ACHTERGROND - Lees dat stuk van Joris Verheijen – mijn collega-docent bij Livius – over antisemitisme tegen moslims. Ja, u leest het goed: antisemitisme tegen moslims, dat kan.

Wie over moslimhaat blogt, treft in zijn reacties altijd wel iemand aan die er niets van begrijpt dat mensen ook maar iets positief over de islam kunnen beweren. Iets wat Joris trouwens helemaal niet doet, maar een kniesoor die daarop let. Zo belandde ene Johan ook onder Joris’ blogpost:

Wat een onzin ook voor een geschiedenisleraar om en passant maar 1500 (sic!) jaar islamitische militair expansionisme en het over de loop van eeuwen heen via systemische discriminatie en korte oprispingen van genocides langzaam maar zeker wegvagen van andere groepen te negeren.

En:

Dat Mohammedanisme was in het verleden en is ook nu nog in het heden een totalitaire ideologie ie wordt aangehangen door 1,2 miljard mensen en vormt daarmee een enorme bedreiging voor het voortbestaan van een Europa gebaseerd op verlichtingswaarden en de vergelijking van de Islam met Nazisme gaat heel wat beter op.

Het is een verhaal dat de laatste tijd maar al te vaak herhaald wordt: de islam als militair expansionistisch fenomeen dat zijn hele geschiedenis lang – tot Wenen in 1683 – een bedreiging voor Europa vormde, en nu weer. De islam als politieke ideologie die erop uit is andere groepen ‘weg te vagen’. Misschien wordt het eens tijd om dat te gaan tegenspreken. Daarom een aantal fabeltjes op een rij.

Er bestaat geen islamitische expansie

Wat in de wandelgangen met ‘islamitische expansie’ wordt aangeduid, zijn in werkelijkheid – en globaal geformuleerd – vier separate expansies: een Arabische, een (Seldjukisch) Turkse, een Mamelukse en een Ottomaanse. De eerste drie strandden al veel eerder dan 1683 op Europese weerstand.

De Arabische expansie ving aan na de dood van Mohammed (632) en hield ongeveer tot in de tiende eeuw aan. Ik zeg met nadruk ‘Arabisch’ want er was weinig islamitisch aan. Christelijke Arabische stammen vochten vrolijk mee in ruil voor een deel van de buit en het is maar de vraag in hoeverre de doorsnee Arabische ‘moslim’ op de hoogte was van de inhoud van zijn geloof, dat immers was gebaseerd op een boek in een tijd waarin de meerderheid van de bevolking niet kon lezen en met de hand gekopiëerde boeken de – inderdaad snelle – expansie van het Arabische gebied onmogelijk konden bijhouden.

Moslims waren nog eeuwen na de veroveringen een minderheid in eigen gebied en niet-Arabieren die zich bekeerden tot de islam – muwallads – werden ook nog lang behandeld als tweederangs medegelovigen, want geen Arabieren. Reden voor hele series muwallad-opstanden.

De Arabische expansie richting Europa liep ongeveer een eeuw na zijn aanvang vast. In 732 sneuvelde de gouverneur van Andalusie in een veldslag van drie dagen bij Poitiers en hoewel er daarna nog vele veldtochten met succes in Frankisch gebied doordrongen, keerde het tij langzaam ten gunste van de Franken, die in 801 alweer Barcelona belegerden. Het islamitisch bestuur in Spanje stortte in 1031 in elkaar, waarna het in de loop van een eeuw of twee behoorlijk op en neer ging tussen christelijke en moslimrijkjes, niet in het minst omdat ze vaak broederlijk samenwerkten.

Tweemaal interveniëerden moslims vanuit Noord Afrika (de Almoraviden en de Almohaden) ten gunste van hun broeders in Spanje, maar ondanks aanvankelijke successen mocht dat niet baten. Na de slag bij las Navas de Tolosa in 1213 wist iedereen dat het afgelopen was met de moslims in Spanje. Resterende rijkjes overleefden als vazalstaten van christelijke vorsten tot de overbekende val van Granada in 1492. Elders keerde het tij voor de Arabieren al eerder. Sicilië – begin negende eeuw veroverd – viel al in de tweede helft van de elfde eeuw in handen van de Noormannen.

