Tot begin deze eeuw was Nederland geen netto-betaler aan Europa, maar netto-ontvanger. En dat wilden we graag zo houden. De oplossing was snel gevonden: een beroep op het Europees Sociaal Fonds (ESF) voor de ontwikkeling van economisch achterlopende regio’s.
Voormalig NRC-journalist Roel Janssen memoreert hoe destijds vanuit de kringen van Ad Melkert zware druk op de pers werd uitgeoefend om te voorkomen dat diens rol in het falende toezicht op de besteding van gelden van het ESF openbaar zou worden.
Intussen is bekend geworden dat Nederland 875 miljoen euro boete heeft gekregen vanwege grootschalige fraude in verband met ESF-bestedingen. En daar komen nog eens 800 miljoen aan “extra kosten” bij, aldus Janssen.
Totale kosten: 1,675 miljard.
Reacties (15)
Als ik heel snel lees (door plaatjes te kijken en kopjes te lezen) dan is Melkert, de PvdA lul, schuldig aan honderden miljoenen aan boetes. In-ze-eentje!
Lees ik de tekst, dan zie ik dat het idee van het aanwenden van ESF fondsen uit het kabinet paars-1 kwam en niet een Melkert initiatief was. De gesuggereerde intimidaties op de pers kwamen uit kringen rond Melkert, maar wie en hoe wordt niet verteld. Erg zwak van een journalist. Opmerkelijk ook dat kranten als de Telegraaf zich kennelijk heel makkelijk laten intimideren…
Dan komt er uiteindelijk een commissie die alles uit moet zoeken en dus schuldigen aan kan wijzen, maar daar komt niet uit dat Melkert de boosdoener is. Dat rapport van die commissie is later, toen aan het licht kwam dat er wel van alles fout ging en er honderden miljoenen terugbetaald diende te worden, weggezet als flutrapport. Geen kwaad woord over VVD’er Koning, die dus de kans had om Melkert te ontmaskeren.
Ik weet verder niet wat ik er van moet vinden, behalve dat dit een sterk frame-stuk is, van heel laag journalistiek niveau. Nergens lees ik iets over wat wel interessant is; die intimidatie -hoe ging dat in z’n werk en wie waren het? Wie namen de beslissingen voor dat hele ESF plan en what were they thinking? (in plaats van wie was de minister die aan het hoofd stond van het ministerie dat toezicht moet houden op de uitvoering van het uitreiken van de subsidies). Hoe kon de commissie Koning zo falen? Waarom is er later, toen alle poppetjes van het toneel waren verdwenen, ook niets bekend gemaakt? Etcetera.
Inderdaad geen geweldig stuk, zoals majava al opmerkt.
Misschien heeft Jansen wel degelijk een punt, maar dan had hij een paar honderd woorden extra aan deze column moeten spenderen om dat duidelijk te kunnen maken.
Ik ben er helemaal voor om falende bewindslieden – ook achteraf – ter verantwoording te roepen, maar dit stuk schiet daarin gewoon tekort.
De schrijver haakt aan bij het recente stuk in het NRC en belicht de kwestie een andere hoek. Het NRC-stuk met het gesprek met de – inmiddels gepensioneerde – ambtenaar was een betere waanlink geweest. Al was het vanwege de vileine tussenzin over de huidige staatssecretaris.
Het aanvragen van subsidies uit Europese sociale fondsen voor onderontwikkelde regio’s dateert al uit de jaren 80, toen die fondsen op werden gezet.
Raar dus om Melkert in dit verband te noemen, en het over intimidaties uit kringen rond Melkert te hebben. Of beter gezegd: het bericht zoals dat nu wordt gebracht is overduidelijk een po
ging om Melkert en kringen rond Melkert te intimideren. Melkert heeft laten weten terug de Nederlandse plitiek in te willen, en dit is gewoon het begin van de campagne om hem zwart te maken.
@4:
De allereerste structurele fondsen dateren al uit 1957, toen het verdrag van Rome er een basis voor schiep. Echter, vanaf de toetreding van de VK in 1973 begon het daadwerkelijk een factor van belang te worden met het EORF van 1975 tot gevolg. Het ging dienen als ruilmiddel voor gunsten en hervormingen van onder andere het GLB.
Het tot op voor kort (tot de crisis en de bail-outs plus ECB beleid) enige herverdelende beleidsveld van de EU ontwikkelde zich vervolgens zeer rap qua omvang tot en met de jaren 80. Sindsdien beslaat het ongeveer 1/3 van de EU begroting en is Cohesie (zo ging met de rationale noemen van het wegnemen van regionale verschillen) zelfs als doel opgenomen in de Single European Act.
Bron: David Allen: Extending the Bargain to Meet New Challenges uit : The Structural Funds and Cohesion Policy.
BTW: tot en met de jaren negentig was het schering en inslag om te frauderen met die fondsen. Toezicht op naleving van de gestelde eisen ontbrak bijna volledig en regio’s en staten waren maar al te blij om geld uit Brussel te halen zonder er eigenlijk verantwoording voor af te hoeven leggen. Nederland en wellicht ook Melkert zijn daarin zeker geen uitzondering. De fondsen werden vaak ook als politiek wisselgeld gebruikt.
Tegenwoordig is men wel strenger qua naleving, maar daar achteraf over klagen is van hetzelfde niveau als klagen dat vrouwen in 1600 niet mochten stemmen. Andere tijden…
@5: klopt helemaal, volgens mij. hoewel ik niet voor de 80-er jaren van de fondsen voor onderontwikkelde gebieden heb gehoord, maar dat kan zijn omdat op dat moment Nederland een beroep op die fondsen ging doen.
