DATA - Vandaag, op de dag van de Eerste Kamerverkiezing, komt de VVD met het voorstel om in Nederland een kiesdrempel in te voeren.
Het zou nodig zijn voor de toekomstige regeerbaarheid van Nederland. Het verhaal wordt mede ingegeven doordat er nu 17 fracties in de Tweede Kamer zitten.
Het verhaal van de VVD en het artikel bevat wat weinig feitelijke context uit onze parlementaire geschiedenis. We zetten daarom maar even wat zaken op een rijtje.
Ten eerste zitten er geen zeventien maar zestien fracties in de Tweede Kamer op dit moment.
Ten tweede is dat niet de eerste keer dat dit is gebeurd en het loopt ook niet heel erg uit de pas met de situatie uit het verleden:
Ten tweede zegt de fractiefragmentatie op dit moment weinig over het aantal partijen vlak na de verkiezingen. Dat aantal is namelijk relevant voor het vormen van regeringen.
Hier een overzicht van het aantal partijen dat direct na verkiezingen in de Tweede Kamer zat. Wederom op dit moment geen afwijking van de traditie te zien.
Laten we dan maar even kijken naar het mogelijke effect van een kiesdrempel. We hebben het voor de laatste verkiezingen gesimuleerd voor respectievelijk 2, 3 en 5 procent. Daarbij hebben we overigens geen rekening gehouden met lijstverbindingen (dat maakt de berekening wel heel ingewikkeld en scheelt meestal maar 1 of 2 zetels).
Eerst 2 procent:
Dan gaat het van 11 naar 9 partijen terug. Maar afgezien van PvdA/VVD is er geen andere twee partijen combinatie met meerderheid.
Dan 3 procent:
Nog maar zeven partijen, maar nog steeds geen andere combinatie met twee partijen mogelijk.
Dan 5 procent:
Nog maar zes partijen, maar nog steeds geen andere combinatie met twee partijen mogelijk.
Eigenlijk maken deze simulaties vooral duidelijk dat het niet versnippering aan de rand is wat het vormen van combinaties lastig maakt, maar juist versnippering in het politieke midden. Het aantal zetels bij de traditionele grote 3 (CDA, PvdA en VVD) is al heel lang niet genoeg meer voor een makkelijke meerderheid.
Hier een overzicht van die aantallen sinds 1956, waarbij de voorlopers van het CDA opgeteld zijn.
Het voorstel van de VVD zegt dan ook meer over hun eigen situatie dan over de werkelijke noodzaak van een kiesdrempel.
Reacties (38)
@0: “lijstverbindingen scheelt meestal maar 1 of 2 zetels”
Niet meestal maar soms en zelden 2 zetels.
Voor de provincie en vooral voor de gemeenteraad werkt feitelijk een kiesdrempel, hoe minder zetels hoe hoger de drempel.
Een minder democratisch land is nou eenmaal altijd makkelijker te besturen. Waarop niet meteen voor een dictatuur of serieuze monarchie gaan?
Ik snap niet dat bij 5% kiesdrempel de Christenunie weg is, maar de grote broer CDA niet profiteert, wel D66, PvdA en VVD.
Een kiesdrempel zal kiezers nog meer dan nu uitnodigen om ‘strategisch’ te stemmen. Je kunt de gevolgen daarvan moeilijk voorspellen op basis van cijfers van verkiezingen zonder drempel.
@3: Waarom zou het CDA profiteren als de stemmen die op de CU zijn uitgebracht worden weggegooid?
Dit is te simpel, mensen gaan zeer waarschijnlijk anders stemmen als hun partij (alweer) de kiesdrempel niet lijkt te halen.
Als er een hogere kiesdrempel zou komen, zou ik die drempel voor nieuwe partijen pas na 4 of 8 jaar laten ingaan om nieuwe partijen een kans te geven zich te presenteren en ontwikkelen.
Ondertussen erger ik me dood dat een splinterpartij bijvoorbeeld de godslastering in de wet kan houden terwijl het overgrote deel van de kamer daar tegen is. Weg democratie.
@6:
Dat “overgrote deel” valt dan blijkbaar wel mee, anders zou de mening van die splinterpartij er niet toe doen.
