Ik geef toe dat de wereld van de gelovige soms best vreemd op mij overkomt. Ik ben slechts een simpele ziel en misschien begrijp ik het niet goed, maar het lijkt alsof zij die het meest geloven in hun God ook het minste vertrouwen hebben in zijn macht. Ik doel op Gods kleine helpertjes: Terroristen/Pro-lifers die moorden uit naam van God, maar ook overige gelovigen die hun medemens vol devotie straffen als die doen wat God niet zo leuk zou vinden.
Wat ik mij nu afvraag, hebben deze mensen geen vertrouwen in hun God? Hebben we het hier niet over dezelfde man die de zondvloed veroorzaakte, steden als Sodom en Gomorra vernietigde, plagen over volken uitsprak?
Je zou toch denken dat deze God heel goed zijn eigen boontjes kan doppen. En ook dat hij zelf weet wanneer hij wel en niet moet ingrijpen. Is Gods wijsheid niet zo groot dat hij kan bepalen wanneer iemand moet sterven en tot de hel verdoemd moet worden? Of is er een bepaalde vrees bij de helpertjes dat hun God niet machtig genoeg is om dit zelf te kunnen doen? Of als hij wel machtig genoeg is, misschien vertrouwen ze zijn beoordelingsvermogen wanneer iemand gestraft moet worden niet zo? Weten ze het stiekem beter dan hun God?
Zo ben ik ook in de war over zoiets als besnijdenis. Als God had gewild dat we een stukje lichaamsdeel missen of dat vrouwen bijvoorbeeld geen plezier in sex hebben, waarom heeft hij ze zo geschapen? Of had hij zo’n haast toen hij Eva schiep dat er wat foutjes in waren geslopen die wij moeten “herstellen”? En dat geldt blijkbaar niet alleen voor de dames, hoe zit het met dat voorhuidje bij de heren?
Kortom, als God zo almachtig is, waarom heeft hij zoveel kleine helpertjes nodig? Zijn zij simpelweg bang dat hun God impotent is geworden over de jaren? Dat de bliksemstralen op zijn? Dat hij het water niet meer omhoog kan krijgen? Tja, ook God wordt natuurlijk een dagje ouder…
Reacties (20)
Voorbeelden zat waar de bijbel mensen opdraagt zelf iets te doen aan God onwelgevallige zaken.
Juist als een idee nogal discutabel is, is er de noodzaak dat idee met geweld te ‘onderbouwen’.
Hoe onwaarschijnlijker een verhaal, des te groter de noodzaak elke kritiek met dreiging en geweld te beantwoorden.
Zaken als besnijdenis hebbben meer een ceremoniële betekenis; mensen zijn dol op ceremoniën.
Een jaar of 10 geleden las ik eens over een onderzoekje over bijgeloof, bij duiven.
Duiven die in een kooi zitten en op een vaste tijd voedsel krijgen, stellen zich daar helemaal op in. Geef je ze echter elke dag op een ander tijdstip te eten, dan gaan ze steeds gekkere fratsen uithalen in de hoop daarmee de voedselvoorziening te beïnvloeden.
Zo zijn religies waarschijnlijk zo’n beetje ontstaan; ceremoniën om geluk af te dwingen. Mensen willen niet afhankelijk zijn van iets grilligs als ‘het lot’.
Daarnaast biedt religie troost bij overlijden en andere omgemakken.
Religie kan ook een ‘verklaring’ geven bij rampspoed; we zijn stout geweest, dus zijn we daarvoor gestraft.
Als we het vanaf nu anders doen dan wordt alles beter. Zo moet je de verhalen over de zondvloed etc ook zien.
Overigens is dat verhaal veel ouder dan torah/bijbel/koran. Leuk detail; de mensen werden eigenlijk verdelgd omdat ze de god Enlil uit zijn slaap hielden…
@1, de bijbel is wederom IN naam van God, niet God zelf. En verhalen waar God zelf iemand iets opdraagt is anders dan uit de bijbel interpreteren dat…
@2, Bijna niets is origineel werk uiteindelijk in de “3 grote geloven” of welk geloof dan ook eigenlijk. Geloven gaan ook een soort van “evolutie” door, en het hergebruik van mythes en verhalen is groot.
