De Servische president Aleksandar Vucic en de Kosovaarse premier Albin Kurti waren gisteren in Brussel voor gesprekken in het kader van het zogenaamde Belgrado-Pristina-dialoogproces, onder toezicht van Josep Borrell, hoofd van het buitenlands beleid van de Europese Unie. In februari bereikten beide landen een akkoord met elf punten ter verbetering van hun onderlinge betrekkingen. Volgens Balkan Insight is er van de implementatie van dat plan tot nu toe weinig terecht gekomen. De Albanese premier Edi Rama, die zich al vaker heeft gemengd in het dispuut tussen Servië en de Albanese meerderheid in het buurland, meent dat Servië probeert de voortgang van de normalisering van de betrekkingen tussen Kosovo en Servië te vertragen. Kosovo heeft volgens hem ook fouten gemaakt in de afgelopen periode waarin opnieuw heftige clashes plaatsvonden tussen de Servische minderheid en de autoriteiten waar ook internationale vredestroepen in betrokken raakten. Daardoor kan Belgrado zichzelf tot slachtoffer uitroepen in de internationale arena, zegt Rama. In die internationale arena bemoeit ook de Verenigde Staten zich naast de EU actief met het conflict. Gabriel Escobar, de speciale gezant van de VS voor de Balkan riep beide partijen op alle kwesties te coördineren met de internationale gemeenschap.
In Servië zijn de Verenigde Staten nog steeds niet erg populair. De bombardementen op Belgrado in de oorlog om Kosovo in 1999 zijn nog niet vergeten. Een opinieonderzoek wees enkele jaren geleden uit dat bijna 60% van de Serviërs tegen samenwerking met de VS is. De Servische regering houdt sinds het begin van de oorlog in Oekraïne nog nadrukkelijker afstand van het westen. Servië is naast Belarus het enige Europese land dat Rusland geen sancties op wil leggen. De steun voor de ‘Slavische broeders’ in Rusland komt uit dezelfde hoek als de hardliners die elk compromis met de Kosovaarse regering trachten te blokkeren.
Band met de VS wordt aangehaald
President Vucic probeert ondanks zijn ‘neutrale’ standpunt over de oorlog in Oekraïne toch ook de Verenigde Staten te vriend te houden. Volgens Lily Lynch, de Amerikaanse hoofdredacteur van het Servische blad Balkanist Magazine is er een charme offensief gaande, dat de oude wonden moet helen.
Voor de Amerikanen is Vučić iemand met wie ze zaken kunnen doen. Ze zien hem als iemand die graag ‘broodnodige economische hervormingen’ wilde doorvoeren, zoals een herziening van de arbeidswet ten voordele van buitenlandse investeerders en ten koste van Servische arbeiders. Ze beschouwen hem als bereid om bijna alles te doen om de persoonlijke macht te behouden en daarom ontvankelijk voor het sluiten van impopulaire deals die door het Westen worden aangemoedigd, zelfs over Kosovo. En ze denken dat hij voldoende autocratisch is om de ongepaste elementen binnen Servisch extreem-rechts in de gaten te houden, terwijl hij krachtig genoeg is om de meer openlijk pro-Russische leider van de Republika Srpska, Milorad Dodik, in toom te houden, die periodiek het schrikbeeld van zijn afscheiding van Bosnië opwekt.
Dat ook de VS kritiek hebben geuit op halsstarrig gedrag van de Kosovaarse premier Kurti om concessies te doen aan de Servische minderheid in Kosovo heeft Servië uiteraard deugd gedaan. De Servische regering heeft volgens Lynch de afgelopen maanden verschillende lobbyisten naar de VS gestuurd om de betrekkingen met de Amerikanen weer nauwer aan te halen.
Nieuwe verkiezingen
Voor het binnenland biedt de regering met recente aanpassingen van de begroting een ‘charme offensief’ richting gepensioneerden, boeren en jongeren. Het lijkt er op alsof Vucic aanstuurt op verkiezingen, schrijft Dusan Pavlovic op Balkan Insight. Het Ministerie van Defensie en de Inlichtingendienst zijn de belangrijkste begunstigden van de begrotingsherziening. Voor het milieu heeft de regering minder over. Vanwege klachten van grote bedrijven over de belasting op vervuiling is besloten deze belasting met een factor 1.000 te verlagen waardoor de grootste producenten vrijwel zonder noemenswaardige kosten de Servische rivieren kunnen vervuilen.
In Belgrado is de afgelopen jaren massaal gedemonstreerd tegen de zittende regering. Tegen de luchtvervuiling, tegen de komst van een lithium-mijn, die vooralsnog is tegengehouden, en na twee brute schietpartijen met dodelijke afloop tegen het geweld. In alle gevallen was het protest ook gericht tegen het autocratische bewind van Vucic en werd geroepen om zijn aftreden. Maar Vucic en zijn regering zitten nog stevig in het zadel. De douceurtjes die vervat zijn in de nieuwe begroting zijn duidelijk bedoeld als een poging van het regime om de achterban aan zich te binden. De oppositie, die ook met de massale demonstraties van dit voorjaar geen enkele eis ingewilligd zag hoopt op meer succes bij nieuwe verkiezingen. Vorige week blokkeerden oppositiepartijen het werk van het parlement met het dreigement daarmee door te gaan totdat de heersende meerderheid gehoor geeft aan de oproep tot verkiezingen. Maar het is de vraag of zij er dan wel in zullen slagen het huidige bewind van de troon te stoten. Zeker als het zich nu verzekerd weet van de steun van zowel oost als west.
Laatste nieuws: ‘onderhandelingen mislukt’
In Brussel zei Vucic donderdag na afloop van de onderhandelingen dat deze waren mislukt omdat de Kosovaarse premier Kurti niet akkoord wilde gaan met het Europese voorstel voor een relatieve autonomie van enkele gemeenten met een Servische meerderheid.