‘Aufstehen’ om rechts de pas af te snijden

ELDERS - Duitsland heeft een nieuwe linkse beweging als antwoord op de toenemende verrechtsing en de afbrokkeling van de oude partijen.

Het rechtspopulisme heeft uiteindelijk ook vat gekregen op de Duitse kiezers. De AfD zit met meer dan negentig afgevaardigden in de Bondsdag en is daar de grootste oppositiepartij. De SPD is op een dieptepunt aanbeland en moest uiteindelijk, na een hevige interne strijd, toch weer met CDU/CSU een GroKo (grote colaitie) vormen. Linke en Grünen groeien nauwelijks. Samenwerking tussen de drie partijen wordt belemmerd door allerlei oude sentimenten.

Deze analyse hebben Sahra Wagenknecht, fractievoorzitter van Die Linke en haar man, Oskar Lafontaine (ex-SPD, nu ook Die Linke), aanleiding gegeven voor een nieuwe beweging onder de naam Aufstehen, Volgende week moet het initiatief officieel van start gaan. ‘Veel mensen verwachten niets meer van partijen, en er zijn te weinig mensen die binnen de partijen voor verandering vechten. Daarom doen we een beroep op jou, als je onze doelen deelt’, zo luidt de uitnodiging aan partijleden en partijlozen met een links hart om zich aan te sluiten. Dat leidde begin deze maand meteen al tot 50.000 aanmeldingen.  Uiteindelijke zal de beweging volgens Lafontaine moeten leiden tot een nieuwe meerderheid in het parlement.

Programmatisch lijkt de inzet een mix van sociaal-democratische en groene idealen. Wagenknecht en Lafontaine zeggen zich te laten inspireren door Bernie Sanders in de VS, het nieuwe Labour van Corbyn in het Verenigd Koninkrijk en nieuwe linkse bewegingen, zoals het Spaanse Podemos en La France insoumise van Mélenchon. De initiatiefnemers beogen ook duidelijk de druk op oude partijen te verhogen om samen te werken.

Een SPD-lid, tegenstander van deelname van zijn partij aan de GroKo, beargumenteert zijn steun alsvolgt:

“Weiter so” führt uns in den Abgrund. #Sitzenbleiben ist keine Option mehr. Ich will lieber #Aufstehen

Wagenknecht en Lafontaine nemen met het initiatief voor hun nieuwe beweging een groot risico. Het is een initatief van bovenaf, zegt politicoloog Gero Neugebauer bij de ARD. Succesvolle bewegingen ontstaan van onderaf, door initiatieven van burgers. Daarbij komt dat de initiatiefnemers verdeeldheid zaaien in hun eigen partij en binnen links in het algemeen. De steun van Sevim Dagdelen (Linke), Marco Bülow (SPD) en oud-vicevoorzitter van de Bondsdag Antje Vollmer (Grünen) heeft nog niet geleid tot overmatig enthousiasme bij de oude linkse partijen.

Aufstehen staat qua toon en visie erg dichtbij Die Linke. Veel kritiek op het neoliberalisme. Opkomen voor de onderkant van de samenleving, de verliezers van de globalisering. Maar er is wel een verschil. Naast het linkse, sociaaldemocratische geluid dat we in Nederland van de SP kennen, lijkt Wagenknecht ook naar rechts afgedwaalde landgenoten uit de voormalige DDR, haar geboorteland, te willen bereiken:

De grens moet niet gelegd worden tussen het ressentiment van de AfD en een algemene moraal van een grenzenloze Willkommenskultur. Een realistische linkse politiek wijst beide extreme posities af. Zo’n politiek ondersteunt de vele vrijwilligers die zich om de integratie van vluchtelingen bekommeren. Maar tegelijk laat men zich niet door criminele mensensmokkelaars voorschrijven welke mensen langs illegale wegen naar Europa kunnen komen.

Met dit standpunt botst de fractievoorzitter met haar eigen partij die niets van de AfD wil weten. De partijleiders van Die Linke, Katja Kipping und Bernd Riexinger, besteedden deze week op hun eerste persconferentie na de zomervakantie geen woord aan het initiatief van Wagenknecht en Lafontaine . Bij de presentatie van hun prioriteiten voor de komende herfst, met Landtags-verkiezingen in Beieren en Hessen in het vooruitzicht, kwamen zij met bekende thema’s: armoede onder ouderen, pensioenen, zorg, wonen. Volgens een poll van het tijdschrift Focus is 87% van de kiezers van Die Linke toch wel positief over Aufstehen.

