektrekkertje.
In het geval van Sint Nicolaas hoeft niemand, op wat tere kinderzieltjes na, zich bedrogen te voelen. De replica is immers gebaseerd op een bisschop die ooit in Turkije dienst deed. De bisschop is niet de enige overledene die voortleeft in schilderijen, standbeelden en verhalen.
De replica van de Sint Nicolaas die gisteren voet aan wal zette, heeft zo goed als niets meer van het origineel. Om te beginnen is het allerminst een heilige, ook al doet de bijnaam “goedheiligman” wellicht anders denken. Tot 1969 kwam Nicolaas nog in de rijen der heiligen voor, daarna werd hij door paus Paulus VI er uit geknikkerd. Gewoon omdat er volgens de paus een overdaad aan heiligen waren. Nicolaas was blijkbaar niet bijzonder genoeg om in de Calendarium Romanum voort te mogen leven.
Wie meer over de originele Sint wil weten, moet de eens de kunstgeschiedenis in duiken. Hoe zag de echte Nicolaas er uit? Het Amerikaanse St. Nicholas Center verzamelt een schat aan historie rond de mystieke figuur en geeft antwoord op hoe de echte Nicolaas er mogelijk uitzag.
Wat meteen opvalt: er zijn blanke en getinte Sinterklazen. Er zijn twee mogelijke redenen voor de donkere Sinten. Schilders gaven hem een kleurtje omdat hij van Ethiopische origine zou zijn of zijn getinte gelaat dankt hij aan het zonnige klimaat waarin hij vertoefde.
1. Giovanni Bonsi – Saint Nicholas of Bari, 1365.
2. fresco of St Nicholas stopping an execution in the St Nicholas chapel on the side of the Cathedral of the New Russian Martyrs and Confessors. 
De wonderen en werken van goedertierenheid die Nicolaas verricht zou hebben zijn natuurlijk ook bron van inspiratie voor menig schilder geweest. De redding van drie kinderen uit het kokende water, het tegenhouden van een executie of geld aan de armen geven.
3. Bicci di Lorenzo – Saint Nicholas rescuing three youths, 1433.
4. Ilya Repin – Saint Nicholas of Myra saves three innocents from death, 1888.
5. Girolamo Macchietti – The charity of Saint Nicholas of Bari, 1555.
De man schopte het niet alleen tot beschermheer van vissers en zeelieden, maar ook van dieven, hoeren en moordenaars. Daar zie je vandaag de dag de replica nooit over aangesproken.
6. Fra Angelico – Story of St. Nicholas of Bari, 1437.
De geschiedenis van Sinterklaas is één van de velen waar een eenduidige waarheid moeilijk is vast te stellen. Hoe dan ook: Sinterklaas is dood. Vrijheid is dat kunstenaars en wie dan ook, van de overledene maken wat ze willen. Dat begrijpt een kind.
We sluiten af met The black saint and the sinner lady van Charles Mingus. Als kadootje dat niets met Sinterklaas te maken heeft. Zoals Sinterklaas niets met Sint Nicolaas van doen heeft.
Prettige dag verder.
Reacties (9)
@0: Een genot om te lezen. Zo’n artikel wil ik elke dag wel.
Tot 1969 kwam Nicolaas nog in de rijen der heiligen voor, daarna werd hij door paus Paulus VI er uit geknikkerd.
Daar denkt het heiligen net toch anders over (onderaan pagina).
Leuk hoor verder, heiligen worden populair op Sargasso. Maar dat had ik al eerder geconstateerd. En zelfs Sjors geeft acte de présence om een beetje te zuigen.
@2: Lazer op, man! Ik geef gewoon een welgemeend compliment. Wie zuigt hier nu?
Dank PJ, mooi stuk in deze woelige waantijden.
@2: Heiligen.net is misschien roomser dan de paus?
En wat je reactie op @1 betreft: wees blij dat hij ook inziet dat een “zwarte” Sinterklaas heel goed tot de mogelijkheden behoort. Dat opent de weg tot veel gekleurde Nicolazen.
@5: roomser dan de paus? zou zomaar kunnen :)
En laten we die zwarte sint dan maar proberen.
Eens kijken wat er van komt ;)
@6:
En als P.J.C. het leuk vindt, dan ook graag een “Kunst op Zondag” over Zwarte Madonna’s.
Daar zijn er erg veel van waarvan veel mooie :-)
http://nl.wikipedia.org/wiki/Lijst_van_zwarte_madonna%27s
N.B. Goed artikel!
Mooi stukje, maar dit misverstand moet toch even de wereld uit:
“een bisschop die ooit in Turkije dienst deed”
Turkije bestond toen nog niet. Nicolaas was de bisschop van Myra en dat was een plaats in de Romeinse provincie Lycië. De dominante religie in die regio was het christendom.
De heilige Nicolaas van Myra is nog steeds de heilige Nicolaas van Myra. Hij is dus niet afgevoerd van de lijst van heiligen, ook niet van de heiligenkalender, maar zijn feestdag is veranderd van een verplichte (hoog)feestdag naar een zgn. ‘vrije gedachtenis’. Dat levert de celebrant van de mis op 6 (sic) december de vrijheid op om te kiezen voor een mis die de goedheiligman gedenkt, of een andere heilige (dan uiteraard ook een vrije gedachtenis) of enige andere gelegenheid die geschikt is voor die dag. Dat laatste ga ik even niet uitleggen, kennis niet paraat en wel héél hard core.