Onzin. In dit informatietijdperk is de nut en noodzaak voor grote en logge partijen steeds minder. Kleine fracties in de tweede kamer kunnen hun achterban met moderne technieken beter bereiken en zijn in staat om zich beter te informeren over verschillende onderwerpen door diezelfde technieken.
Als burger zou je blij moeten zijn met meer partijen in de kamer. Meer keuzes en minder achterkametjespolitiek.
Het is duidelijk dat als men werkelijk een eenvoudige kabinetsvorming nastreeft en niet alleen maar het bestrijden van concurrentie dat men dient te kiezen voor het Angelsaksische districtenstelsel. Dan gaat het nog makkelijker. Met een beetje geluk heeft 1 partij de absolute meerderheid in het parlement en kan meteen aan de slag. Wij kopiëren de De USA en het UK al in alles dus waarom ook niet op het politieke vlak.
Evenredige verkiezingen en minderheidskabinetten is iets voor Scandinavische landen en het is een ultieme belediging om te suggereren dat we een klein rot landje zijn ergens aan het einde van de wereld.
@8.
En daardoor dus wel achterkamertjespolitiek zoals nu met de drie gedogers in de Eerste Kamer, waardoor wetgeving nog meer uitzonderingen telt, en voor de uitvoerbaarheid een crime is.
Ook woordvoerder SGP voor kiesdrempel:
Menno de Bruyne
Ik ben inmiddels ook voor invoering van een #kiesdrempel
Waarom zou hij nou voorstander zijn, dan kunnen ze de SGP opdoeken, behalve natuurlijk op lokaal gebied (biblebelt), dat zou GL nauwelijks voor elkaar krijgen (grachtengordel wellicht in een deelraad).
Ronduit ondemocratisch. Om te weten waar dit toe leidt, kijk naar Duitsland met een kiesdrempel van 5%:
Bron: http://www.bundeswahlleiter.de/de/bundestagswahlen/BTW_BUND_13/ergebnisse/bundesergebnisse/
Meer dan 15% van de stemmen ging naar een partij die de kiesdrempel niet haalde.
@6:
“Ondertussen erger ik me dood dat een splinterpartij bijvoorbeeld de godslastering in de wet kan houden terwijl het overgrote deel van de kamer daar tegen is. Weg democratie.”
Of wat dacht je van een referendum gevolgd door verkiezingen, waarin zowel een meerderheid van de bevolking als een meerderheid van de parlementsleden (na verkiezingen), tegen een verdrag waren…….die er toch kwam. Weg democratie. Zeker wanneer je je beseft dat zo’n besluit enorm de keuzevrijheid van latere generaties beperkt, gezien het juridisch totaal is ingekapseld.
Neehoor, gewoon opdoeken deze schijnvertoning. Of echte democratie zodat men kan participeren of kappen met deze non-discussie/poppenkast en een Nederlandse Poetin/Chavez/et cetera neerzetten. Dit kost enkel energie en leidt nergens toe. Wel of geen kiesdrempel maakt een ondemocratisch systeem met anti-democratische actoren en niet anders op.
“Vandaag, op de dag van de Eerste Kamerverkiezing, komt de VVD met het voorstel om in Nederland een kiesdrempel in te voeren.”
Dat moet natuurlijk zijn: de kiesdrempel te verhogen. Nederland kent immers al een kiesdrempel (gelijk aan de kiesdeler), waar het Kamerverkiezingen betreft.
@7: PVDA en VVD zijn in principe voorstander van verwijderen van godslastering uit de wet. maar omdat een religieus splinterpartijtje ze in de 1e kamer aan een meerderheid kan helpen worden er dit soort rare concessies gedaan.
@9: “Evenredige verkiezingen en minderheidskabinetten is iets voor Scandinavische landen”
Je stelt wel dat we UK en VK in alles nadoen, maar uit de meeste sociale, politieke en culturele indicatoren blijkt Nederland een Scandinavisch land te zijn.
@13
Mjah. Moeten we dat niet eens fixen? Zouden de clausules die van toepassing zijn op de wijziging van de grondwet niet ook van toepassing moeten zijn op het aannemen van internationale verdragen die de grondwet passeren?