Qua waarom religies bestaan moet ik zeggen dat ik tot nu toe mij wel kan vinden in de diepere verklaring van Dawkins. Die probeert namelijk een evolutionair “nut” te vinden in religie. Wat hij overigens niet kan vinden. Hij noemt het een bij-product van iets dat wel evolutionair handig is; dat kinderen heel goed gelovig informatie overnemen van volwassenen. Omdat dit handig is voor het overleven. Maar dat blind vertrouwen van informatie overnemen ziet geen verschil tussen de informatie “een slang niet aaien” en “we zijn geschapen door God”. Al zegt hij er wel bij dat dit slecht zijn theorie is, maar er ook zat andere zijn. Zelf vond ik hem uiteindelijk wel aardig, omdat hij dus zoekt naar een evolutionair “nuttige” reden om gelovig te zijn.
Het nut voor een individu zit hem o.a. in groepsvorming. Ook in nederland waar de helft van de mensen geen geloof aanhangt worden gelovigen voor getrokken.
Ps. De voorhuid i.c.m. de vorm van de eikel is een evoltionaire eigenschap om het zaad van een andere man uit de vagina van een vrouw te halen. Blijkbaar wist god al dat eva nog een speeltje kreeg…
Religie als troost bestaat waarschijnlijk inderdaad al heel erg lang. Mensen zoeken nu eenmaal naar verklaringen voor ´onverklaarbare´ zaken en wanneer ze dan dmv dit soort praktijken denken enige invloed op die ´onverklaarbare´ zaken uit te kunnen oefenen, hetzij door bidden, of door allerlei ceremoniële handelingen, maakt dat het leven een stuk draaglijker.
Georganiseerde religie en het geloof in een enkele god bestaan echter een stuk korter. Waar de oorspronkelijke religieuze gevoelens vaak heel persoonlijke ervaringen waren, wordt door deze begrippen het persoonlijke religieuze beleven (met of zonder invloed van een plaatselijke sjamaan) vervangen door een universeel godsbegrip, dat niet langer een persoonlijke ervaring is, maar de notie van één universele waarheid propageert. Met die waarheid in handen gaan vertegenwoordigers van wat sinds die dag als overheersende opvatting van het woord religie wordt geaccepteerd op pad om andere mensen van die ene waarheid te overtuigen (vaak goedschiks, maar als het moet ook kwaadschiks). In de loop der tijden zijn die religies door de machthebbers der aarde overgenomen en geassimileerd in hun systemen, omdat hen dat bij de handhaving van hun machtspositie wel handig uitkwam. Het idee van een enkele god, die boven alles staat, rechtvaardigt immers ook het streven om andere volkeren te onderwerpen, om zo de ´hemelse´ situatie op aarde na te kunnen bootsen (de gehele aarde verenigd onder één leider). Op deze manier is het persoonlijke sjamanistische geloof vervangen door een georganiseerde religie, die aangeroepen wordt om de eigen identiteit van een groep te bevestigen en gebruikt wordt om andere groepen te overheersen en / of onderwerpen.