De expansie van de Seldjukse Turken ving rond de negende eeuw in Centraal Azie aan en zakte in de elfde alweer in elkaar. De Seldjuken veroverden hun gebied voornamelijk ten koste van de Arabieren en de Perzen, tot hun rijk aan het einde van de elfde eeuw uiteen viel als gevolg van een ongeregelde troonsopvolging. De militaire confrontatie tussen Seldjuken en Byzantijnen leidde eind elfde eeuw uiteindelijk tot de kruistochten, die voornamelijk successen wisten te boeken dankzij dat uiteenvallen. Europa reikte logistiek gezien net een brug te ver met die kruistochten dus twee eeuwen later was het gedaan met hun aanwezigheid in het Midden Oosten.

De Mamelukse expansie startte in 1250 met een staatsgreep in Egypte als gevolg van pogingen van de kruisvaarders om daar voet aan wal te krijgen. Het waren de Mamelukken die de aanstormende Mongoolse hordes wisten te stoppen en die de kruisvaarders uiteindelijk uit het Midden Oosten wisten te verjagen. Ook hun expansie – tot in oostelijk Anatolie – ging voornamelijk ten koste van voorheen Arabisch en Seldjuks gebied. In 1517 beeindigden de Ottomanen de Mamelukkenheerschappij.

Maar vlak daarvoor hadden de Europeanen (de Portugezen in dit geval) de Indische Oceaan – in het kielzog van Vasco da Gama’s ronding van Kaap de Goede Hoop – al in een paar jaar Mamelukkenvrij gemaakt. Als de Mamelukken niet hadden opgepast, waren de Portugezen via de Rode Zee richting Mekka opgerukt en waren alsnog aan het kruisvaarten geslagen.

De expansie van de Ottomanen begon in het begin van de veertiende eeuw. Ook de Ottomanen veroverden voornamelijk gebied dat al eeuwen islamitisch was. Alleen hun expansie richting de Balkan vanaf 1340 staat nog in de geheugens van diverse Europeese volkeren gegrift. Het is díe expansie, vooral te danken aan de politieke versplintering van de Balkan, die strandde in 1683 voor de poorten van Wenen. Daarna ging het alleen maar bergafwaarts tot het Rijk – ‘de zieke man van Europa’ – in de Eerste Wereldoorlog ten onder ging en alleen het huidige Turkije overbleef. De Ottomanen hebben het aan de andere kant van hun rijk eindeloos aan de stok gehad met de Perzische Safaviden, ook moslims, daar hoor je in Europa nou nooit iemand over.

Alle vier deze groepen hebben op enig moment wel eens geroepen dat ze de islam wilden verspreiden, of ongelovigen wilden bestrijden, met name op momenten dat de expansie behoorlijk vast liep of achteruit kelderde. Dat was vooral om extern bondgenoten te vinden onder mede-moslims. Alleen bij de kruistochten is dat uiteindelijk gelukt, maar om een andere reden dan u denkt: ze waren bondgenoten van de Mongolen. Díe waren pas echt gevaarlijk en hun bondgenoten maakten het spel te riskant.

Geweld is niet hoe de islam zich heeft verspreid

Voor zover je al kunt spreken over ‘de islam’, is deze gericht op het verspreiden van een geloofsovertuiging. Dat lukt vanzelfsprekend niet door iedereen uit te roeien en dat is dan ook niet gebeurd. Alle koranpassages die door islamcriticasters worden aangehaald waaruit zou blijken dat moslims verplicht zijn ongelovigen te doden waar ze ze maar vinden kunnen, bevatten beperkende voorwaarden die erop wijzen dat geweld alleen wordt goedgekeurd ter verdediging van de islamitische zaak. Dat je daar met enig gericht geredeneer wat anders van kunt maken wanneer je moordlust op zoek is naar een reden, is genoegzaam bekend, maar doet aan dat feit niets af.

In het islamitische gebied zijn moslims nog eeuwen lang een minderheid geweest. Eén die steeds groter werd tot ze ergens in de tiende of elfde eeuw een meerderheid vormden. Geleerden kunnen over het precieze moment lang door discussieren en dat moment viel ook niet overal op hetzelfde tijdstip. Vast staat wel dat de overgang naar het dominante geloof veelal vreedzaam was en doorgaans door economische en sociale motieven werd ingegeven.