Overigens was dat wel een goede graadmeter voor de waarde die politieke partijen aan democratie hechten. En/of voor de intelligentie van hun kiezers. Mensen die na dit debacle nog CDA, PvdA, ChristenUnie, GroenLinks, D66 of VVD stemmen hebben duidelijk niet het beste beentje voor met de democratie. Of ze nemen zichzelf niet serieus danwel vinden het lekker om zich te laten voorliegen, dat kan natuurlijk ook. In deze discussie over democratie hebben ze wat mij betreft in ieder geval geen recht van spreken; als puntje bij paaltje komt zullen ze toch wel weer op een partij stemmen die precies doet wat ze niet willen. Met een dergelijk gebrek aan interesse voor de politieke inhoud kun je de democratie inderdaad net zo goed afschaffen.
@8: Dan moet je de Zwitserse aanpak kiezen en de ministers pro rata over de partijen verdelen.
Dus geen kabinet vormen van een paar partijen die elkaar wetten door de strot duwen.
Dan kan de kamer ook vrij stemmen naar eigen overtuiging in plaats van naar coalitieafspraken.
@0: zou je iets meer kunnen vertellen over hoe je simulatie werkt? Is het gewoon het niet meetellen van de stemmen die de vorige keer zijn uitgebracht maar waarvan de partij de drempel niet zou halen? Dat is m.i. niet realistisch. Je zal gedrag krijgen dat mensen _omdat_ ze denken dat een partij de drempel niet zal halen, uitwijken naar een andere partij om hun stem niet “verloren” te laten gaan. Dat zal dus zorgen voor een concentratie van stemmen bij grotere partijen, en het nóg moeilijker maken voor kleinere partijen om de drempel te halen.
Het lijkt mij overigens geen goed plan. Ik zie echt niet in wat nu het probleem is van het in de kamer hebben van een paar kleinere partijen. Ik vind het vaak gezonde waakhonden die de grotere partijen op een spoor kunnen zetten. Ook minderheidsmeningen moeten m.i. gehoord worden in een democratie! Bovendien hebben we gezien dat kleintjes (weer) groot kunnen worden als ze daar de kans voor krijgen. Zie SP en D66 op enig moment met 2 respectievelijk 3 zetels vertegenwoordigd waren. Een groot verschil met de huidige stand van zaken! Er is al de natuurlijke drempel van het beperkte aantal zetels van de Kamer; dat is mij wel voldoende. Bovendien vind ik het principieel onjuist dat een volksvertegenwoordiger niet meer op eigen kracht in de Kamer zou kunnen komen zonder een partij te willen zijn.
@15: Dan moge duidelijk zijn dat ze het niet erg belangrijk vinden, anders konden ze immers wel op een andere manier aan een meerderheid in de EK komen. Binnenkort zullen we zien of ze het echt willen, want na vandaag zal de SGP waarschijnlijk haar strategische positie kwijtraken. Met een meerderheid van zelfverklaarde voorstanders van het schrappen van het verbod op godslastering in beide Kamers, zou het dan dus in no time geregeld moeten zijn.
@18 Hoe werkt dat? Dat lijkt me nogal een gevecht wie welke post krijgt. En zelfs als het kabinet er zit, zullen ze niet eendrachtig samenwerken.
@16: Dat klopt wel maar dit is niet wat we willen zijn. We willen in alles de USA en Uk nadoen. We vinden ons een beetje te goed voor een Scandinavisch land. Natuurlijk lijken we heel veel op een Scandinavisch land.
@13:
Volgens mij lag het toch echt wat subtieler, als je tenminste op datzelfde verdrag doelt waar ik denk dat je op doelt.
Ten eerste was de bevolking niet zozeer tegen het verdrag – geen hond had het namelijk gelezen, hoe kun je tegen een verdrag zijn als je niet eens weet wat er in staat? Ik denk dat je kunt stellen dat een groot deel van de bevolking dat referendum misbruikte om een oordeel te vellen over de regering van dat moment (zowel op nationaal als EU-niveau).
