WW: Emily Howells muziek

De woensdagmiddag is op GeenCommentaar Wondere Woensdagmiddag. Met extra aandacht voor de nieuwste ontwikkelingen in Wetenschap- en Techniekland.

Voor de liefhebbers van moderne klassieke muziek, luister even met de ogen dicht naar de volgende twee muziekstukken:

Zoals te zien is zijn beide stukken gecomponeerd door ene Emily Howell. Deze naam zal zelfs bij grote muziekliefhebbers geen belletje doen rinkelen en ook een Google search levert weinig persoonlijke informatie over deze mysterieuze componist op. De reden is al snel duidelijk: het gaat hier om een computerprogramma.

Emeritus professor David Cope begon zijn eigen carriere als componist al op jonge leeftijd. Hij bekleedde posities aan verschillende conservatoria en universiteiten en componeerde vele stukken. Maar in 1980 raakte Cope een creatieve muur toen hij gevraagd was om een opera te schrijven. Het resultaat van dit writers block was dat Cope zich tot de computer wendde. Nu had hij al eerder de computer gebruikt bij het schrijven van muziek, maar het echte componeren gebeurde tot dan toe in zijn hoofd.

In de geschiedenis van de muziek waren er wel eerder vergelijkbare initiatieven genomen: Het interessantste voorbeeld is misschien wel dat van het Musikalisches Würfelspiel dat aan Mozart wordt toegeschreven. Hierbij werd een stuk gecomponeerd door dobbelstenen te rollen. De uitkomsten van de worpen waren gerelateerd aan muziekfrasen, die aaneengeschakeld een nieuw, uniek stuk vormden.

David Cope ging geinspireerd door Mozart en de recente AI-ontwikkelingen aan de slag om programma’s te maken die nieuwe muziekstukken zouden componeren.

Cope’s harde werk resulteerden in Emmy (van Experiments in Musical Intelligence), de meest geavanceerde kunstmatige componist van dat moment. Emmy baseerde haar creaties op de werken van Bach. Ze leerde Bachs compositieregels en genereerde daaruit nieuwe stukken. Daarnaast voegde Cope toe dat Emmy ook af en toe moest afwijken van deze regels: met name dit bleek een gouden greep.

Cope speelde vaak een spel met de luisteraars: hij liet originele Bach-stukken en Emmy-stukken horen en vroeg het publiek om te vertellen welke welke was. De meeste mensen konden geen verschil merken, dit tot ergernis en soms woede van het academisch publiek. Maar na verloop van tijd verwierf Cope enige bekendheid met zijn (Emmy’s?) werken en zijn wetenschappelijk werk.

Zes jaar geleden zette Cope Emmy uit. Zelfs voor Cope is het lastig om Emmy niet te antromorphiseren, hij spreekt soms over haar als over een overleden kind.

Maar waar door is is leven en Cope presenteert nu de opvolger (of dochter) van Emmy die dit keer een voor- en achternaam heeft gekregen: Emily Howell. Emily Howell is Cope’s poging om volledig nieuwe muziek te creeren. Dit nieuwe programma maakt hedendaags klassieke muziek in een mengeling van stijlen. Daarnaast is ze/het in staat om positieve en negatieve feedback van luisteraars te gebruiken om het stuk aan te passen.

De vraag is of Emily nu net zoveel opzien zal baren als haar ‘moeder’. Het zal David Cope een worst zijn: hij komt steeds meer te weten over de berekenbaarheid van creativiteit en maakt ook nog eens schitterende muziek, alleen of samen met zijn dochter.