“Zonder literatuur was en is het leven een kalere bedoening. Het zou de minister van Onderwijs sieren als hij acuut ingreep. Boekenkasten terug in het klaslokaal. Ellenlange boekenlijsten verplicht, in tenminste drie moderne westerse talen. Ontsla de literatuurvijandige leraar en infecteer jonge geesten met de levenslange afwijking die lezen heet.”
Aldus Nausicaa Marbe vandaag in de Volkskrant*.
Het is weer boekenweektijd en we worden doodgegooid met oude schrijvers en mensen die zeker weten dat boeken lezen een eerste levensbehoefte is. Dat wil zeggen, Nederlandschtalige Literatuur Lezen (let op de hoofdletters).
Zoals zo vaak gebeurd met mensen in een bepaalde elite wordt ook hier weer de eigen gekleurde visie op de werkelijkheid geprojecteerd op de rest van de menschheid. Dat tien procent van de Nederlanders masochistisch genoeg is om door grijze en grauwe literatuur geen te graven op zoek naar de sierlijke stijlfiguren die steeds afleiden van het werkelijke verhaal, wil nog niet zeggen dat je dit door de strot van de overige negentig procent moet drukken.
Uit eigen ervaring kan ik u vertellen dat ik als veellezer indertijd (3 boeken per week) voor zeker twintig jaar genezen was van alles dat rook Nederlandsche Literatuur na het doorworstelen van de verplichte saaie en droge kost.
En dan nog een gotspe, het idee dat Nederlansche Literatuur je geest vrij maakt:
“Lezen vrijwaart je van gekooide gedachten.”
Het is sowieso triest om te constateren dat die elite daar dat soort boeken voor nodig heeft. Maar de inzichzelfgekeerdheid van de groep is het beste bewijs dat er helemaal niets vrij gemaakt wordt. Als dat namelijk zo zou zijn, hadden ze bijvoorbeeld al lang de Science Fiction als serieus genre geadopteerd. Maar nee, dat is geen Literatuur beste mensen! Dat is niet veel beter dan een strip zonder plaatjes. Daar kan je niet serieus over praten.
Daarmee vegen ze in één vloeiende beweging een genre van tafel waarin nou net de meest bevrijdende en vernieuwende gedachten naar voren gebracht worden. Ideeën die soms pas vijftig jaar later door de Nederlandsche Literatuur Elite gevat worden.
Afijn, u begrijpt mijn betoog. Het verplicht opleggen van een literatuurlijst voor scholieren conform de Normen der Elite is het domste wat je kunt doen om ervoor te zorgen dat de jeugd het fijn gaat/blijft vinden om te lezen. Het beste blijft waarschijnlijk het verbieden van literatuur, net als drugs. Dan weet je zeker dat ze er aan zullen proeven.
Maar dat is mijn mening. Geef gerust de uwe. Wie weet leest iemand het en voelt hij de ketenen van vooringenomenheid van zich afvallen.
[poll=135]
* Geen link gemaakt. Aangezien die krant nog steeds niet begrijpt dat het in hun belang is om toch vooral alle stukken direct online beschikbaar te stellen.
Reacties (53)
Wat een gelul Steeph, Belcampo schreef al sciencefiction toen het woord nog moest worden uitgevonden. Jij hebt inderdaad een heel slechte docent Nederlands gehad.
Maar projecteer dat dan niet op enz..
Voordat ik aan die onzin – verplicht stomme boeken lezen – moest meedoen, was ik eigenlijk altijd wel een boek aan het lezen. Honderden moet ik er versleten hebben. Altijd te laat naar bed en te laat op school, ruzie met de bieb “maar je hebt al 8 boeken thuis”; ik was gewoon altijd aan het lezen. Op het VWO moest ik geloof ik 10 of 20 boeken lezen. Met deadline. U begrijpt het al; na 2 boeken heb ik van de rest alleen de samenvattingen gelezen.
