NIEUWS - Het bedrag dat Uniper wil hebben voor het sluiten van zijn nieuwe kolencentrale op de Maasvlakte is veel hoger dan de marktontwikkelingen rechtvaardigen. Dat blijkt uit documenten die Follow The Money in handen heeft. Uniper besloot in 2008 tot de bouw van een nieuwe kolencentrale ter waarde van 1,7 miljard Euro. Uniper wil momenteel 850 miljoen Euro van de staat, voor het uiterlijk in 2030 sluiten van de zijn kolencentrale.
De business case uit 2006
In 2008 was het groothandelstarief van elektriciteit in Nederland hoog. Reden voor het toenmalig kabinet om aan te dringen op nieuwe kolencentrales, de gasprijs lag namelijk ook hoog en de kosten van zon- en windenergie waren nog niet concurrerend. Uiteindelijk zorgde dit voor plannen van nieuwe kolencentrales van (de voorgangers van) RWE, Uniper, Vattenfall en Engie. Eneco koos voor een nieuwe gascentrale, Vattenfall besloot eerst het gasdeel van de nieuwe Magnum centrale te bouwen en heeft later afgezien van het kolendeel. RWE, Uniper en Engie zetten hun plannen wel door.
Uit de documenten die FTM in handen heeft blijkt dat ze bij hun investeringsbeslissing uitgingen van een verwachte stroomprijs van 85,31 Euro/MWh in 2019, 107,53 Euro/MWh in 2030 en 144,83 Euro/MWh in 2050. De werkelijke stroomprijs in 2019 schommelt tussen de 25 en 45 Euro/MWh op de spotmarkt. Dat is 36-70% minder dan verwacht. De verwachte stijging van de stroomprijs is uitgebleven, zoals met name het ministerie van Economische Zaken en het grootverbruikersconsortium hoopten.
De elektriciteitsbedrijven verwachtte in 2006 dat de CO2 prijs van 12,91 Euro/ton CO2 naar 42,11 Euro/ton CO2 zou oplopen. Dat is een overschatting gebleken, momenteel schommelt de ETS-prijs rond de 25 Euro per ton. Dat levert een meevaller op van zo’n 17 Euro/ton CO2.
De energiebedrijven dachten echter dat Nederland een Duits plan uit dit tijd over zou nemen om de energie-intensieve industrieën 14 jaar van gratis CO2-rechten te voorzien. In een memo in handen van FTM wordt de verwachting uitgesproken dat de lobby van de energiesector voor overname van het Duitse plan en daarmee gratis rechten succesvol zal zijn. En dat elektriciteitsbedrijven in het pessimistische scenario 85% van hun CO2 rechten 10 jaar gratis zouden krijgen. Het Duitse systeem werd echter niet overgenomen, sterker sinds 2013 is Nederland gestopt met het gratis verstrekken van CO2 rechten aan elektriciteitsbedrijven.
FTM rekent voor dat steenkolenstroom per Euro prijsstijging in ETS 0,08 Eurocent duurder wordt. Gascentrales stoten minder CO2 uit, waardoor de kostprijs met slechts 0,04 Eurocent stijgt. Bij een ETS prijs van 25 Euro/ton betekent dat dat de kosten van kolenstroom 2 Eurocent stijgen en van gasstroom met 1 Eurocent. Biomassa, windenergie en zonne-energie hebben geen last van de stijging van de ETS-prijs.
Kolen uit de mix
Veel Europese kolencentrales hebben last van de stijgende CO2 prijs, lage gasprijzen en van het toenemend aandeel hernieuwbare energie, met name zon- en windenergie. Volgens een onderzoek van Carbon Tracker, waar we hier eerder over berichtte, draait bijna 80% van de Europese kolencentrales met verlies.
Dat de Nederlandse kolencentrales hier ook last hebben bleek dit jaar met verschillende kolenstroomvrije dagen. Dagen waarop er voldoende wind- en zonne-energie voorhanden was om aan de vraag naar stroom te voldoen. De eerste was op 6 juli 2019, het eerste moment zonder kolenstroom in 133 jaar duurde 2 dagen. In de periode 7 tot 21 augustus gingen de kolencentrales 2 weken uit. In september waren de kolencentrales uit van 11 tot 16 september en op 28 en 29 september.
Wet verbod op kolen bij elektriciteitsproducten
In de Wet verbod op kolen bij elektriciteitsproducten staat dat het vanaf 2030 verboden is om elektriciteit te produceren met kolen als brandstof. De wet werd op 4 juli 2019 met 125 stemmen aangenomen door de Tweede Kamer. Op het eerste gezicht een overwinning voor de milieubeweging en de groene partijen in de Tweede Kamer. De wet is echter ook aanleiding voor Uniper om naar de rechter te stappen. Uniper stelt dat het wetsvoorstel een verkapte vorm van onteigening is en eist 850 miljoen Euro van de staat. Op basis van de verwachtingen uit 2006 en de werkelijke ontwikkelingen in 2019 is het de vraag of dat bedrag gerechtvaardigd is. Een veel lager bedrag ligt voor de hand. Zeker omdat verschillende concurrenten al fors hebben afgeboekt op de waarde van hun nieuwe kolencentrales. Ook heeft Engie z’n Nederlandse kolencentrale samen met 3 andere verkocht voor een bedrag van naar verluidt 250 miljoen Euro. Al heeft Engie het precieze bedrag niet bekend gemaakt, de schuldenpositie kon met 200 miljoen worden verbeterd door de verkoop.
Conclusies
De belangrijkste conclusie lijkt dat ook scenario’s van energiebedrijven er naast kunnen zitten. De tweede conclusie heeft te maken met de Wet verbod op kolen bij elektriciteitsproducten. Hoe aantrekkelijk het ook lijkt om dergelijk verboden in te stellen, het is niet per se verstandig als gekozen wordt voor een marktsysteem, zoals ETS. Het maakt namelijk kwetsbaar voor juridische procedures. Wanneer Engie wint kan het zelfs reden zijn voor gascentrales of andere sectoren die gesaneerd moeten worden vanuit bedrijfseconomisch en milieu-oogpunt om in te zetten op een verbod voor hun sector. In dat laatste geval lopen ze namelijk weg met een vergoeding van de belastingbetaler voor een sanering die bedrijfseconomisch toch al plaats zal vinden. Al is het bij een bedrijfseconomisch proces lastiger om een harde einddatum te bepalen.
Reacties (4)
Engie verkocht, naar verluidt, 4 centrales voor 250 miljoen, dus haar schulden namen af met 200 miljoen.
50 miljoen lijkt mij veel geld voor een bezoekje aan de notaris.
@1 opbrengsten van verkoop kan een bedrijf ook gebruiken voor het versterken van het eigen vermogen.
“De wet is echter ook aanleiding voor Uniper om naar de rechter te stappen.”
ISDS zeker?
@3 “Een mogelijke arena voor een juridische procedure is een internationaal gerechtshof in Washington of Den Haag, onder het Energy Charter Treaty. ” Aldus de Telegraaf.