Wie mag social media surveilleren?

Ergens rond deze tijd wordt een beslissing genomen door het KLPD en het politiekorps Twente om al dan niet de Nederlandse social media af te gaan luisteren. Begin dit jaar achterhaalde Webwereld dat de korpsen Israelische software hadden aangeschaft die dat mogelijk maakt.

Het afluisteren van social media wordt afgedaan als het simpel doorzoeken van openbare bronnen. Maar de politie zit hier fout en onderkent niet wat social media zijn. Of ligt het toch wat ingewikkelder?

De software doorzoekt uitingen op twitter, hyves, facebook en chatrooms, forums en blogs. Een aantal van die platforms is duidelijk niet openbaar: de infrastructuur is van private partijen. Daarnaast geeft het design je de expliciete keuze om berichten privé te houden. Zelfs bij facebook en hyves hou je een flink deel van je berichtenverkeer verborgen. En gezien de regelmatig terugkerende relletjes van facebookgebruikers, hebben de meeste gebruikers ook geen enkele behoefte om hun verkeer aan jan en alleman open te stellen.

Twitter is een bijzonder geval. Het microblog is in principe openbaar. Wie mijn twitterverkeer wil volgen (@tokmetzis) kan dat doen. Maar ondanks het openbare karakter is twitter niet een openbare plek.

Ik vergelijk de dienst met een digitale koffie-automaat. Het is een plek waar je met passanten een praatje maakt, enkele roddels uitwisselt en vervolgens verder gaat. In het echte leven zal je nooit accepteren dat bij die koffiezetautomaat een politie-agent staat mee te luisteren en alles wat je zegt in zijn blocnote opschrijft. Het is niet automatisch aan de politie om al die tweets dan maar te gaan analyseren.

Maar…. een dilemma. Betekent dat dan dat niemand zomaar tweets mag gebruiken? Op dit moment volgt Sargasso ongeveer 600 key players op het Binnenhof en hebben we al meer dan een miljoen tweets verzameld van hen en de directe sociale cirkel die deze sleutelfiguren omringt. We kunnen hiermee netwerkanalyses maken, maar ook de tweets inhoudelijk doorzoeken. Mag dat dan wel?

Marketeers, media, onderzoeksgroepen, ze putten allemaal uit het social media vat . Daar verdienen de platforms hun geld mee. Maar behoudens enkele commerciële toepassingen heb je daar als gebruiker nooit toestemming voor gegeven, of in ieder geval niet een geïnformeerde beslissing kunnen nemen. Het zal best kunnen dat een of andere flip in een achterkamertje mijn tweets bewaart. Vanwege het halfslachtige openbare karakter ervan, weet ik niet of ik daar nu zo blij mee ben.

Je zou kunnen zeggen dat we naar verschillende contexten moeten kijken. Er is bijvoorbeeld een onderscheid tussen toepassing voor opsporing en journalistiek. Als ik journalistiek onderzoek doe, mag ik immers gewoon bij iemand aanbellen en hem of haar het hemd van het lijf vragen. Hij/zij hoeft niet te antwoorden. De politie moet toch een goede reden hebben om aan te bellen en mensen tot medewerking te bewegen.

Wat denkt u? Moet er een apart privacyregime komen, een aparte regeling waaronder online uitingen vallen, of moeten we maar gewoon accepteren dat alles wat we het net opslingeren per definitie openbaar en dus surveilleerbaar is?

Foto Flickr Scott Beale

Reacties (15)

#1 Bolke de big

Wat denkt u? Moet er een apart privacyregime komen, een aparte regeling waaronder online uitingen vallen, of moeten we maar gewoon accepteren dat alles wat we het net opslingeren per definitie openbaar en dus surveilleerbaar is?

Als ik iets op een muur klieder dan is het ook openbaar, als je iets op een openbaar forum plaatst dan is dat ook openbaar.
Als je dus iets op facebook zet wat een openaar gedeelte is dan mag dat gewoon gebruikt worden, wil je dat niet dan zal je dat op een gesloten gedeelte moeten zetten.

  • Volgende discussie
#2 zmmoccc

Wat een onzin. Waarom zou twitter niet te vergelijken zijn met de openbare ruimte? Je publiceert er vrij expliciet. Alsof het het prikbord in de AH is. En het lijkt me buitengewoon sterk dat Facebook niet-openbare zaken zomaar aan derden zou geven, ook niet met “Israelische software” aan de politie.