In de 12 jaar na het VWO heb ik er in totaal 3, misschien 4, gelezen. Allemaal van dezelfde schrijver, eentje wiens boeken ik op het VWO niet mocht lezen. Maar zijn oeuvre heb ik nu zo goed als uit – ik verwacht niet dat ik daarna ooit nog literatuur zal lezen. Verplicht lezen is een absolute garantie dat je daarna niks meer leest; het maakt het mechanisme in je hoofd waarmee je leuke boek selecteert en dat zorgt voor positieve feedback waardoor je later weer gaat lezen dermate kapot dat het gewoon niet meer functioneert.
Laat die mevrouw Nausicaa Marbe maar eens met een onderzoek aankomen dat een causaal verband tussen moeten lezen en willen lezen aantoont voordat ze d’r autoritaire opdringerige vingertjes weer op het toetsenbord zet.
En het meest trieste is dan nog wel dat je geen keus hebt; we hebben in Nederland immers een schoolplicht in plaats van een onderwijsplicht. Wat een onwaarschijnlijk kutland is het toch eigenlijk ook…
@Bullie: En omdat je één uitzondering op één argument uit het stukje vind, is het hele stuk gelul?
laten we maar eens lijstje aanleggen met serieus genomen SF (die al jaaaaaaaren op boekenlijstjes prijkt):
aftrap:
Brave New World, Huxley
1984, Orwell
Fahrenheit 451, Bradbury
het werk van gibson? zal toch ook wel?
Kan het niet zijn dat het bij iedereen anders werkt? Ik las als kind al veel, maar ben blij dat ik op het VWO met de wat zwaardere kost in aanraking ben gekomen. En nee, niet alles van die stapels verplichte literatuur is me goed bekomen, maar ik weet een stuk beter wat er te koop is en wat ik wel en niet mooi vind.
En moet het altijd leuk zijn? Door verplicht te lezen is me ook discipline bijgebracht, leren je tijd in te delen.
O ja, je hebt het over Nederlandse literatuur, Marbe heeft het toch over “tenminste drie moderne westerse talen”..?
Naar mijn beste weten gaat het om het vak lezen.
als je niet kunt lezen val je uiteindelijk af door gebrek aan kennis en fantasie.
Welk een boek of test is irrelevant, dat men een lap test kan dorgronden, emoties kan bevatten, dát soort dingen.
Discipline is geen vies woord.
c’est le tone qui fait le musique:
Ondergetekende had het geluk in de hippie tijd af te studeren waardoor het mogelijk was om met de songteksten van de Human league mijn engels te doen . Christiane F voor duits en ga zo maar door.
De hedendaagse Hip hop/rap staat verre van de Taal en zal dus lastig worden.
Donad duck heeft een betere woordenschat dan de hedendaagse Ali B.
Lang leve Harry potter.
Mij is het goed bevallen. Alles wat ik, afwijkend van de literatuurlijst, aanbood werd aanvaard. Zo mocht ik voor duits ‘der Antichrist’ van Nietzsche komen uitleggen en dat soort dingen. Het ging ze meer om begrijpend lezen dan de specifieke lijst, is mijn ervaring. Ik heb mijn lerares duits na het examen wel met een fles wijn beloond. Franse wijn, dat spreekt…
SF/Fantasy als genre is een ondergeschoven kindje. Van mij zouden leerlingen ook boeken van Jack Vance, Asimov, Greg Bears en Tanith Lee mogen lezen voor hun lijst. Gaaf, allemaal nerdjes kweken.
:)
SF is het enige leesbare voor mij.
Uit eigen ervaring kan ik u vertellen dat ik als veellezer indertijd (3 boeken per week) voor zeker twintig jaar genezen was van alles dat rook Nederlandsche Literatuur na het doorworstelen van de verplichte saaie en droge kost.
Precies hetzelfde hier. Nederlandse Literatuur was ook voor mij een reden om lange tijd een afkeer te hebben van lezen en boeken.
Gek genoeg krijg je op bijv. je Engelse lijst wel veel meer vrijheid om leesbare boeken (en vaak met veel meer betekenis) te mogen lezen. Al die sex verhalen van Wolkers & co of het eeuwige gezeur over de tweede wereld oorlog was in mijn tijd wat de Nederlandse “Literatuur” inhield. Terwijl Brave New World, Lord of the Flies, Animal Farm, etc. bij mij allemaal op de Engelse lijst stonden. Leuker om te lezen en meer diepgang.