De rellen in Chemnitz begin deze week zette de neo-nazistische inslag van op z’n minst een deel van de AfD opnieuw op de agenda. Volgens Martina Renner van Die Linke is hier heel bewust een moord ‘geïnstrumentaliseerd’ voor een demonstratie van racisten waartegen de politie veel te slap is opgetreden. Gisteren werd bekend dat een gevangenisbewaarder uit Dresden heeft gelekt over de herkomst van de verdachten van de moord die aanleiding was voor de rellen.  Een rechts-populistisch parlementslid uit Bremen, Jan Timke, heeft toegegeven dat hij de foto van het arrestatiebevel heeft verspreid op Facebook. Binnen een etmaal wisten neonazi’s in Chemnitz, al jaren een ‘hotspot’ voor extreemrechts, een massa relschoppers uit het hele land (en daarbuiten) te mobiliseren. Renner heeft nu opgeroepen tot een demonstratieverbod voor rechtse groepen.

In dit verscherpte politieke klimaat past natuurlijk geen gebaar richting AfD kiezers. De poging van Wagenknecht en Lafontaine om links een nieuw perspectief te geven wordt verder gesmoord in verdachtmakingen als zouden zij gemene zaak willen maken met ‘Moskou’, een oud verwijt aan met name Wagenknecht die het tegen de partijregels in aandurfde om de Russische spreekbuis RT te woord te staan. Uit die hoek klinkt echter onverholen kritiek op de beweging: Hier bekämpfen sich zwei pro-kapitalistische, also rechte Lager innerhalb der Linkspartei.

De dissidente politici zullen de komende tijd ongetwijfeld rekening moeten houden met moddergevechten in de media die niet onder zullen doen voor aanvallen die hun voorbeelden Corbyn en Mélenchon al enige tijd moeten verduren.

Reacties (23)

#1 Bolke

Wagenknecht dweept nogal met putin, dus nope.

  • Volgende discussie
#2 JANC

@1: Jij zegt precies dat wat al in #0 staat:

De poging van Wagenknecht en Lafontaine om links een nieuw perspectief te geven wordt verder gesmoord in verdachtmakingen als zouden zij gemene zaak willen maken met ‘Moskou’, een oud verwijt aan met name Wagenknecht die het tegen de partijregels in aandurfde om de Russische spreekbuis RT te woord te staan

Ik ben het niet met je eens, want als je haar hoort (ik heb meerdere interviews gehoord van haar) dan blijkt dat niet. Ze wil enkel – net als met AfD-stemmers, een hand reiken.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#3 bolke

@2:

Ze wil enkel – net als met AfD-stemmers, een hand reiken.

Dat mag ze over een jaar of 50 proberen, niet nu.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#4 Lutine

De jacht op de xenofobe kiezer is geopend. Zie hier de laatste wanhoopspoging van (extreem) links. Ik zie iemand in Moskou handenwrijvend toe kijken bij die Europese verdeeldheid. Gelukkig krijgt die ook steeds meer problemen in eigen land.

Zuchtend vertrouwen we maar weer verder op het Duitse schuldgevoel over WO2.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#5 JANC

@3: Het probleem met zulke statements is dat er zo problemen blijven bestaan, Handreikingen betekenen niet dat je moet toegevingen moet doen. Maar nogmaals, als je zou luisteren zou je weten dat ze niet pro-Putin is.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#6 JANC

@4: Zoals ik het begrijp is het niet de xenophobe burger waar Wagenknecht naar op zoek is. Juist niet, zou ik zeggen. Maar wel naar mensen die in de politiek teleurgesteld zijn en dan de AfD als een echt alternatief zijn. Een partij die niet politiek correct spreekt, die (vermeende) waarheden durft aan te spreken. Het gaat om mensen die het meestal vrij goed hebben, maar de toekomst met zorgen aanzien. Veelal ook omdat voor jongeren “een baan voor het leven” niet meer werkt, dus veel ouders hebben zorgen of hun kroost het zo goed zal hebben als zijzelf. Omdat men misschien niet meekan met de technologie. Omdat men denkt over vluchtelingen dat niet goed gaat (en die angst is niet helemaal irreeel: Bijvoorbeeld: er zijn aanslagen.)