Ten tweede was dat referendum natuurlijk een uiterst ondoordachte en stompzinnige zet van Balk. Een verdrag is helemaal geen geschikt onderwerp voor een referendum. Referenda-onderwerpen zijn onderwerpen waar een helder en eenduidig “nee” of “ja” op mogelijk is. Een verdrag is dat dus niet, want als je artikeltje 64b sub 5 aanpast, is het dan nog steeds dat verdrag of niet? En bij hoeveel wijzigingen houdt het dan wel op om datzelfde verdrag te zijn?
Hetgeen niet wegneemt dat het negeren van de uitkomst inderdaad uiterst ondemocratisch was. Je moet echter er wel bij zeggen dat het referendum zelf ook ondemocratisch was (want vraagstelling ondoordacht en onderwerp niet geschikt), en dat de kiezers ook een potje maakten van hun democratische stemrecht (want niet stemmen over het onderwerp maar over sentimenten).
@21: Aangezien er niet volgens coalitie-overeenkomsten gestemd hoeft te worden heeft een minister veel minder macht. Iedereen kan volgens de eigen partij opvattingen stemmen en de ministersplannen wegstemmen. Hij kijkt dus wel uit om met plannen te komen waar overduidelijk geen meerderheid voor is. De kamer kan natuurlijk ook nog steeds wetgeving indienen.
@23: Okto +1
@24 Betekent het dat iedereen zich met elkaars posten kan bemoeien? Wordt er op plannen van ministers per simpele meerderheid gestemd in de ministerraad? Het lijkt mij dat de grote partijen dan juist meer de kleine domineren. Ik zie niet hoe er überhaupt nog iets besloten kan worden. Daarnaast snap ik nog steeds niet hoe de toewijzing van posten dan zou moeten verlopen.
Het invoeren van een kiesdrempel zal leiden tot een ‘onevenredige vertegenwoordiging’ een deel van de kiezers zal zich niet vertegenwoordigd zien in de kamer hetgeen volstrekt ondemocratisch is. Indien een kiesdrempel zal worden ingevoerd en ik dientengevolge niet meer vertegenwoordigd word in de kamer zal ik mij ook niet meer gebonden zien aan de wetten in dit land.
@26:
Gewoon per sollicitatieprocedure misschien? Waarom zou dit ingewikkeld moeten zijn?
@26: “Wordt er op plannen van ministers per simpele meerderheid gestemd in de ministerraad?”
Hoezo moet er over gestemd worden in de ministerraad? Het zou mij verbazen als de minister zijn plannen niet rechtstreeks aan het parlement voorlegt. Ik vermoed dat er daar juist veel minder bemoeienis is met andermans posten dan in Nederland (waar dat in de ministerraad inderdaad bij de vleet gebeurt). Ik denk dat je over het stukje heen gelezen hebt waarin #24 aangeeft dat ministers in Zwitserland veel minder macht hebben.
@26: Ik ben geen expert. Het lijkt een beetje op het “zakenkabinet” waar ambtenaren doen wat gedaan moet worden en de kamer wetsvoorstellen indient. Dus een meerderheid in de ministerraad heeft daar geen of een andere betekenis.
Het heet in Zwitserland de “Zauberformel” en men zegt dat hierdoor de Zwitserse politiek dodelijk saai is. Partijen stellen kandidaten voor ministersposten voor en de kamer kiest de ministers.
Ze kiezen ook om de zoveel jaar een nieuwe president uit hun midden en zo iemand raakt daardoor niet echt bekend.
Meer hier:http://de.wikipedia.org/wiki/Zauberformel
@27: Je hebt nu ook een kiesdrempel van 1/150 x aantal kiezers. Als je je stem geeft aan een partij die dat aantal stemmen niet haalt, wordt je ook niet vertegenwoordigd.
Als de kamer van 150 naar 100 zetels zou gaan, wordt de kiesdrempel automatisch hoger.
Huiswerk:
Wat heeft er politiek gezien plaatsgevonden, dat er in de volgende jaren enorme versnipperingen waren binnen ‘onze politiek’?
https://sargasso.nl/wp-content/uploads/2015/05/fragmentatie.png
1967/ 1968
1975/ 1976
1981/ 1986
1991/ 1998 (daling 1999)
2002/ 2004
(lol!!1!)