Zou het niet veel beter zijn om literatuuronderijs een aparte plaats te geven in het onderwijs, d.w.z. los van het taalonderwijs. Als ik zo in m’n verzameling rondkijk is de verhouding Nederlandse- niet Nederlandse literaire werken 1:25. Binnen dat niet-Nederlandse contingent bestaat weer zo’n 30 procent uit boeken van schrijvers met een niet-westerse achtergrond. Uiteraard kan ik niet met alle talen uit de voeten dus zoek ik het vaak in een goede Nederlandse of Engelse vertaling. Wat mij betreft is het loskoppelen van literatuuronderwijs van het taalonderwijs dan ook een verrijking. De verplichte ellenlange boekenlijsten van mijn middelbare school hebben er toe geleid dat ik zeker tot tien jaar daarna nooit meer een literair werk gelezen heb. In plaats daarvan veel non-fictie en, ja SF.
Die SF collectie heb ik evenwel zo rond m’n 28e de deur uitgedaan m.u.v. een paar “klassiekers” Sindsdien ben ik een literaire “veelvraat”
Als dat namelijk zo zou zijn, hadden ze bijvoorbeeld al lang de Science Fiction als serieus genre geadopteerd. Maar nee, dat is geen Literatuur beste mensen! Dat is niet veel beter dan een strip zonder plaatjes. Daar kan je niet serieus over praten.
Het lijkt me vrij onzinnig éen genre heilig te verklaren, en daarmee alle andere buiten te sluiten. Of omgekeerd, om anderen aan te vallen dat die de merites van éen ander genre niet willen zien.
Ja zeker, er zijn goede boeken en slechte boeken. Maar, grof gesteld, er zijn nauwelijks boeken te bedenken die iedereen goed zal vinden; zowel de belezen fijnproevers als de grauwe massa die hoogstens een boek per jaar leest op vakantie. Ik vind het inmiddels zonde van mijn tijd me druk te maken over mensen die dit verschil niet inzien.
Mevrouw Marbe verdient haar brood met het analyseren en bespreken van Nederlandse literatuur. Dat is een positie die ik mijn ergste vijand nog niet toe zou wensen. Maar iemand als zij zal haar werkterrein verdedigen als zijnde het meest belangrijke waar een mens zich maar mee bezig kan houden. Daar past niets anders dan schouderophalen bij.
Mij bekruipt het sterke gevoel dat de afkeer van literatuur zich heel sterk richt op de Nederlandse literatuur. Negatieve zaken over de Engelse, Duitse en Franse lijst hoor ik hier niet. Heeft dit niet eerder te maken met de ondoorgrondelijkheid van de Nederlandse literatuur voor puberaal Nederland?
Wie bepaalt uberhaupt wat er literatuur is?
Hoe ‘grijs’ is de elite die eerder genoemd werd? En hoe vergelijkt die met de Engelse literatuur bestempelaars. Want sluit die Engelse literatuur niet al een heel stuk beter aan bij de belevingswereld van jong en dartel Nederland?
En ja, ook ik heb na mijn middelbare school een diepgewortelde afkeer overgehouden voor Nederlandse literatuur. Ook ik heb mij toen eerst tot de fantasy en SF gewend. Ondertussen lees ik met veel plezier moderne Engelse literatuur stukken. Maar die Nederlandse… die kom je niet snel in mijn boekenkast tegen!
Volgens mij is er ook niet zozeer sprake van een afkeer van literatuur. Het is eerder dat het hele proces van boeken kiezen, tijd maken om boeken te lezen etc erg delicaat is. De balans is voor sommigen snel verstoord, bijvoorbeeld doordat het proces op de middelbare school wordt geassocieerd met deadlines en dwang.
Dat is het probleem met dit soort niet-rationele zaken; je weet tot op zekere hoogte niet waarom je het doet, enkel dat je het leuk vindt, en daarom kan dat “waarom” relatief makkelijk verstoord worden. En daar kun je met rationele bedenkingen niks tegen doen. Het daadwerkelijk lezen blijft leuk, maar je zet de stap ernaartoe gewoon niet meer; je komt niet meer in de state-of-mind die nodig is om te lezen.
