Nu het stof van de Provinciale Statenverkiezingen optrekt en de contouren van de zetelverdeling in de Eerste Kamer zich beginnen af te tekenen, wordt het tijd voor enkele vaststellingen en analyses. De VVD wordt de grootste, de PVV wint het meeste; en het CDA wordt in de provincie (en dus straks ook in de Eerste Kamer) bijna gehalveerd.
De VVD wint en daarmee zet de trend van de Tweede Kamerverkiezingen van afgelopen jaar zich door. Logisch wel, want de rechtse kiezer is in de tussentijd niet weggelopen. Men kiest voor de eigen portemonnee, en los van wat rechtse kinderspeeltjes realiseren, heeft het kabinet Rutte nog niets gedaan wat mensen in hun portemonnee voelen. Rechts heeft een nipte, zij het fervente meerderheid.
Zoals we bij de vorige verkiezingen ook zagen, lopen de CDA-kiezers echter massaal over naar de PVV. Hoe kan dat?
Cultureel conservatisme
Waarom doet het CDA het zo slecht? Om die vraag te beantwoorden, moeten we kijken naar waar het CDA voor staat, waarin de overlap ligt met de PVV en hoe het komt dat de laatste dit gedeelde selling point beter smoel weet te geven. Dat de PVV en het CDA nu in dezelfde vijver blijken te vissen, maakt ook iets duidelijk over waar de aantrekkingskracht van het CDA in heeft gelegen: de christendemocraten bedienden als normen-en-waarden-partij blijkbaar decennialang succesvol een gematigd cultureel conservatisme van haar achterban. Religieus-christelijk was haar electoraat immers allang niet meer.
Maar de samenleving polariseert en matiging is uit de mode. Zoals de jaren ’90 werden gekenmerkt door ongekende welvaart en optimisme, zo wordt het afgelopen decennium gekenmerkt door de angst voor verlies. Verlies van nationale en culturele identiteit, verlies van sociale en economische zekerheden, verlies van autonomie tegenover een wereldomvattende economie en een Europese politieke en bestuurlijke moloch.
Mensen hebben het gevoel de greep op de maatschappij te verliezen. Alles verandert, alles wordt door de hoge heren in Den Haag en in Brussel bedisseld, en de gewone man in de straat voelt de klappen. Het leidt enerzijds tot een vlucht in nationale symbolen en culturele strijdpunten, die de wereld overzichtelijk maken en een emotioneel houvast bieden. Het zet de zaken tevens enorm op spanning. Het leidt daarom anderzijds tot woede en de behoefte om iemand van dit verlies de schuld te geven. Die schuld wordt vervolgens gezocht bij ‘de buitenlanders’ en de culturele, politieke en bestuurlijke elite.
‘De buitenlanders’
Zo zijn sinds 11 september en de moord op Theo van Gogh uitingen van wantrouwen en minachting jegens allochtonen salonfähig geworden. Door dergelijke uitingen te verpakken als ‘islamkritiek’ werd het mogelijk de aanwezigheid en loyaliteit van Turken en Marokkanen te delegitimeren zonder voor racist te worden uitgemaakt. Het afbakenen van het vertrouwde middels culturele twistpunten (handenschudden, kerstboom in hogeschool) komt hier samen met het aanwijzen van zondebokken: moslims, Marokkanen, politiek-correct Links dat de Nederlandse waarden en cultuur verkwanselt.
Wie de PVV-stemmer echter goed beluistert, ontwaart niet zozeer een afkeer van religie, maar angst voor en afkeer van ‘de buitenlanders‘. De allochtonen met hun vreemde zeden (hoofddoekjes, moskeeën) bepalen naar het gevoel van veel burgers steeds meer het straatbeeld en de maatschappelijke discussie; tevens zouden ze zich te buiten gaan aan criminaliteit en dan ook nog teren op ‘onze’ uitkeringen.