De persoonlijke, religieuze beleving is altijd als troost-gever gebleven. De gemeenschappelijke, opgelegde, georganiseerde beleving (godsdienst) is altijd een bron van leed gebleven. In de naam van een of andere god zijn talloze oorlogen en conflicten begonnen, die niets met een persoonlijke godsbeleving te maken hadden, maar alles met de persoonlijke machtswellust van een of andere machthebber, die een welkome bondgenoot in godsdienst vond. Tegenwoordig zien we dit opnieuw gebeuren door iedereen, die het christendom tegenover de islam plaatst, en vice versa. De mensen van verschillende godsdiensten kunnen onderling bijna allemaal wel redelijk goed met elkaar opschieten (persoonlijke beleving: met mijn islamitische / christelijke buren kan ik bijzonder goed opschieten), maar worden door de machthebbers, die op persoonlijk gewin uit zin, tegen elkaar opgezet (mijn buren zijn een uitzondering: alle andere islamieten / christenen staan mijn eigen groep naar het leven). Ik heb niets tegen de persoonlijke religieuze beleving, maar mijn begrip houdt op waar georganiseerde religie in het spel komt. Dan verwordt de persoonlijke religieuze ervaring tot een opgelegd dogma, waar niet aan getwijfeld mag worden. De persoonlijke ervaring wordt geboren uit het zoeken naar een verklaring voor vooralsnog onverklaarbare zaken en wordt gestuurd door het eigen intellect. De gemeenschappelijke, georganiseerde ervaring wordt gebruikt om de persoonlijke machtspositie van de ´leiders´ te vergroten of te handhaven. Het eerste probeert een intellectuele verklaring voor persoonlijke religieuze ervaringen te geven. Het tweede legt een religieuze ervaring op, waar je aan moet gehoorzamen en is zodoende bij uitstek geschikt om je ´eigen´ bevolking te manipuleren.
Maar de zevende dag is de sabbat des HEEREN uws Gods; dan zult gij geen werk doen, gij, noch uw zoon, noch uw dochter, noch uw dienstknecht, noch uw dienstmaagd, noch uw vee, noch uw vreemdeling, die in uw poorten is;
Direct bewijs dat God wil dat je ervoor zorgt dat vreemdelingen (heidenen) in uw poort (leefgebied) zich houden aan Zijn wetten. Als je gelooft dat de wetten van Leviticus etc. door goddelijke inspiratie tot stand zijn gekomen, èn dat jouw strenge interpretatie de juiste is, dan hebben die pro-lifers helemaal gelijk.
Laten we de andere kant eens nemen: hoe zou God het vinden als je ongeïnteresseerd toekijkt terwijl je landgenoten een stelletje babies vermoorden?
Want, natuurlijk, het zou goed kunnen zijn dat jìj het werktuig bent van God.
Met zoveel ellende in de wereld is dat misschien wel de meest cynische gedachte van 2007…
@9
Ach dat leiden in de wereld… Dat moet je gewoon zien als een ontgroening. Even wat ongemak, zodat Hij kan zien dat je er echt bij wil horen, voordat Hij je opneemt in zijn clubje van oneindige heerlijkheid aan Zijn zijde.
Lijden natuurlijk. Dat krijg je ervan, als je in die mooie stad woont.
@4, Het probleem daarmee was volgens Dawkins dat het een mooi idee is, maar geen evolutionair nut heeft. (ook uiteindelijk niet gezien vanuit groeps evolutie dat de ene groep het beter doet dan de andere door bijv. opofferingsgezindheid – omdat uiteindelijk alsnog de mensen die minder geneigd zijn tot zich niet op te offeren voor religie in een groep waar men dat wel doet eerder overleven en uiteindelijk de eigenschap tot geloven alsnog dan zou moeten afnemen). Hij probeert geloof terug te halen tot evolutionair nut, en kon dan uiteindelijk niets vinden. Dus moest er een andere verklaring zijn waarom geloof zo hardnekkig over de wereld verspreid is (en nee Wout, niet omdat god bestaat ;)).
@wout, een passage die vooral op jezelf van toepassing is zegt niets over moorden in naam van God, waar ik het over had. En alsnog de bijbel is door MENSEN geschreven. Zelfs al zou het door God gedicteerd zijn, het is hun INTERPRETATIE.). En dit ging expliciet om mensen vermoorden in naam van God, niet of je anderen wilt aansporen tot rusten. Misschien is dit wel het probleem; anderen aansporen tot != ze vermoorden als ze het niet doen. Maar blijkbaar volgens jouw wel… ;)
@Abhorsen,
Het is onmogelijk om nu nog na te gaan hoe religie ooit is ontstaan, maar die theorie van Dawkins lijkt me nogal onwaarschijnlijk.