Belcampo is vast niet het soort SF dat Steeph bedoelt. Belcampo was in mijn tijd net goed genoeg om op je mulo-lijst te zetten, maar voor de havo was dat ineens te licht.
Ne als een ander stukje SF trouwens: Max Dendermonde, die in ‘De wereld gaat aan vlijt ten onder’ een professor laat verdwalen in zijn eigen uitvinding en daar wat onheen filosofeert.
Maar da’s allemaal geen echte SF, die doorgaans bol staat van de meest fantastische uitvindingen en verschrikkingen, met bijbehorend jargon, die niets aan de verbeelding overlaten. Dat lijkt me alleen leuk voor zombies.
@ Peter: Dat wordt een definitie kwestie. Wat ik als echte SF beschouw is bijvoorbeeld Isaac Asimov. De van fantastische uitvindingen en vooral verschrikkingen bol staande meuk in 24 delen genaamd “Boek 1 t/m 24 van de Kronieken van [ vul in ]” heet Fantasy…
Soaps op andere werelden, zeg maar.
(@ 17: Voor de goede orde, de Asimov van de robot verhalen, niet zozeer van de Foundation, wat z’n Fantasy-achtigste werk is).
Het is gewoon heel erg goed te merken aan studenten dat het literatuuronderwijs de facto is geschrapt. Er is weinig context om op voort te bouwen, en nu zeggen dat hun context een andere is en dat MSN, FOK!, partypeeps, Metro, Spits en TMF ook best bijdragen tot je culturele bagage.. dat vind ik nou cultuurrelativisme van de ergste soort.
Dus, wat lul je, lezen zul je.
Het is pedagogisch heel verantwoord om dingen verplicht te stellen, dan heb je tenminste nog ’s iets om je tegen af te zetten later, toch Steeph?
Over SF en literatuur gesproken, wat dacht je van de late, great Kurt Vonnegut..
Veel SF is gewoon zo belabberd geschreven dat je het boek na drie bladzijden vol clichés en houterigheid gefrustreerd dichtklapt. Vooral die houterigheid is erg; je snapt meteen waarom Keanu Reeves zo vaak wordt gecast in SF-films.
Als SF en fantasy goed geschreven zijn, dan heet het gewoon literatuur. ‘De Ontdekking van de Hemel’ is toch gewoon fantasy? Of anders is de ‘De Kellner en de Levenden’ dat zeker.
Ook andere genres komen aan bod in de literatuur: ‘De Stille Kracht’ is pure horror en om Erasmus, Grunberg en Reve kan je dubbel liggen van het lachen. In het Engels Philip Roth ‘The Plot Against America’ en voor Frans staan Houellebecq tot je beschikking.
Kijk, ik gruwel ook van de meeste Tachtigers. Gelukkig kwam als reactie daarop ook Elsschot. Kwestie van smaak. Maar om nou de hele Nederlandse literatuur af te doen als ‘grijs en grauw’. Veel minder grijs en grauw en elitair dan dit tot de canon horende gedicht van Paul van Ostaijen bestaat niet:
Marc groet ’s morgens de dingen
Dag ventje met de fiets op de vaas met de bloem
ploem ploem
dag stoel naast de tafel
dag brood op de tafel
dag visserke-vis met de pijp
en
dag visserke-vis met de pet
pet en pijp
van het visserke-vis
goeiendag
Daa-ag vis
dag lieve vis
dag klein visselijn mijn
Hé, wat gezellig dat er een SF-praatclubje in oprichting is hier. Ik ben de laatste tien jaar de draad een beetje kwijtgeraakt. Heeft er iemand nog tips?
De kroketten in het restaurant
Zijn aan de kleine kant
CB Vaandrager
In mijn ogen is ’t misplaatst snobisme wanneer complete genres als minderwaardig worden bestempeld..
(ik beken, ben een enorme fan van ’t SF-genre)
Voor 15 SF-boeken van niveau, zie dit lijstje
Niet in deze lijst, maar wel erg aan te raden:
A Canticle for Leibowitz, Walter M. Miller, Jr
Vera Janacopoulos
Cantilene
Ambrosia, wat vloeit mij aan?
uw schedelveld is koeler maan
en alle appels blozen
de klankgazelle die ik vond
hoe zoete zoele kindermond
van zeeschuim en van rozen
o muze in het morgenlicht
o minnares en slank gedicht
er is een god verscholen
violen vlagen op het mos
elysium, de vlinders los
en duizendjarig dolen
(Vera Janacopoulos was een zangeres van wiens optreden dichter Jan Engelman zeer onder de indruk was.)