‘De buitenlanders zijn ons ongeluk’. Typerend voor deze manier van redeneren is hoe Geert Wilders en zijn PVV de kosten die de massa-immigratie in de jaren tachtig en negentig met zich mee heeft gebracht, weet te verbinden aan bezuinigingen die nu worden getroffen in de zorg en de sociale zekerheid. In andere Europese landen leggen populisten dezelfde koppeling: men vergelijke dit Zweedse verkiezingsspotje
Rechts ingehaald
Het CDA voelt daar de klappen van. Vormde ze even na de moord op Fortuyn nog het stabiele alternatief voor de alle kanten op springende kikkers van de LPF, inmiddels wordt ze zelf leeggegeten door de radicalere manifestatie van de nationaalpopulistische volkspartij. Voor dat leegeten zijn twee oorzaken aan te wijzen: enerzijds loopt het CDA zelf ook in het zwaard van het algemene verwijt tegen regentenpartijen die de dingen boven de hoofden van de burgers regelen (en zo hun autonomie verkopen); anderzijds ziet het CDA haar rol als conservatieve hoedster van de Nederlandse culturele normen en waarden rechts ingehaald door Geert Wilders.
Dieptepunt van de campagne om stemmen bij de PVV weg te lokken was wel de uitspraak van Maxime Verhagen: “Ik heb ook liever een kroketje dan een broodje halalvlees, maar ík zet het niet in mijn partijprogramma”. Subtext: ‘ik vind die moslims met hun rare gewoonten ook maar niks, maar ik vind het niet belangrijk genoeg deze aversie om te zetten in politieke standpunten.’ Het is precies die vlees-noch-vis-mentaliteit waar de ontevreden burger niet van houdt. Ze willen politici die hún gevoelens verwoorden en voor hún belangen opkomen, en als dat er niet inzit, dan in ieder geval authentiek zijn en zeggen waar het op staat. En in een veranderende, onzekere wereld wil de ontevreden burger bovenal het gevoel dat politici zich sterk maken om het Nederland zoals hij dat kende, zoveel mogelijk te bewaren.
De PVV heeft de rol van schatbewaarder van het Nederlandse erfgoed slim uit handen weten te grissen van het CDA door enerzijds luidkeels te hameren op het behoud van nationale symbolen en waarden, en anderzijds op het behoud van sociale voorzieningen die we voor vanzelfsprekend houden, maar die in de praktijk van politieke en economische keuzes aan slijtage onderhavig zijn. Zoals AOW op je 65e, goede bejaardenzorg, en ontslagbescherming voor de hardwerkende, belastingbetalende Nederlander.
Al met al ziet het er dus niet rooskleurig uit voor het CDA. Is er nog een toekomst voor de christendemocratie? Wie het weet, mag het zeggen.
Reacties (28)
Voor WAO kun je voor je 65ste in aanmerking komen, na je 65ste heb je AOW.
Dank. Aangepast. Er kan nog wel meer foutjes ingeslopen zijn, want het was een latertje. Doorgezakt.
De grootste terugloop is volgens mij wat er in de kerk is gebeurd.en ze moeten die twee
schreeuwende disidenten er uit gooien.
Die verscheuren de partij.ik heb CDA gestemd,
dii is mijn mening.
Ik dacht dat dit stuk over het CDA ging, maar Prediker kan het niet laten om nog even PVV-stemmers af te schilderen als xenofoben. Het is triest dat de enige die (op een of andere manier) opkomt voor Nederlandse waarden een Venlose schreeuwerd is.
Alles tolereren is niet bevorderlijk voor tolerantie.
Het CDA is recent sterk gekrompen, maar misschien heeft het lange tijd op te hoge stand geleefd, als een heuvel die van binnen hol was.
En het is natuurlijk zo dat, sinds de VVD groter is dan het CDA, het CDA de stemmen is kwijtgeraakt van VVD’ers die bang zijn dat de PvdA de grootste partij wordt. Ik betwijfel of ze die stemmen ooit terug zullen krijgen.