We weten uit de bronnen bovendien ook dat de islamitische theorie over de behandeling van andere religies – waar je inderdaad niet veel tolerantie in moderne zin in hoeft te lezen – in de praktijk alleen in uitzonderingsgevallen werd toegepast. Waar joden en christenen werden geacht aparte kleding te dragen, bleken ze in de praktijk niet te onderscheiden van moslims. Waar kerkklokken niet mochten worden geluid en nieuwe kerkenbouw verboden was, lezen we over de bouw van nieuwe kerken en kloosters en over moslimzeloten die vloekend over straat lopen – maar ook niet meer – als ze kerkklokken horen.

We hoeven de islam niet mooier voor te stellen dan hij is. Zoals bij alle wereldreligies zijn er episodes aan te wijzen waar geweld – ook als dat volgens de eigen regels niet gepast was – werd toegepast of mensen gedwongen werden bekeerd. Ook in de islamitische wereld zijn slachtingen en genocides gehouden. Ook door moslims zijn pogroms georganiseerd, van Tetouan tot Isfahan en verder. De islamitische theorie over tolerantie voor andersgelovigen moge voor zijn tijd heel vooruitstrevend zijn geweest, tegenwoordig is ze die naam niet meer waard.

Maar dat alles is ruim onvoldoende om de stelling te onderbouwen dat de islam zich door middel van geweld heeft verspreid. In de beginjaren van de islam klagen christelijke schrijvers steen en been over christenen die moslim worden, terwijl ze daar op geen enkele wijze toe worden gedwongen. De grootste bedreiging die de islam ooit gekend heeft – de Mongolen – kozen uiteindelijk zelf voor de islam. Oostelijk Afrika en Indonesie – het land met de grootste moslimpopulatie – zijn vooral dankzij de handel geïslamiseerd.

De islam is geen politieke beweging

Net als elke andere religie waarin ethiek een rol speelt, vertegenwoordigen moslims vele visies op de samenleving en al die visies kunnen (mede) gebaseerd zijn op de islam. Dat kun je ‘politiek’ noemen als je dat per sé wilt, omdat het spreekwoord nu eenmaal zegt dat alles politiek is, zelfs het persoonlijke. Een bewering die dus even waar is als onbruikbaar.

Maar de islam framen als een bedreigende, totalitaire politieke ideologie: dat is een bij uitstek Nazistisch argument.

Reacties (14)

#1 Kacebee

Wie in de islam een bedreiging ziet, kan volgens Richard nu voor een nazi worden uitgemaakt. De ultieme jij-bak.

  • Volgende discussie
#2 Mario

@1

“Je gebruikt een Nazistisch argument”
“Je bent een nazi”

Nogal een verschil.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#3 AltJohan

Islam is politiek vanwege oa de Sharia. En twee eeuwen bezetting van Spanje (9 tot 11 eeuw, daar refereert het artikel naar) is best lang als je weet dat de bezetting van NL maar 5 jaar geduurd heeft.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#4 Joop

@3.

Algemene prietpraat kennen we nu wel, ga eens wat beter op het artikel in, of reageer gewoon niet.

Hoe lang heeft de bezetting van Indonesië geduurd? En zijn daar de moslims onderdrukt? Met die zendelingen en missionarissen?

Hoe hebben de Spanjaarden de Indianen gekerstend? Ging niet bepaald zachtzinnig!

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#5 AltJohan

@Joop: Wordt door het westerse kolonialisme de islam minder politiek?
Ik vind van niet.

Daar gaat mijn post over. Dat de Islam wel degelijk politiek is. Hans Jansen zette het islamisme naast communisme en nazisme. Die visie krijgt steeds meer opgang.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#6 McLovin

@5: Dat een “visie” (groot woord voor een waan-idee) steeds meer opgang krijgt maakt hem niet meer waar.En wat als de Islam politiek is? Dat is het christendom ook, dus wat is dan het probleem?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#7 Joop

@6.