Religie is meer dan een beetje volwassenen napraten. Dat napraten verklaart alleen waarom kinderen blindelings het geloof van hun ouders overnemen; het zegt niks over het ontstaan van religie ‘in den beginne’.
Ik gaf al dat voorbeeld van die duiven die geluk af proberen te dwingen. Het ontstaan van rituelen bij de mens die een goede jacht of een gezond kind moeten opleveren kan ik mij goed voorstellen. Menig nuchtere Hollander trekt tòch zijn gelukssokken aan voor een belangrijke sollicitatie. De stap van amuletten en regendansen naar uiteindelijke verering (van de maan, of een ‘echte’ god) lijkt me niet zo groot.
Dat evolutionaire voordeel is er bovendien wel degelijk. Om te beginnen blijkt religie (net als bijvoorbeeld lachen of vriendschap) een positief effect op de gezondheid te hebben, waardoor gelovigen zelfs gemiddeld ietsje langer leven.
Bovendien levert het geloof dat dappere strijders na hun dood beloond zullen worden behoorlijk strijdlustige krijgers op; ook niet onbelangrijk.
@Wout (7),
Omdat god niet bestaat kun je er vrij zeker van zijn dat hij nergens wat van vindt.
Het zou trouwens vrij hypocriet zijn van zo’n figuur als hij zich na al zijn eigen bloedbaden (zondvloed etc) nu ineens om een foetus zou gaan opwinden.
(10),
Blijft raar dat zovelen als klein kind al meer ellende hebben meegemaakt dan anderen op volwassen leeftijd.
Niks ontgroening, even een gedachte-experiment.
In Afrika lopen momenteel nogal wat kindsoldaten rond; die zijn vaak op zeer jonge leeftijd gedwongen ‘gerecruteerd’, niet zelden nadat hun ouders waren vermoord. Juist die kindsoldaten staan bekend als het allerwreedst; omdat ze nooit zijn opgevoed hebben ze geen benul van ‘goed’ of ‘kwaad’.
Kinderen zoeken van nature hun grenzen op. Als niemand die grenzen aangeeft (of als de leiders hun jonge recruten aansporen tot extreem geweld) krijg je uiteindelijk etters van 10 die ongegeneerd willekeurig andere mensen doodmartelen.
Wat zou een rechtvaardige god daar nou mee moeten doen?
@14
Hoho, dat is Afrika, daar heeft God niets mee van doen.
@12: Dawkins is ook maar een mens:)
Groepvorming heeft een enorm voordeel vanuit de survival of the fittest gedachte. Vandaar ook dat dit een overal te vinden is.
Bij het zoeken naar een evolutionair voordeel gaat Dawkins volgens mij eens stap te ver door groepselectie met memeselectie te verwisselen. Zie zijn opmerkingen over zustergroeperingen die ontstaan i.p.v. uitbreiding van de eigen groep ten koste van anderen. Vandaar ook zijn opmerking over de eekhoorns. Vergeet niet dat het geloof in god alleen een voordeel heeft in gebieden waar deze groepering de meeste hulpmiddelen heeft of zich door geweld of laagdrempeligheid makkelijk kan vestigen. Net als onkruid in de tuin.
Dit is biogisch een algemene wet.
Maar waarom dan ook in de vorm van geloof of eigenlijk waarom geloven in iets terwijl het irrationeel is. Daar kom je dan op het gebied van de werking van onze hersenen en onze opvoeding. Je legt in je hersenen je hele leven lang verbindingen. Onder andere of je informatie gelooft of niet. Zeg maar je dat je een score lijstje bij je hebt als een voetbal wedstrijd. In je jeugd neem je al snel de beslissing wat de waarde is van informatie van een bepaald persoon. Je set de waarde voor informatie van je ouders b.v. hoog. Dus als die zeggen dat er een god bestaat dan heeft die informatie een grote waarde. IDem als ze zeggen dat je naar god/ de kerk moet luisteren. Als je vervolgens iemand hoort beredeneren dat je geen onsterfelijke ziel hebt dan is dat de mening van 1 persoon die in gaat tegen doctrine dus wordt dit niet gelooft. En omdat dit niet gelooft wordt daalt de waarde van informatie van de betreffende persoon.