Dat hoofd van Ballin alleen al is voldoende reden voor tenminste de helft van het stemmenverlies. Wat een gribus is dat zeg.
De rest komt voor rekening van de Balkenendes & Verhagens die zonder enkele ruggengraat meerdere malen mensen de oren van hun kop hebben doen schamen om Nederlander te zijn.
http://www.youtube.com/watch?v=Faj1qknS4_Y
http://www.youtube.com/watch?v=xzzj3LIx1sg
Mmhhh evebn correctie ; WAO met je 65ste…ik dacht dat dit AOW was..maar ik de verwarring van allerlei afkortingen heel goed voorstellen..
Tja, oppervlakkig gezien zou je zelfs kunnen zeggen dat de PVV het CDA overneemt.
De Partij Van de Vrees beschermd heel duidelijk de joods-christelijke traditie, roept voor behoud van voorzieningen en zorg voor ouderen(wat zoals het er uit ziet niet waar kan worden gemaakt=gedoogd)roept over veiligheid dat meteen gekoppeld wordt aan meer politie(???)maar komt niet verder dan gedogen dat agenten blij mogen zijn hun baan te mogen behouden en als premie voor hun salaris in de wachtstand mogen..veel brullen en weinig echte verandering..Net het CDA dus
Het verhaal krijgt mijn complimenten!
De Prediker, partijadviseur van Cohen denk ik, schijnt wel erg selectief te luisteren en gaat zoals velen van die partij voorbij aan de dagelijkse werkelijkheid. Het CDA doet het slecht omdat ze de PvdA wil naäapen en aan het bewind wil blijven en dat gaat moeilijk samen met de VVD.
Als de CDAers allemaal PVV kiezers zijn geworden dan gaan de PvdAers zeker voor het redelijk alternatief D66?
Het CDA is sterk verdeeld en sommigen van het CDA hebben zelf aangegeven om niet op het CDA te stemmen.
Bovendien is er geen leider. Een goede leider is niet alleen belangrijk voor een populistische partij als de PVV, maar ook voor de traditionele partijen.
Ik ken veel limburgers maar er is geen een bij die betrouwbaar is in z’n afspraken
Verhagen was afgelopen nacht, toen ie op de radio was, weer heel optimistisch.
De weg omhoog was gevonden, daar had ie het over. Van de 4de partij vorig jaar bij de verkiezingen, nu de 3de partij. Tja dat is typisch politiek, overal een positieve draai aan geven.
En een politicus is die, Verhagen.
Maxime Verhagen: “Ik heb ook liever een kroketje dan een broodje halalvlees.”
Dan moet ie dat tóch eens proberen, vind ik. Eerlijk gezegd is zo’n broodje halalvlees ver te prefereren boven zo’n hete kroket. Zeker als er wat knapperige groenten een de juiste saus bij zit. Daar haalt zelfs een bróódje kroket het niet bij…
Waarom de CDA het zo slecht doet? Simpel. Ze hebben zich laten verleiden om met het rechts populisme mee te doen. Bedank daar maar 8 jaar Balkenende en Verhagen voor. En wat gebeurt er dan?
They drag you down and beat you with experience.
Waarom zou je voor deze versie van het CDA stemmen wanneer je voor de PVV/VVD kan kiezen? Wat bied het CDA meer dan die twee? Niets!
Heel eenvoudig: de meeste CDA kamerlieden liegen! Wat moet je met Brinkman? En dan de 2 dissidenten die het niet eens zijn met het CDA program, verdwijn dan uit het CDA. Blijf niet zitten voor je centen! Laat goede en frissen mensen In het CDA , niet zoals Brinkman die jaren geleden het ook heeft geprobeerd, en er niets van terecht heeft gebracht. Die man moet gewoon thuis blijven zitten bij z’n vrouw. En dan de kerk????????????