Over de doden niets dan goeds. Een politicus als autoriteit nemen qua ware kennis, dat zegt genoeg. Islam en islamisme, he, twee verschillende woorden, zouden ze ook verschillende betekenissen hebben. Mensen willen te graag gelijk hebben.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#8 Lutine

@1

Ik vind het ook een rare afsluiter van een op zich wel goed artikel.
Het slaat eigenlijk meteen de discussie dood. De extremistische islam zoals we die heden ten dage zien doet niets onder voor de ideologie van de nazi’ s.

Waar de nazi’ s de ubermens gestalte gaf op grond van afkomst/ras, geeft de extremistische islam de ubermens gestalte op grond van religie.

Ergo: door de doodscultuur die de extremistische islam eigen is, kan de extremistische islam als kwaadaardiger gezien worden dan het nazisme. En ook ideologisch gedreven. Maar dan vermengt met religie.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#9 Mario

@7

Jansen was een zakkenvuller, een proleet. Een bazelende complottertje.

https://www.youtube.com/watch?feature=youtu.be&v=e6VRvDXO4Ko&

https://www.youtube.com/watch?v=2kcKb7yglIM

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#10 Le Redoutable

Wat ISIS doet kan met niets anders uitgelegd worden dan als een poging om met geweld en genocide een Islamitische staat te stichten, en dan specifiek met hun interpretatie daarvan. Dit is niet uniek voor de Islam ook de Christenen deden dit vroeger op grote schaal. Dat dit vaak mislukt is, heeft niets te maken met de vreedzaamheid van het geloof, maar met de verhoudingen in militaire kunde en kracht. De Arabieren zijn in het verleden altijd teruggeslagen naar hun eigen gebied. Het feit dat de Joden zich staande houden in een vijandige regio hebben zo ook puur te danken aan hun militaire overmacht.

Net als bij ons de Katholieken en de Protestanten hebben de Moslims in het verleden ook heel veel tegen elkaar gevochten er was dus ook nog sprake van expansiedrift binnen het Islam gebied zelf. ISIS en Al Qaida maken vooral slachtoffers onder mede moslims. Dat dit niet geld voor de gehele Islam is waar, alleen helpt het niet te ontkennen dat er een agressieve tak aan de Islam zit en te doen alsof er niets aan de hand is.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#11 Kacebee

De Arabieren zijn in het verleden altijd teruggeslagen naar hun eigen gebied.

Je vraagt je af waarom er in heel Noord-Afrika dan Arabisch wordt gesproken.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#12 zuiver

@11: waarom wordt er in Nieuw Zeeland Engels gesproken? Of in Brazilië Portugees.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#13 analist

@10: alleen helpt het niet te ontkennen dat er een agressieve tak aan de Islam zit en te doen alsof er niets aan de hand is.

Wat *echt* niet helpt is niet lezen en maar door blijven blehren. De auteur zegt duidelijk:

We hoeven de islam niet mooier voor te stellen dan hij is. (…)

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#14 Prediker

Wat ISIS doet kan met niets anders uitgelegd worden dan als een poging om met geweld en genocide een Islamitische staat te stichten…

Gezien de blauwdruk voor IS is voorbereid door officieren van de voormalige geheime dienst van Saddam Hussein, die ook de touwtjes in handen hebben over de eigenlijke commandostructuur van IS, en in die blauwdruk met geen woord wordt gerept over de islam; en gezien de meeste Irakese IS-strijders bestaan uit gemarginaliseerde soennieten die de Amerikaanse bezetting terecht verantwoordelijk houden voor hun ellende (vooral omdat ze nu onderdrukt worden door de Iraakse sji’ieten, die alle belangrijke posten in handen hebben en met doodseskaders zuiveringen houden), kan ISIS wel degelijk ook anders uitgelegd worden.

Het lijkt er sterk op dat de islamitische papieren van IS slechts een façade zijn; en dat zelfs Al Baghdadi functioneert als marionet van de voormalige geheime dienst van Saddam (toch niet bepaald een godsdienstig instituut). En IS zelf kan voor een fors deel geïnterpreteerd worden als de heropleving van de opstand in Irak tegen de Amerikanen en sji’ieten.

Zo zijn Al Baghdadi en velen van zijn kornuiten geradicaliseerd in kamp Bucca (zo’n door de Amerikanen gerunde gruwelgevangenis in Irak); diverse generaals uit Saddams leger zijn overgelopen naar IS en hebben leiding over de oorlogsvoering.

  • Vorige discussie