Iemand die het geloof niet heeft meegekregen in zijn jeugd hoort dezelfde redenatie en neemt dezelfde informatie voor waar aan en de waarde van informatie van deze persoon stijgt.
Maar waarom dan b.v. het christelijk geloof in europa. Het heet niet voor niet Rooms. Het is de evolutie van het romeinse rijk. Om stabilitiet in en rond jeruzalem te garanderen werd een joodse stroming voor getrokken (christendom) en toen deze vervolgens zelfs de overhand kreeg binnen het RR werd deze tot standaard verheven om zo verder te kunnen regeren. Vanaf dat moment was de kans op kleinkinderen een stuk groter als je gelovig was. Survival of the fittest.
Dawkins zegt ziet geloof als een evolutionair bijverschijnsel van onze ingeprogrammeerde gehoorzaamheid aan ouders.
Waar micha in zijn stuk hierboven aan voorbij gaat is dat elk geloof op een bepaald moment een minderheidsgeloof was, en dus ‘evolutionair’ in het nadeel tov het heersende geloof.
Aan de hand van het groepsprincipe kan geloof dus niet verklaard worden (het verklaart wel gedeeltelijk het in stand houden van een eenmaal geaccepteerd geloof).
Eigenlijk kan ik alleen maar herhalen wat er in 17 staat. Dawkins beweerd ook niet zozeer een sluitende theorie te hebben, maar draagt een aantal theorieën aan die hem aanspreken om het geloof te verklaren. Daarbij gaat hij niet zozeer in op het sociale nut van geloof, of het precieze ontstaan, maar meer om waarom geloof er überhaupt is vanuit de evolutie gezien. Wat opzich een andere insteek is dan hoe er normaal over geloof gedacht wordt. Daarin vond ik hem wel verfrissend en ook wel overtuigend.
Maar hij zegt er ook zelf bij dat dit slechts een van vele theorieën is. Hij kon ze simpelweg niet allemaal behandelen.
Of het nu om gedrag gaat of fysieke kenmerken, de regels blijven gelijk. Voordelen in de zin van survival of the fittest beginnen doorgaans in een minderheid. Het voordeel hoeft ook niet vanaf het begin een voordeel te zijn. Pas onder de juiste omstandigheden kan er een populatieexplosie plaatsvinden voor organismen met een kenmerk die eerder negatief was en wellicht zelfs nageslacht voorkwam.
Neem de afstammelingen van de slaven in amerika. In het begin was het niet echt een voordeel om zwart te zijn maar dat is al aardig aan het veranderen.
Hetzelfde gaat op voor het kenmerk christen. In het begin was het een niche speler die alleen met steun van het gezag kon bestaan. In de latere onrustige tijden waren ze mede geholpen door hun eerdere positieve discriminatie de grootste kracht en zag het bestuur van het RR dat het de beste strategie was om het christendom tot standaard te verheffen om verdere geweld door christenen op anders denkende te stoppen en daarmee de val van het RR te voorkomen.
Dat geloof ook meer een groepskenmerk is i.p.v. echt een hoger iets of een fysiek postief punt blijkt wel uit het feit dat het gedrag niet universeel is onder mensen of dieren.
In het Romeinse rijk is het christendom voor zo ver mij bekend niet tot staatsgodsdienst gemaakt om geweld van christenen tegen andersdenkenden te stoppen of om rust rond Jeruzalem te krijgen of bewaren, maar omdat de idee van één god, die boven alles en iedereen staat, een mooie legitimatie voor de keizerlijke dictatuur in Rome opleverde: in de hemel is één heerser, en op aarde is het dus niet meer dan logisch, dat een land ook door één heerser wordt bestuurd, die zonder overleg met anderen (de Senaat oftewel de ´andere goden´) beslissingen kan nemen.