Wie is John Deuss?

John Deuss, onze beste gok tot nu toe wie de geheimzinnige Pershore is die Rita Verdonk geld toestopt, is een tweedehands-autodealer, die op zijn 25ste failliet ging en daarna de oliehandel in ging. Zijn eerste bedrijf in deze tak, opgericht in 1970, heette JOC Oil. In 1975 richtte hij Transworld Oil & Gas op, gevestigd in Bermuda, de eerste van een hele reeks ‘Transworld’ bedrijven (’s mans foto hier).

Rond zijn persoon is er controverse genoeg. Hij had ruzie met de Russen over niet betaalde olie wat leidde tot slepende rechtszaken. Hij sloot deals met Zuid-Afrika tijdens de apartheid met als gevolg brandstichting in zijn villa te Berg en Dal. In zijn portefeuille zaten talloze oliemaatschappijen, zoals NZOP en AWE (zie het jaarverslag 2006, pagina 3 voor Deuss’ bemoeienis). Door handig manoeuvreren ziet hij kans als directeur van het staatsoliebedrijf van Oman een hoofdrol te spelen bij de grootste oliedeal ooit, de ontwikkeling van het Tengiz veld in Kazachstan.

Bij al die deals spelen banken een centrale rol, omdat daar met geld geschoven wordt om tijdens het verhandelen met de olieprijs te kunnen speculeren. In eerste instantie is dat Slavenburg’s, de bank die in 1980 aan schandalen tenonder gaat. In de affaire met de Russen is een rol weggelegd voor een brievenbusbank op Curaçao, First International. Daar zijn er twee van geweest, de eerste in 1996 geliquideerd, de tweede momenteel in liquidatie.

De laatste van deze banken, FCIB, wordt in verband gebracht met een gigantische btw-zwendel, al hoeft Deuss daar als eigenaar niet per se iets van geweten te hebben. Merkwaardige dingen (pdf-alert) gebeuren ook rondom Bermuda Commercial Bank (BCB), waarvan FCIB een grootaandeelhouder is. In de FCIB zaak is ook Tineke Deuss aangehouden geweest (bronnen spreken elkaar tegen of ze zijn vrouw of zus is). Transworld Oil Computer Center, opgericht in 1977, staat op naam van Mark Deuss. John Deuss houdt ervan het kringetje om hem heen klein te houden, zou je haast gaan denken.

Deuss’ zakenpartner in het brievenbusgebeuren is Ton Smeets, bedenker van de belastingtruc die bekend staat als de Antillenroute. Smeets en Deuss zitten samen in Citco. Na een onverkwikkelijke vastgoedaffaire raakte Smeets even de controle over Citco kwijt aan de familie Sandoz, maar inmiddels is het bedrijf weer grotendeels in oude handen. Citco is het grootste administratiekantoor voor hedgefunds ter wereld.

Er is meer vastgoed. Daarvoor bestaat een apart dochterbedrijf, Transworld Properties. Dit bedrijf beheert voor een miljard dollar aan vastgoed. Timothy Ulrich zit er namens het moederbedrijf in de directie. De jurist Ulrich vertegenwoordigt Deuss ook wel bij andere gelegenheden, zoals bestuursvergaderingen van AWE. Hij zat ook in het bestuur van BCB, maar trad af toen de NCIB-affaire begon, net als John en Tineke Deuss.

Er zijn ongetwijfeld nog talloze andere branches waar John Deuss een belang in heeft. De indruk dringt zich op van een self-made man die maximaal profijt haalt uit slimme machinaties op het randje van de wet, met genoeg advocaten achter de hand om aan te tonen dat het er net binnen is. Hij neemt zijn winst, maar even makkelijk zijn verlies. En hij blijft graag op de achtergrond. Zijn motivatie: ‘Snap je dan niet dat het een kwestie is van macht, en geld is macht, zo simpel is het.’