Conclusies:
1. het verbeterde toezicht nu wijst op verbeteringen in het democratisch gehalte van de EU.
2. het stuk van Roel Janssen is tendentieus, omdat het klaagt over een praktijk en een persoon, terwijl velen vuile handen hebben, en valt dus niet serieus te nemen.
PS: plusje gegeven, omdat we het vaak oneens zijn, maar hier klaarblijkelijk niet. Goeie reactie van je.
@4:
Kan zijn, maar ik zou het niet zo blindelings opnemen voor een politicus. Waarschijnlijk was Melkert gewoon een radertje in het systeem, niet het meesterbrein maar zeker niet onschuldig (en ook zeker niet iemand die in een caravan had moeten wonen als hij aan de bel had getrokken), zo gaat dat meestal.
@7: er is een verschil tussen het blindelings opnemen voor een politicus, en je af vragen waarom slechts een van de vele radertjes aan de schandpaal genageld wordt.
“Bingo. Het Brusselse ESF-geld stroomde binnen. Binnen de kortste keren doken bureautjes en bedrijfjes op die projecten, cursussen, trainingen en nog veel meer aan werkzoekenden aanboden. Je kon het zo gek niet verzinnen, subsidies werden blind verstrekt en Bingo. Het Brusselse ESF-geld stroomde binnen. Binnen de kortste keren doken bureautjes en bedrijfjes op die projecten, cursussen, trainingen en nog veel meer aan werkzoekenden aanboden. Je kon het zo gek niet verzinnen, subsidies werden blind verstrekt en geen mens controleerde wat er mee gedaan werd. Laat staan wat de resultaten waren.”
Geen mens die het controleerde?
Het bedrijf waar ik werk heeft een aantal behoorlijk zware ESF-controles gehad.
Verantwoording van alle kosten, urenregistraties, hebben de cursisten werk gekregen en zo ja waar, als wat, voor hoeveel uur etc. etc. wat er te verantwoorden was moest verantwoord worden.
Maar zo te lezen hadden we gewoon pech en waren wij gewoon als enige de pineut gezien:
“geen mens controleerde wat er mee gedaan werd. Laat staan wat de resultaten waren.”
@9:
Ik heb zelf aan menig project meegewerkt, zoals voor wijnboeren in Nederland bijvoorbeeld. Tegenwoordig wordt er best veel vanuit Europa gecontroleerd, zoals jij ook aangeeft. Eerder ging het via de nationale staat en werd er niet echt gekeken naar de besteding ervan. Het ging gewoon in de algemene pot. Je kunt eigenlijk stellen dat Europeanisatie van het ESF de besteding heeft verbeterd.
Ander leuk voorbeeld over hoe het nog ‘fout’ kan gaan (gemeenten zijn hardleers). Werkbezoek in Frankrijk. Boeren kregen daar subsidie per olijfboom die ze hadden. Tegenwoordig, met de strenge satelliet controles om de hoeveelheid olijfbomen te controleren, kopen een aantal boeren plastic olijfbomen die door de satelliet niet te onderscheiden zijn met echte. Gevolg: boeren en lokale bestuurders daar helemaal trots. Dat was hun wijze van kennis delen met ons. Was heel leuk.
@8:
Hij was minister en mensen kijken altijd eerst naar de top. Als het goed gaat krijg je dan credit voor alles dat de mensen onder je doen, als het fout gaat krijg je de schuld van alles dat mensen onder je doen.
@11: er waren veel meer ministers bij betrokken ook.
@12:
Ja, maar ik neem aan dat de minister van defensie niet veel te maken had met ESF subsidies, Melkert’s ministerie des te meer en de beschuldiging is dat hij en een kliek ambtenaren onder hem journalisten tegenwerkten.
@13: je blijft wel zoeken naar manieren om toch Melkert de schuld te kunnen geven zonder op het eigenlijke argument in te gaan he. Ook nu had je mijn antwoord al gemakkelijk zelf kunnen bedenek. Mister P heeft al aangegeven, dat de fraude met subsidies al vanaf de jaren 50 plaats vond, en in vele landen. Zelfs als je dus alleen naar misniters kijkt, en zelfs wanneer je binnen een kabinet een minster verantwoordelijk wil houden, zijn er nog steeds tientallen of honderden andere ministers die net zo veel boter op hun hoofd hebben. Er is geen reden om hem apart te noemen, behalve persoonlijke rancune.
Maar wel bedankt voor je bijdrage, die steeds duidelijker maakt war het in feite om gaat. Dat er gefraudeerd wordt is blijkbaar niet zo erg, behalve wanneer Melkert daar mee te maken heeft…
@13:
Normaliter ben ik het niet eens met Pedro (en al helemaal nooit met Melkert), maar in deze moet ik beiden steunen. Melkert was gewoon een van de velen die standaard handelde omtrent het ESF. Ik durf zelfs wel te stellen dat als Melkert zich niet hard opstelde om zoveel mogelijk geld binnen te harken van het ESF hij door collega’s als wanbestuurder zou worden gezien.
Melkert (eigenlijk niemand) kon niet voorzien dat die algemene praktijk zou veranderen. Het was de taak van een minister om zoveel mogelijk geld voor je land binnen te halen en dat deed hij. Dat was al 40 jaar de normaalste zaak van de wereld. Daar rekende men zelfs op. Nu zijn tijden verandert, maar dat kan je de man moeilijk kwalijk nemen.