Op dit moment volgt Sargasso ongeveer 600 key players op het Binnenhof en hebben we al meer dan een miljoen tweets verzameld van hen en de directe sociale cirkel die deze sleutelfiguren omringt. We kunnen hiermee netwerkanalyses maken, maar ook de tweets inhoudelijk doorzoeken. Mag dat dan wel?

Nee. Dat mag niet. Doh. Je mag die tweets niet eens verzamelen. Wat denken jullie wel? En waarom zou je dat publiekelijk verklappen?!

http://www.ivir.nl/wetten/nl/databankenwet.html

De politie moet toch een goede reden hebben om aan te bellen en mensen tot medewerking te bewegen.

Onzin. De politie mag gewoon bij jan en alleman aanbellen om gezellig een praatje te maken. Dat gebeurde in de lang vervlogen tijden dat men de wijkagent nog kende ongetwijfeld regelmatig. Tegenwoordig komen ze ook nog wel eens bij me langs trouwens als ze weer met een zgn. buurtonderzoek bezig zijn n.a.v. een schietpartij hier of daar. Waarom zouden ze dat niet mogen?!

Veel beter zou je je afvragen wat het alternatief is. Concreet gaat dat dan om het alternatief voor het oppakken van 17 jarige nietsnutten die dreigtweeten. Als je een goed en werkbaar alternatief hebt, hoor ik het graag. Verder zou ik graag zien dat de politie de openbare ruimte een beetje in de gaten houdt, ook online, maar wel zo verstandig en terughoudend is dat ik er geen last van heb (wat helaas niet altijd het geval is).

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#3 Peter

Zag gisteren de documentaire over Zuckerberg, de Facebookeigenaar. Die herhaalt dat hij een ‘open samenleving’ als ideaal heeft, waar iedereen met iedereen verbonden kan zijn om ‘alles’ met elkaar te delen. Klinkt mooi, maar Facebook is net als Google inmiddels zo ingericht dat je vastgebonden wordt aan commerciële doelen.

We zijn wel gewend aan de opdringerigheid van reclame, maar realiseren misschien te weinig hoe dat tegenwoordig on-line werkt. De voorgestelde oplossing (een ja-nee button voor reclame of minstens een toestemmingverklaring van de gebruiker vragen) zegt weinig, want wat doet de leverancier van die knop met de info dat je reclame of verzamelen van gegevens weigert?

Wat de politie betreft: als Google c.s, info van openbare media mag verzamelen, waarom de politie en ikzelf dan niet? En uiteraard is het fijn als de politie ook mijn blog leest. Als ze de boodschap maar ter harte nemen, hetgeen ik betwijfel.
Zodra de politie het gevonden materiaal als bewijs wil gebruiken om gepleegde of geplande misdaden voor de rechter te krijgen, neem ik aan dat de geldende spelregels ervoor gelden. Er moet eerst een overtuigende verdachtmaking zijn. Zodra het andersom werkt (ik schrijf bv. dat ik mijn vrouw wel kan vermoorden omdat ze alweer vergeten is het huisvuil buiten te zetten en jawel, een rechercheur aan de deur) doet de politie het werk niet goed. Hetgeen ook wel eens in real life gebeurt (iemand is verdacht uitsluitend op grond van uiterlijk).

Ik vrees dat de slag om on-line privacy al jaren dik is verloren. Wie volledige privacy wil, moet niet on-line gaan.
Overigens zou voor alle info over jezelf moeten gelden dat je er ook zelf toegang toe moet kunnen hebben. Elke instantie die mijn BSN-nummer eist, moet me de gelegenheid geven in te zien waar dat nummer wordt opgeslagen en wat er mee gebeurt. Uiteraard met de optie van een serieuze klachtenregeling gebruik te kunnen maken als iets niet naar mijn zin is.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#4 Sjiek

Welcome to Law and Order.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#5 DrBanner

dat achterhaalde Webwereld ook altijd

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#6 gronk

De overheid heeft IMO heel duidelijk het standpunt ‘als iemand iets op internet zet, dan is het openbaar (en mogen we het dus ook lezen, archiveren, aan elkaar koppelen en in context plaatsen van eerder gedane uitspraken door die persoon/dat alias).’