Als Henk Bleker een keer de euvele moed heeft om Dhr Wilders te bekritiseren duurt het volgens mij nog geen uur of hij krijgt van de grote CDA lijder ( jawel met lange IJ ) Dhr Verhagen de opdracht om zijn excuses aan te bieden aan Geert de grote.Wie bepaald nu het beleid in het Cda je zou bijna de neiging krijgen om Dhr Wilders te noemen.Dit zijn gewoonweg gênante voorstellingen een CDA onwaardig.Een pvv bestrijd je in plaats van behagen, volgens mij moet Dhr Verhagen eens in de spiegel kijken, zijn Arnhemse krokodillentranen op laten drogen en zich vervolgens eens af vragen waar hij mee bezig is.Profileer je eens een keer in plaats van als een mak schaap achter Geert aan te lopen, vroeg of laat zit dat pluche echt niet lekker meer !
@ Hans: Hoewel ik het niet met de algemene teneur van je commentaar oneens zal zijn ben ik wel net voldoende complotterig om niet te denken dat Maxime Verhagen Henk Bleker heeft gebeld toen dit het geval was tijdens de afgelopen campagne.
Dat zou immers wat overbodig zijn in dit geval van de vooropgezette strategie om de critici van samenwerking binnen het CDA het incorrecte gevoel te geven dat ook zij vertegenwoordigd worden door de partijtop.
“Prediker kan het niet laten om nog even PVV-stemmers af te schilderen als xenofoben.”
Dat is zelfs de kern van de analyse. CDA’ers lopen over naar de PVV omdat er een vlucht in xenofobie en cultuurconservatisme heeft plaatsgevonden. De PVV biedt een politiek product aan dat daar beter aan beantwoordt.
Verder laat ik gewoon zien aan de hand van bronnen (uitspraken van PVV-stemmers zelf; een enquête) dat xenofobie een voorname rol speelt bij de keuze om voor de PVV te stemmen.
“Tv-programma Nova presenteerde op 27 augustus 2009 het derde onderzoek naar de motivatie van de PVV-stemmer. Synovate deed het onderzoek. (…) Maar de top 3 waarom erop de PVV gestemd wordt is 1. omdat er te veel buitenlanders zijn (33%), 2. de criminaliteit niet goed aangepakt wordt ( 22%) en 3. omdat de PVV kritisch staat tegenover de islam (19%).” (RepubliekAllochtonië).
Ik hoef dus niets af te schilderen; ik zie het om me heen, en wat ik zie wordt bevestigd door PVV’ers zelf die zelf zeggen dat hun keuze voor de PVV bepaald wordt door hun gevoel dat er ’teveel buitenlanders’ zijn.
Ach, als je met liedjes in je jeugd bent opgegroeit als ‘Wien Neerlands bloed door aderen vloeit’, dan ben je al behoorlijk geïndoctrineerd wat cultuurconservatisme en xenofobie betreft.
Jammer, voor Rouvoet, die het CDA links inhaalt op sociaal en groen gebied:
http://www.trouw.nl/tr/nl/5119/Provinciale-Statenverkiezingen/article/detail/1855490/2011/03/04/Ook-ChristenUnie-aanhang-kiest-nu-voor-Wilders.dhtml
Zeer treffend geformuleerd hoe een verschuiving van politieke correctheid het mogelijk heeft gemaakt dat xenofobie normaal is geworden en kritiek hierop als ‘demoniseren’ wordt bestempeld:
@Prediker; “Prediker kan het niet laten om nog even PVV-stemmers af te schilderen als xenofoben.”
Dat is zelfs de kern van de analyse.
Mis je dan niet de protest-stem ? Lijkt me, mbt. de PVV niet onbelangrijk.