Wagenknecht wil die mensen bereiken, een links(er) alternatief geven.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#7 Jos van Dijk

@6: Wagenknecht begrijpt beter dan haar collega’s dat de oude partijen steeds minder vertrouwen krijgen. Daarom zoekt ze naar een alternatief in een ‘beweging’. Ze gokt denk ik ook op ontevreden SPD-kiezers en -leden die niets zien in de nieuwe GroKo.

Wat mij opvalt bij links is het onvermurwbare standpunt: alles wat rechts van mij is deugt niet. Martina Renner weigerde woensdag in een tv-debat de hand te schudden van een AfD collega die later aanschoof. De tot het uiterste doorgevoerde politieke correctheid. Ik ben bang dat ze het daarmee niet gaan winnen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#8 JANC

@7:

Martina Renner weigerde woensdag in een tv-debat de hand te schudden van een AfD collega die later aanschoof. De tot het uiterste doorgevoerde politieke correctheid.

dat vind ik persoonlijk niet politiek correct. Dat is onbeschoft.

Voor de rest eens.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#9 Jos van Dijk

@8: geheel mee eens

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#10 Lutine

@5

Ik schrijf ook niet dat Wagenknecht pro-Putin is. Wat ik schrijf is dat Moskou gebaat is bij verdeeldheid in Europa. En die verdeeldheid heeft alles te maken met de instroom van vluchtelingen en de teloorgang van links. Links heeft geen antwoorden waar AfD, PVV, FN enzovoorts die wel hebben.

Waar we het over hebben is de ondergang van de verzorgingsstaat, Brussel als boeman en de vreemdeling die de banen in pikt. Op dat soort thema’s kan Wagenknecht concurreren met de AfD. Extreemlinks en extreemrechts vissen in dezelfde vijver van verontruste burgers die boos en bang zijn.

En Wagenknecht is niet kansloos. Woningtekort, de kloof tussen arm en rijk, instroom van MOE landers, in Duitsland spelen dezelfde thema’s als in Nederland en andere landen. En hoewel ik zelf helemaal niks heb met extremisten zie ik ze toch wel graag verspreid over zoveel mogelijk fracties. Dus Wagenknecht mag best wat electoraat van die nazi-adepten inpikken. Links als zodanig zal het niet helpen. SPD en die Grünen zullen blijven bestaan. Niet iedereen die links is, is ook een extremist.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#11 JANC

@10: Maar ik reageerde ook niet op jou, maar op Bolke

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#12 Bolke

@5:

Het probleem met zulke statements is dat er zo problemen blijven bestaan

Welke problemen?

Handreikingen betekenen niet dat je moet toegevingen moet doen.

Zelfs als eerste de hand uitsteken is al een toegeving, dat is allang een gepasseerd station en er zal eerst een andere politieke generatie in Europa en in Rusland aan de macht moeten zijn voordat er uberhaupt over de eerste handreiking gedacht kan worden, hence de 50 jaar

Maar nogmaals, als je zou luisteren zou je weten dat ze niet pro-Putin is.

Haar partij is uiterst pro-Russisch, ook in de EU parlement liggen ze op het gebied van Rusland continu dwars.

http://www.spiegel.de/politik/deutschland/linkspartei-in-der-krim-krise-putins-freunde-in-berlin-a-959041.html

https://rp-online.de/politik/deutschland/wladimir-putin-linke-und-rechte-putin-freunde-im-bundestag_aid-18894667

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#13 gbh

@5:

Maar nogmaals, als je zou luisteren zou je weten dat ze niet pro-Putin is.

Wat een giller, die Linke staat met haar roodbruine coalitiegenoot AfD samen op de loonlijst van de fascist Putin.

https://www.welt.de/debatte/kommentare/article154857333/Warum-die-Linken-und-die-Rechten-Putin-so-lieben.html

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#14 JANC

@13: Ja, dat is dus precies het probleem. Veel gegil, weinig stof.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#15 JANC

@12: Dat is het: haar partij – maar dat wil niet zeggen dat zij dat is.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#16 gbh

@15: Doch

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#17 Bolke

@15:

Dat is het: haar partij – maar dat wil niet zeggen dat zij dat is.