Overigens moet ik er wel bij zeggen dat ik wat krijg van al die literatuurhotemoten die zeggen dat iedereen vooral veel moeten lezen, maar zelf opzichtig koketteren met hun gebrek aan kennis van wetenschap en techniek.
Zoals Lazarus Long al zei: “A human being should be able to change a diaper, plan an invasion, butcher a hog, conn a ship, design a building, write a sonnet, balance accounts, build a wall, set a bone, comfort the dying, take orders, give orders, cooperate, act alone, solve equations, analyze a new problem, pitch manure, program a computer, cook a tasty meal, fight efficiently, die gallantly. Specialization is for insects.”
Of beter: Zoals Lazarus Long nog moet gaan zeggen: ;-)
@ Loupe: Aardig rijtje maar Dune is wat mij betreft nu echt Fantasy.
Ik las een tijdje geleden per ongeluk “Sterrenrif” van David Brin die eigenlijk wel aardig beviel. Ook wel aan de fantasy kant maar het deed weer interesse opflikkeren in ieder geval en ik ging eens in de boekhandel kijken naar wat er deze dagen zoal op de SF planken staat.
Vertaald in het Nederlands, enkel en alleen fantasy.
De kaalslag in de science fiction is in Nederland sinds een jaar of tien echt afschuwelijk. Heb er nog een uiterst chagrijnig mailtje over naar Meulenhoff geschreven (“SF staat niet voor Slechts Fantasy!”).
Jonge mannen — de primaire doelgroep van SF — lezen dezer dagen het minst van alle categorieën. Er zijn enkel nog net voldoende vrouwen om de Soapantasy commercieel aan de gang te houden. Tel daar nog eens al die Nederlandse jonge mannen die willen laten zien hoe goed hun Engels is door zo vaak en zo luid mogelijk snobistisch te verkondigen dat ze boeken “liever in de originele taal lezen” bij op en de Nederlandstalige SF is dood en begraven.
En na al hele dagen Engels spreken en denken heb ik zelf in bed of of in het weekend toch echt gewoon minder zin in Engels, en vooral op enig niveau, dus mijn interesse wordt dan hoogstens maar weer lichtjes onderhouden door de tweedehands afdeling van De Slegte en boekenmarkten…
De term Science Fiction kwam ergens tussen 1926 (voorstel om het genre “scientifiction” te noemen) en 1939 (oprichting blad Astounding Science Fiction) in zwang. Belcampo schreef in deze periode welgeteld twee verhalenbundeltjes. Niet dat dat relevant is; er zijn talloze schrijvers die ruim voor die tijd science fiction schreven (Wells, Verne), al werd dat dan niet zo genoemd.
ik kan uiteraard niet spreken voor anderen, maar ik heb met 10 boeken genoeg. Klassiekers, inderdaad. Werd op m’n 11de zèlf naar Kafka gedreven, en heb zelf de klassiekers ontdekt.
Dus ik vrees dat je ‘verplicht’ moet klassiekers lezen als je een begeesterd, passioneel leraar hebt, en dat het een droge zak zou verboden moeten worden ook maar 1 letter te leesverplichten.
Crachat,
Ben het helemaal met je eens. Een begeesterde leraar kan je op het spoor zetten. Maar ook een niet begeesterde zou je gewoon moeten opdragen om maar eens een boek van Nobelprijswinnaars als Saramago (fantasy) of Naguib Mahfouz (actuele geschiedenis) aan z’n leerlingen over te dragen. Gaan ze vanzelf wel meer lezen.
Maar ja, dat zijn geen Engelse, Duitse, Nederlandse of Franse schrijvers. Dat zal in het Nederlandse onderwijssysteem dus niet lukken
Aan welk literatuuronderwijs (het pré-steephiaanse onderwijs of van daarna?) ligt het dat draadjes hier soms zo lekker op de loop gaan met het ingeleverde blogje?