@Joop; Ach, als je met liedjes in je jeugd bent opgegroeit als ‘Wien Neerlands bloed door aderen vloeit’, dan ben je al behoorlijk geïndoctrineerd wat cultuurconservatisme en xenofobie betreft.
Ja nee, liedjes hebben het gedaan. What’s next ? Vlagvertoon ? Ik heb het serieus mensen hier op Sargasso horen beweren.
@KJ; de ‘protest-stem’. Ach ja, nee, dat verklaart wat. Waar protesteert men dan precies tegen?
Bovendien stel ik vast dat er bij het CDA tien Eerste Kamerzetels afgaan en bij de PVV er negen à tien zetels bij komen. Rara, waar komen die zeteltjes nu vandaan? Toch voornamelijk bij het CDA, denk ik dan. Zijn dat dan CDA’ers die protesteren tegen het kabinet Wilders I?
@Prediker; Waar protesteert men dan precies tegen?
Ik weet niet; het gebrek aan ’toegang’ tot de macht, lijkt me. In ieder geval, zoiets komt naar voren als men daar naar vraagt. En dat gebeurt heus. Maar ik ga ervan uit dat iemand als jij, die zo vaak pretendeert om zo nauw deze samenleving te kunnen duiden, wel de juiste hoeveelheid empathie kunt opbrengen om daarover een genuanceerde mening te hebben.
O wacht. Empathie. Never mind.
Zijn dat dan CDA’ers die protesteren tegen het kabinet Wilders I?
Nee, dat was niet de premisse, die ging namelijk over _alle_ PVV-stemmers. En daar is, naast een contingent overlopers, toch zeker ook een grote groep ‘oorspronkelijken’ bij.
Overigens denk ik toch ook dat er tussen de overlopers een hoeveelheid ‘protest’ zit. Niet zozeer tegen het ‘Haagse’ of het ‘Kabinet Wilders I’, als wel tegen het CDA. Ouderen, met name.
@20: “Bovendien stel ik vast dat er bij het CDA tien Eerste Kamerzetels afgaan en bij de PVV er negen à tien zetels bij komen. Rara, waar komen die zeteltjes nu vandaan? Toch voornamelijk bij het CDA, denk ik dan.”
Dat is toch echt te kort door de bocht. Allicht dat er veel directe overloop is van CDA naar PVV, maar er zijn ook heel andere stromen (van CDA naar VVD, van CDA naar D66, van SP naar PVV enzovoorts) en een zeker natuurlijk verloop (in Limburg liggen veel mensen die de vorige keer CDA stemden nu op het kerkhof bijvoorbeeld en misschien is het je opgevallen dat 10% van de Nederlanders vorige keer niet stemden en nu wel, dat gaat om meer dan 13 zetels aan nieuwe stemmers).
Haha, CDA’ers en protesteren. Geloof je ’t zelf?
het gaat altijd over xenofobie, maar nooit over de fobie van immigranten voor Nederlanders. Het wordt tijd dat daar ook een woord voor komt. Mijn grieks is niet zo goed, iemand suggesties voor de allochtone variant van xenofobie?
@24: Is ook gewoon xenofobie.
su +1.
@24
Wat su zegt en anders zou het toch autochtonofobie nadat we volledig geïslamiseerd zijn. (Grieks: Αυτόχθονες (inheems).) ;)
25: daar heb je een punt.
maar dan kunnen we alles wel xenofobie gaan noemen. Links die de PVV ziet als een stelletje nationalistische tokkies, ook xenofobie?
dan is de PvdA met allochtone en autochtone xenofoben misschien wel de meest xenofobe partij van Nederland. En dat maakt die hele discussie over xenofobie zo zinloos. De afkeer zit bij ons allemaal.
Daarom nog een voetnoot voor Prediker: je bent een belangrijke reden vergeten: de afkeer van de linkse kerk die misschien wel groter is dan de afkeer van buitenlanders. Maar aangezien dat wel politiek correct is zal je het wel vergeten zijn.