Zelfoverschatting

COLUMN - Ben je een vrouw? Dan denk je waarschijnlijk dat je intelligenter bent dan gemiddeld. Ben je een man? Dan denk je waarschijnlijk dat je aanzienlijk intelligenter bent dan gemiddeld. Mannen overschatten zichzelf gemiddeld nog net iets meer dan vrouwen. Die zelfoverschatting is een hardnekkige inschattingsfout: hij blijft bestaan, ook als we beloond worden voor een exacte inschatting van onze eigen prestaties, en zelfs als we feedback krijgen over hoe we presteren.

Nu hebben twee Tilburgse economen een verband aangetoond tussen zelfoverschatting en de hoeveelheid testosteron waaraan iemand blootgesteld is in de baarmoeder. Nee, het is niet wat je denkt: meer testosteron leidt juist tot minder zelfoverschatting.

Een handige aanwijzing voor testosteronlevel bij mannen is de verhouding tussen wijsvinger en ringvinger: hoe korter de wijsvinger relatief is, des te hoger was het testosterongehalte toen die persoon in de baarmoeder zat. Het was al bekend dat dat testosteronniveau invloed heeft op iemands voorkeuren, carrièrekeuzes, sportprestaties, hoeveel risico hij neemt en hoeveel hij verdient als beurshandelaar- dat laatste namelijk minder als hij prenataal meer aan testosteron is blootgesteld.

De onderzoekers wilden weten of zelfvertrouwen, en dan vooral een teveel aan zelfvertrouwen, ook beïnvloed is door testosteron. Ze lieten 250 deelnemers een puzzel bekijken (een variant van de Torens van Hanoi) en vroegen hoeveel van dat soort puzzels ze zouden kunnen oplossen in twintig minuten.

Ze kregen per stuk betaald; maar hoe meer ze ernaast zaten met hun inschatting, des te minder geld verdienden ze. Het aantal puzzels dat ze te hoog hadden ingeschat was de maat voor zelfoverschatting. Gemiddeld dachten mannen dat ze 40% meer zouden klaarspelen dan vrouwen, maar overschatten mannen en vrouwen zichzelf even vaak.

Mannen met kortere wijsvingers (meer testosteroninvloed) overschatten zichzelf minder. Dat zorgde, net als bij beurshandelaren, voor hogere verdiensten. De onderzoekers suggereren dat testosteron dus niet, zoals het in de volksmond heet, leidt tot competitiviteit, risico nemen en vechtlust, maar juist tot een zeer strategisch ‘verdedigingspessimisme’: de gedachte ‘ach, laat ik maar niet te hoog inzetten’ zou tegen te hoge verwachtingen beschermen en daarmee tegen prestatieangst.

Maar vergeet niet dat dit relatief is – voor iedereen, of je nu korte of lange wijsvingers hebt, kan wat minder zelfoverschatting geen kwaad.