Rutte is van de VVD maar dat wil nog niet zeggen dat Rutte een liberaal is, stiekem is hij een sociaal-democraat, M.A.W. geloof je het zelf?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#18 JANC

@17: verkeerde vergelijking.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#19 JANC

@16: jouw link is geen onderbouwing

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#20 bolke

@18: Nee hoor, dat is wat jij zegt, de leider van een partij gaat tegen de lijn van haar eigen partij in (die ze zelf mede bepaald), geloof je het zelf.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#21 Folkward

Ik kan het cynisme dat in #0 en sommige reacties hier staat niet delen. Ik wou laatst mijn gedachten over de tarieven van Trump op een rij zetten, waarbij ik ook een artikel tegenkwam over ‘Trump kiezers’. Nu staat er in eerste beginsel dat die niet bestaat (als in: niet alle kiezers van Trump hebben dezelfde overweging gemaakt), maar voor zover er wel specifieke groepen zijn die zich aangesproken voelen door Trump, doet het artikel
wel interessante constateringen. Er zijn twee groepen die bijvoorbeeld prima bij Trump passen, maar qua economisch beleid helemaal niet bij Trump op de Republikeinen passen.

De American Preservationists zijn enerzijds wel behoorlijk anti-immigrant en cultureel conservatief (bah, homo’s etc.), maar hebben ook opvattingen waar linkse (populistische) partijen op in kunnen spelen. Ze zijn doorgaans méér voor (meer) economische herverdeling, en geloven dat het economische en politieke systeem oneerlijk ingericht is. (Dat laatste kan gebruikt worden voor een legitieme aanval op de kieswetten en de kiesmannen, maar ook om verhaaltjes de wereld in te helpen over ‘Joden’, ‘Illuminati’, ‘Bilderbergconferenties’ en ‘White Genocide’).

De Anti-Elites nijgen ook naar herverdeling, maar zijn minder vies van homo’s, abortus en andere rassen, maar hebben het op niet-xenofobe gronden niet op immigratie. Ook zijn denken dat het economisch en politiek verkeerd is ingericht. Daarnaast zijn zij wèl bezorgd om het klimaat.

Beide groepen zijn ca. 20% van Trumps electoraat; in totaal dus zo’n 40% van zijn electoraat (en gegeven de uitkomst van de verkiezingen: ca. 20% van de kiezers, niet verdisconteerd het opkomstpercentage). Zo’n grote groep is niet te verwaarlozen. En gezien de preferenties lijkt me dit een doelgroep voor zowel een xenofobe, maar rechtse partij, als voor een linkse partij. Deze groepen zouden, afhankelijk van partijtactieken, op zowel nazi’s als communisten kunnen stemmen.

Terug naar Duitsland: deze cijfers zijn voor de VS en niet voor Duitsland. Maar ook daar zal een significant deel van de bevolking soortgelijke afwegingen maken. (Misschien zelfs een groter deel want het aandeel libertariërs -bij dit onderzoek bij de Republikeinen: Free Marketeers- is alleen aanzienlijk in de VS. Ook zijn zij verspreid over beide partijen.) De welgestelden lachen echter in hun vuistjes als dit soort kiezers op Trump, PVV of AfD stemmen: lekker zeuren over immigranten, ‘rapefugees’ en dergelijke, terwijl economisch ‘rechts’ beleid gewoon als hamerstukken ingevoerd en uitgevoerd wordt. Een partij als ‘Aufstehen’ kan dan juist het huidige stelsel opbreken, door zowel dat linkse beleid voor te staan dat dat deel van het electoraat wil, zonder het (al dan niet terechte) stigma dat linkse partijen hebben over hun opvattingen over immigranten en asielzoekers. (Ik gooi ze op één hoop, omdat hun doelgroep dat ook doet.)

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#22 Jos van Dijk

@21: Ik denk dat je de situatie in Duitsland niet kunt vergelijken met die in de VS. Denk alleen al aan de frustraties van de ‘Ossies’.

Maar ik ben het volledig met je eens als je schrijft:

De welgestelden lachen echter in hun vuistjes als dit soort kiezers op Trump, PVV of AfD stemmen: lekker zeuren over immigranten, ‘rapefugees’ en dergelijke, terwijl economisch ‘rechts’ beleid gewoon als hamerstukken ingevoerd en uitgevoerd wordt.

Ik zou -ook met het oog op de vastgeroeste politiek in eigen land- graag zien dat Aufstehen succes heeft, maar ik heb mijn twijfels vanwege toestanden zoals in Chemnitz en de reacties van het (links en rechtse) establishment.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#23 JANC
  • Vorige discussie