Wat wel of niet verplichte lijsten berteft: ik huldig het principe van mijn leraar nederlands op de mulo: als jij op je examen kan verdedigen waarom het door jouw gekozen boek op de lijst staat, mag je het er op zetten.
Uiteraard was de man behulpzaam bij het tot stand komen van die verdediging, anders had de examencommissie er waarschijnlijk niks van begrepen en zou ik een onvoldoende rijker zijn geweest.
Tja, een soort flexibele leeslijst, en docenten die met jou samen uitvinden welk boek je het beste zou kunnen lezen, zoiets?
Ik zou er iig niet voor willen pleiten de verplichting helemaal af te schaffen.
En Steeph: het is een beetje flauw om meteen te zeggen: kijk, twintig jaar literatuurloosheid komt de spelling van je d’s en t’s niet ten goede, maar…
“Zoals zo vaak gebeurD met mensen in een bepaalde elite” / “En omdat je een uitzondering op een argument uit het stukje vinD” ?
“Tja, een soort flexibele leeslijst, en docenten die met jou samen uitvinden welk boek je het beste zou kunnen lezen, zoiets?”
Dat is er toch al? Bij mij op het VWO was het een soort gewogen loting: X boeken van ‘De Grote Vier’, Y boeken van de Tachtigers, Z boeken uit de Middeleeuwen. Daarbinnen was meer dan genoeg keus.
Ik kan me ook indenken dat met verplichte vakken als Nederlands en Engels het een straf is om als je er al niet zo goed in bent, ook nog eens lastige literatuur te lezen. Als je alleen maar aan het ontcijferen bent, dan valt er weinig te genieten. Dat herinner ik me nog wel van Latijn: dat was louter zwoegen welke naamval het was. Dat Vergilius nou zo een briljante dichter was, dat heb ik er nooit uit kunnen halen.
Het heeft niet te maken met niet goed in een vak zijn. Het verhaal is vooral steeds weer dat mensen die voor die tijd veel leesden — grotendeels dus juist _goed_ waren in het vak — door de verplichting de lol in het lezen verloren. Het geldt ook voor mij.
Kan me niet voorstellen, Rene, dat je een begeesterd leraar had die je met passie literatuur op een hoger niveau wou tillen.
Verplicht, verplicht…
Iemand die graag leest worstelt zich wel door afgrijselijke verplichte shit, om ’s avonds in bed de Wonderwereld zelf binnen te treden.
Ik vond dat wat men mij oplegde van inferieure kwaliteit, en voelde dat aan als een toegift aan de verdommering van de Grootste Gemene Deler.
Dat u niet zo goed heeft opgelet bij de les Nederlands destijds blijkt wel aan de vrij grove grammaticale fout die u maakt (kan trouwens ook spelling zijn, maar ik denk het niet). Persoonlijk houd ik van lezen, en had ik graag wat meer voorgeschreven gekregen. Als zestienjarige had ik er namelijk niet zoveel zicht op dat het nuttig kan zijn veel verschillende dingen te lezen. Ik stel voor: 5 verplichte boeken uit verschillende tijdvakken, en 20 naar vrije keuze, goedgekeurd als literatuur.
Soms is inderdaad de interpretatie van het begrip ‘Nederlandse literatuur’ nogal smal. Leuke, meeslepende en makkelijk lezende boeken mogen van leraren met deze interpretatie niet voor de lijst gelezen worden. Bij mijn leraar Nederlands was dat niet het geval, maar mijn zusje doet nu eindexamen en moet de meest vreselijke (uiteraard is dit een mening) boeken lezen. Ik vind ook dat huidige bovenbouwers (iig op het vwo) veel te weinig hoeven te lezen. Ook bij de andere moderne talen. Ook daar zou het niet misstaan bijvoorbeeld twee klassiekers uit verschillende tijdvakken of genres verplicht te stellen en nog 6 boeken met vrije keuze, per taal. Dat is beter dan die 3 of 4 boeken die ik voor mijn eindexamen literatuur moest lezen bij Engels en Frans.
@ Crachàt:
In ieder geval liet ik mijzelf in die tijd niet snel publiek begeesteren, zoals elke gezonde Hollandsche puberale knaap.