Zolang er via de 2e kamer nog zoveel ridicule wetten (en voorstellen) komen, blijft de 1e kamer bestaansrecht houden. Eerst de 2e kamer maar eens opheffen. Althans: die politieke proleten die zich ‘liberaal’ wanen, wegkrijgen. Die kosten namelijk bakken vol met belastinggeld, zoals al decennia blijkt!!!1!
@30 Dank voor de link. Het is niet helemaal “naar rato” zoals je eerder zegt, maar een systeem waarbij de plaats in de rangorde bepaalt hoeveel ministersposten je krijgt. Hoeveel groter partij 1 is dan partij 2 maakt niet uit. Daar komt mijn verwarring grotendeels vandaan. Maar het kabinet kan daar lijkt me dus minder gedaan krijgen. De ministers hebben dan misschien de vrijheid om echt naar eigen keuze beslissingen te nemen, maar hun beleidsterrein is dusdanig ingeperkt dat het absoluut geen invloed meer kan hebben. Er wordt helemaal geen politiek meer bedreven door de ministers, alleen door het parlement. Begrijp ik het zo goed? Dan is “ministers hebben minder macht” nog heel zacht uitgedrukt. Zoals je het nu omschrijft, is het eerder zoals een demissionair kabinet hier, waar alles wat maar naar politiek riekt, langs het parlement moet.
@33: Zoals dat ook hoort in een beetje democratie (scheiding der machten!). In Nederland zie je dat de ministers naast de uitvoerende macht ook wel een erg groot deel van de wetgevende macht naar zich toetrekken.
@33: Ja, het kabinet lijkt daar meer op een bestuursorgaan dat netjes moet doen wat de kamer (=het volk) wil en dus geen of minder gekonkel en chantage en uitruil zoals je nu ziet bij de PVDA/VVD.
Hier kan een minister ook botweg weigeren een motie van de meerderheid van de kamer uit te voeren omdat hij dreigt het kabinet op te blazen. Dat wil de coalitie niet want die staat op verlies in de peilingen, dus komt hij er mee weg, belachelijk. In Zwitserland moet hij waarschijnlijk gewoon opstappen en wordt hij netjes vervangen. Daarom zal de Zwitserse politiek wel zo saai zijn.
We hebben allang een kiesdrempel in Nederland, en die ligt precies op aantal geldige stemmen gedeeld door het aantal zetels (ergo een kiesdrempel van 0,66%).
Wil je minder kleine partijen, verlaag dan gewoon het aantal zetels, dan stijgt de kiesdrempel van zelf en als bonus vezuinig je ook nog eens).
Elders eerder:
http://stukroodvlees.nl/verkiezingen/pas-bij-een-kiesdrempel-van-10-heeft-de-vvd-voordeel/
http://stukroodvlees.nl/parlement-2/verschillen-eerste-en-tweede-kamer-steeds-meer-van-elkaar-qua-politieke-samenstelling/
http://stukroodvlees.nl/kiezers/hoe-nederland-onder-beatrix-veranderde-de-erosie-van-de-grote-drie/
https://sargasso.nl/de-onstuitbare-neergang-van-cda-en-pvda/
Gedurende een veel langer gesprek gaat de nieuwe VVD-voorzitter Henry Keizer in op nadelen aan de versplintering van de volksvertegenwoordiging, en om dat op te lossen noemt hij een kiesdrempel “een optie”. Dat wordt hier vertaald als “VVD wil kiesdrempel”, en in het stuk heet het zelfs “een voorstel”. Maar van een voorstel is geen sprake, en zelfs binnen de VVD zijn veel prominente leden tegen een kiesdrempel. De vorige VVD-voorzitter nam op dit punt trouwens een veel stelliger standpunt in dan Henry Keizer, dus in die zin zou je met meer reden kunnen schrijven dat de partij juist afstand neemt van de kiesdrempel. Het zou wel prettig zijn als Sargasso zich niet laat meeslepen in dit soort desinformerende berichtgeving.