Veel mensen zien dat net even anders, en denken dat iets op facebook zetten -en alleen gedeeld met hun vrienden- dus ook betekent dat al hun gekrabbel niet toegankelijk is voor derden, zoals bijvoorbeeld een overheid. En die verwachten al helemaal niet dat zo’n partij toch stiekem via een achterdeurtje meeleest.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#7 esgigt

Mijn vader zaliger zei weleens tegen me “Gekken en dwazen schrijven hun naam op deuren en glazen…”.

Ik denk dat het zo ook is met de social-media. Alles wat daar staat is min of meer publiek. Als je niet wilt dat iedereen toegang tot informatie over jouw prive heeft, waarom dan al die info daar publiceren?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#7.1 Joop - Reactie op #7

Allemaal bekende gedachtengang. Er staat helaas ook veel publieke info over iedereen, waar jezelf geen enkele invloed op heb – anderen kunnen foto’s van jou op de sociale media zetten, vertellen dat ze jou tegenkwamen op die of die plek, enz. – vroeger kon je in de dorpskroeg het een en ander te weten komen, tegenwoordig hebben we sociale media. Zelfs dus als je je niet heb geregistreerd, of volkomen afgesloten bent, zoals Facebook.

#8 sandor

juridisch gezien ( met wat haakjes en oogjes) wordt het internet doorgaans gezien als een openbare bron.
openbare bronnen ( kranten etc. ) zijn bronnen die vrij te bevragen zijn.
ik denk dat de vraag eerder zou moeten zijn,
tot op welk niveau mag de overheid haar burgers volgen op het internet.

zoeken naar mogelijke fraudeurs ( dus nog geen verdachten) op naam en deze gaan volgen?
of het zelfde doel proberen te bereiken door te zoeken op woorden en zinnen die deze mensen mogelijk zouden kunnen gebruiken in social media.
een voorbeeld zijn de tweets van mensen die roepen dat ze zwart werken, dit zou je mi als overheid kunnen “afluisteren” aangezien je dan geen personen, maar uitlatingen volgt.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#9 Peter Olsthoorn

Voor WebWereld heb ik de aanschaf door de KLPD van de software ontwikkeld door (ex) Mossad-mensen achterhaald.

Niet de pure openbaarheid is het belangrijkste vraagstuk, maar de schemergebieden:
is het ‘delen met vrienden’ openbaar?

Wanneer stuit de recherche met die software op de grenzen van de openbaarheid en belt ze de rechtbank met het verzoek verder te mogen gaan?

In m’n boek over Facebook werk ik het geval Breivik en Facebook uit om ‘medeplichtingheid’ te schetsen. Boeiend wat Facebook zelf in dit geval deed…

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#9.1 mulato - Reactie op #9

Wauw Peter. Heb je achterhaald dat iemand die vroeger bij de Mossad werkte een programma heeft ontwikkeld? En dan? Google komt toch ook uit de CIA-koker? Mogen mensen die bij een geheime dienst hebben gewerkt geen bedrijf starten?

Is het “delen met vrienden” openbaar? Volgens mij is hier al heel veel in de juridische wereld over gezegd. Bij de politie wordt volgens mij onderscheid gemaakt tussen of je iets op internet zomaar kan zien (er naar toe kan surfen), of dat je je ergens voor moet registreren.

Klaarblijkelijk weet jij niet hoe de politie werkt, want de recherche zal niet “surveilleren”. Misschien moet je je eerst eens verdiepen in de materie (zowel de software, als de organisatie die het gebruikt, als de juridische kaders waarmee gewerkt wordt).

Je verkapte promo over een boek is voor mij in ieder geval anti-reclame, en ik loop er dan ook ver om heen, en adviseer in het algemeen om het niet te kopen. Wellicht is het boeiend wat facebook doet, maar wat jij hier etaleert is dat in ieder geval niet.

#10 jim

Waarschijnlijk mag alleen ” brein ” de social media nog surveilleren

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#10.1 esgigt - Reactie op #10

Dat is tenminste een club waar onze grondrechten in goede handen zijn :fp:

… stelletje hoeren …..