Ik kan je verzekeren dat ik zo’n zelfde geval was als ik hierboven ook al las. Vroege lezer, altijd in de bibliotheek, altijd lezend.
@ Paula:
Ik of Crachàt? In geval de laatste kunnen we “passie” en “literatuur” wel via een streepje verbinden om er alsnog een heel aardige zin van te maken.
Volgens mij merk ik trouwens echt een man/vrouw verschil op in deze. Ik heb destijds nooit een jongen horen zeggen dat ie de boekenlijst leuk of een goed idee vond, meisjes wel. Ook in deze discussies lijkt het percentage vrouwen dat positief tegenover de notie staat altijd bepaald groter.
Misschien heeft het ook zelfs op die leeftijd (17, 18) nog te maken met het standaard verschil in taalontwikkeling of (waarschijnlijker als het ook jongens treft die voorheen fervente lezers waren) met een gewoon behoorlijk andere focus op die leeftijd.
Bij mijzelf aanhakend — ja, ik denk dat het te maken heeft met een verschil in focus.
Jongens zijn, vele jongens zijn, ik was, op die leeftijd niet toe aan een doorgronding van en interesse voor de diepere beweegredenen van mensen en dat is waar de meeste literatuur over gaat; vooral de meeste Nederlandse literatuur lijkt zich zelfs vrij exclusief te richten op de krochten van de geest.
Ik denk dat je hetzelfde verschil terugziet in de aanmelding voor de studie psychologie een jaar later, en hoogstwaarschijnlijk in het percentage dat na 2 jaar niet alsnog een andere studie heeft gekozen.
We moeten weer minder bang worden het sekse-verschil tot uitdrukking te laten komen. Zonder dat frustreer je alleen die mensen die netjes rond het geometrische gemiddelde hangen niet…
Ben eigenlijk wel benieuwd wat iedereen dan die vreselijke Nederlandse boeken vindt. Van mezelf kan ik me er maar twee herinneren:
De Kleine Johannes – Frederik van Eeden (langdradig)
Robinson – Doeschka Meijsing (nietserig)
@42
Het verzamelde werk van Slauerhof…. Zou een soort van ecotax op moeten worden geheven.
#2 is heel herkenbaar. Van de 54 boeken die ik op de lijsten moest opvoeren (30 nl, 12 eng, 12 fra), heb ik er misschien 15 gelezen (waaronder 3 nl). Daarna nooit meer een boek gelezen van een nederlandse auteur (en ook veel minder gaan lezen in het algemeen, daarvoor ging er gewoonlijk een boek per twee dagen door).
@43:
Dat snap ik wel. Zelf vond ik dat ene boek dat ik heb gelezen wel goed. Lekker trippy, werd behoorlijk wat opium geschoven, maar ik zie wel in dat dat je ding moet zijn.
@ 42: De enige waar ik nog een lichtelijk positief beeld van heb weten te redden is Heere Heeresma, via een boek als “Han de Wit gaat in ontwikkelingshulp”.
Verder niets. Grauw, nihilistisch, monomaan, …
@ 44: Zonde hè?
Tipje voor de SF-lezers met smaak voor politieke satire: ‘Harm’ van Brian Aldiss (2007, dus behoorlijk recent).
http://www.scifidimensions.com/Jul07/harm.htm
@42: Hersenschimmen was voor mij een gruwel die ik me nu nog bij titel kan herinneren (verplicht klassikaal met Nederlands).
Het probleem van het Nederlandse literatuuronderwijs is niet wel of geen leeslijsten. Ik ben het niet eens met Marbe dat er ellenlange lijsten moeten komen, maar ik zou haar andere aanbeveling (ontsla de literatuurvijandige leerkrachten) meteen in de praktijk willen brengen.
Literatuuronderwijs moet mensen leren lezen. En dan bedoel ik niet boom-roos-vis, enz. Ik bedoel: mensen moet geleerd worden hun eigen weg in de literatuur te vinden.
