WW: De wiskundige formule voor oorlog

De woensdagmiddag is op GeenCommentaar Wondere Woensdagmiddag. Met extra aandacht voor de nieuwste ontwikkelingen in Wetenschap- en Techniekland.

De aanslag op koninginnedag heeft uiteindelijk aan zeven mensen het leven gekost, waaronder de geschifte malloot die de Suzuki bestuurde. Nadat het eerste stof van terechte verontwaardiging neerdaalt begint het grote duiden. Op de een of andere manier zitten wij zo in elkaar dat een dergelijke daad een betekenis moet hebben. Men zoekt naar een groter plaatje waarbinnen deze aanslag past.

In het geval van deze wanhoopsdaad zal dat grotere plaatje uitblijven, maar in algemenere zin is de vraag wel degelijk interessant: kunnen we iets zeggen over de waarschijnlijkheid van een dergelijke aanslag? Is geweld op een of andere manier te voorspellen?

Natuurkundige en politicoloog Sean Gourley benaderde geweld zoals het een wetenschapper betaamt. Hij keek naar de data. Hiertoe schraapte hij gedurende langere tijd gegevens over aanslagen en gevechtsacties uit nieuwsberichten, zich in eerste instantie concentrerend op het conflict in Irak. De interessantste ontdekking bleek de verhouding tussen de frequentie van incidenten en het aantal dodelijke slachtoffers dat daarbij viel. Nadat Gourley dit in een grafiekje tegen elkaar uitzette bleek een klassieke ‘power law‘ te ontstaan.

Nu lijkt dit al een verrassing, maar dat valt eigenlijk nogal mee: zodra je met frequenties van dingen werkt, stuit je eingelijk al vrij snel op die machtswet. Maar wat Gourley deed is kijken naar de variabele in de formule. De specifieke versie van de formule zie je in het bijgevoegde plaatje. Het zegt dat de kans (P) op een incident met x doden gelijk is aan een constante keer dat aantal tot de macht -alpha. Deze min alpha factor bepaalt de steilheid van de lijn. Met andere woorden, door die alpha krijg kan je een verdeling krijgen waarin relatief veel grote of veel kleine incidenten voorkomen.

Gourley heeft deze alpha gemeten voor een viertal conflicten, namelijk die in Afghanistan, Colombia, Irak en Senegal, en kwam verbazingwekkend genoeg overal op bijna dezelfde waarde van 2,5 uit. Gourley interpreteert deze waarde als de ‘georganiseerdheid’ van de plegers van de aanslagen. Hoe hoger de alpha, hoe meer georganiseerd de boosdoeners zijn, waardoor er meer grote aanslagen zijn. Andersom betekent een lagere alpha meer gefragmenteerde groeperingen.

Gourley suggereert in zijn TED praatje (hieronder) dat beleidsmakers de alpha goed in de gaten moeten houden en er zelfs hun beleid op kunnen afstemmen. Zo veranderde de alpha flink tijdens de Surge in Irak, jammer genoeg wel in de verkeerde richting.

Wat het allemaal precies betekent blijft nog wat onduidelijk, maar Gourley laat in zijn praatje duidelijk zien dat een statistische blik op de ruwe data je een hoop kan vertellen over individuele incidenten. In dit kader is de aanslag in Apeldoorn een statistisch verklaarbare uitschieter in onze gewelds-powerlaw.