Het probleem met leeslijsten is dat ze alleen geschikt zijn voor de literatuurvijandige leraren. Als ik als boekverkoper een moeder aan mijn balie kreeg die voor haar zestienjarige zoon een boek zocht dat hij voor zijn lijst kon lezen en dat hij toch leuk vond, raadde ik altijd “Tongkat” van Peter Verhelst aan. Verhelst schrijft moeilijke, avantgardistische, zeer talige literatuur, die tegelijkertijd heel verwant is aan science fiction. Hij won met “Tongkat” zowel de Gouden Uil (beste literatuurboek) als de Jonge Guiden Uil (beste kinderboek) en dat zegt genoeg. Toch kreeg ik heel vaak te horen: ja, daar is ie zelf mee gekomen, maar dat mocht niet van zijn leraar Nederlands.
Een ander voorbeeld: ik ken iemand die van haar gymnasiumlerares niet The Picture Of Dorian Gray van Oscar Wilde mocht lezen voor haar Engelse literatuurlijst. Nee, de lerares had vijfentwintig boeken voorgeschreven, en daar deed je het maar mee.
Deze twee voorbeelden tonen aan dat de beruchte literatuurlijst niet dient als kwaliteitsrichtsnoer, maar gebruikt wordt om de leraar werk te besparen. In het eerste geval gebruikt de leraar Nederlands zijn lijst om hem ervan te ontslaan de recente literatuur bij te houden – waardoor zijn leerlingen moeten leren lezen met Vestdijk enzo. In het tweede voorbeeld is het nog bonter: de lerares Engels hoeft uberhaupt niet meer te lezen, maar overhoort gewoon jaar in jaar uit dezelfde boeken.
Literatuuronderwijs is hartstikke nodig. Tenminste: als we een cent geven om onze literatuur. Het probleem is dat er een enorme kloof gaapt tussen onze literatuur en onze leraren Nederlands. Literatuur is een levende aangelegenheid. Er gebeurt van alles in de hedendaagse literatuur dat veel en veel beter aansluit bij de leefwereld van jongeren dan wat er op de gemiddelde literatuurlijst staat. Toch wordt juist die hedendaagse literatuur uit het klaslokaal geweerd.
Literatuuronderwijs moet jongeren leren erachter te komen wat ze mooi vinden, wat ze niet mooi vinden, waarnaar ze op zoek zijn in een boek. Niet om onderscheid te kunnen maken tussen de tachtiger en de vijftigers. Die informatie is handig en heeft een plaats in het onderwijs, maar zou niet de hoofdmoot moeten zijn. Het zegt wat dat de Grote Drie dertig jaar geleden dezelfden waren als vandaag – althans, volgens het onderwijs. Is er dan echt helemaal niet gebeurd?
Verplichtingen opleggen is altijd een goede manier geweest om aversies te kweken.
Heerlijk, beangstigend herkenbaar artikel. Leuk al die nostalgische reacties. Zelf onvoldoende gekregen voor mondeling examen Nederlands: Ik had schijnbaar de boodschap van ‘kort Amerikaans’ niet begrepen: neuken met een beeld is ongezond want dan kan je doodgeschoten worden door een stel BS ers (of soortgelijke stijlfiguurachtige mambo-jambo).
En ik maar denken : ik kies voor Wolkers want die is jong, hip, lekker oppervlakkig en platvloers, blijkt die zelfingenomen zak ook nog een diepere bedoeling dan literaire zelfbevrediging te hebben…. Ik daag diezelfde leraar vandaag de dag uit om nogmaals deze discussie met me aan te gaan – ik veeg de vloer met hem aan.
Sindsdien een hartgrondige hekel aan Wolkers en vrijwel alle Nederlandse schrijvers gekregen. Daarna volkomen verslingerd geraakt aan SF (is geen fantasy!), mistte nog alhier alleen nog namen als Philip K. Dick en Arthur C.Clark, blijkt de laatste zojuist overleden….
@47: Ja, Brian Aldiss, Richard Matheson en Theodore Sturgeon! Dit land heeft helaas geen schrijvers die zich daarmee kunnen meten.
Als je jongeren aan het lezen (en denken) wil krijgen, wijs ze dan op het bestaan van spannende uitgeverijen als Feral House.
Het is zeker niet verkeerd iets van de eigen cultuur op te snuiven, maar al te veel verplichtingen leidt tot afkeer.