ANALYSE - Een strijdbare Samsom: daar moet de PvdA het van hebben in de verkiezingscampagne voor de Provinciale Statenverkiezingen. Maar bij het Parijsdebat vorige week haalde Samsom zo hard uit naar Wilders dat hij zijn doel faliekant voorbij schoot.
Tijdens het partijcongres, afgelopen weekeinde, weigerde hij zijn hoofd te laten hangen naar de desastreuze peilingen. Hij heeft zin in de campagne en hij gaat voor een goed resultaat. Maar dat zal met de gekozen campagnestrategie niet lukken. De PvdA is niet bereid de handschoen in het gezicht van de coalitiepartner VVD te werpen. Daarmee brengt de partij zichzelf in een lastig parket.
Right or wrong, my party
Voor de kiezers zijn drie politieke thema’s van belang: zorg, economie en integratie, immigratie en islam. Daarnaast vinden kiezers de omgangsvormen in de maatschappij erg belangrijk. Op de eerste twee thema’s heeft de PvdA eigenlijk geen verhaal, en op het derde thema is de partij tot op het bot verdeeld — evenals de kiezers.
Geen makkelijke uitgangspositie voor een heldere boodschap in de campagne. Die is wel hard nodig om Samsom een platform te bieden, want de PvdA staat na twee verkiezingsnederlagen al weken tussen de tien en vijftien zetels in de peilingen. Alleen hardcore sociaaldemocraten overwegen nog een stem op de PvdA. Linkse kiezers wijken teleurgesteld uit naar GroenLinks, SP of Partij van de Dieren en veel Samsomites uit 2012 lijken thuis te blijven. Ze zullen niet terugkeren als Samsom oppositie voert tegen de PVV.
Gezondheidszorg
Veel kiezers zijn boos op de PvdA omdat de partij in de coalitie gekozen heeft voor hervorming van en bezuiniging op de ouderenzorg. Een gevoelig thema, omdat kiezers het alleen in uiterste noodzaak eens zijn met bezuinigen. Bovendien rekenen kiezers de PvdA als traditionele hoeder van de verzorgingsstaat harder af op de bezuinigingen dan andere partijen.
De partij is verdeeld. Veel leden en PvdA-kiezers staan achter het verzet van de PvdA-senatoren tegen de inperking van vrije artsenkeuze in de Zorgwet van Schippers. Maar de sociaaldemocraten kiezen in de campagne voor een vlucht naar voren: ze presenteren het kabinetsbeleid als een bewuste maar moeilijke keuze voor betere zorg en een toekomstbestendige verzorgingsstaat. Kiezers zullen dat niet belonen met een keuze voor de PvdA.
Economie
Ook over de economie is de kiezer niet te spreken. Het consumentenvertrouwen is het afgelopen jaar weliswaar sterk verbeterd, maar de opgaande lijn lijkt nu te stokken en het vertrouwen blijft negatief. De producenten hebben inmiddels wel vertrouwen gekregen in de economie en het bedrijfsleven beoordeelt het kabinet dan ook met een voldoende.
Maar daarvan profiteert alleen de VVD. De PvdA heeft vooral last van de hoge werkloosheid, die de sociaaldemocraten als linkse partij zwaar aangerekend wordt. De partij probeert in de campagne de aandacht op een betere toekomst te vestigen. Het herstel kondigt zich al aan: 2014 was al beter dan 2013. Het probleem is vooral dat de kiezer de toekomst veel somberder inziet, en de PvdA dus domweg niet gelooft.
Immigratie en integratie
Integratie en immigratie is de afgelopen maanden een steeds belangrijker thema voor de kiezers geworden. Maar die zijn op dit punt ook zeer verdeeld. Veel kiezers uit de traditionele achterban van de PvdA vinden de integratie mislukt en maken zich zorgen over de invloed van de islam. Ze willen restrictiever immigratiebeleid, meer repressie van culturele verschillen en veiligheidsmaatregelen om terrorisme en criminaliteit te voorkomen.
Veel hoger opgeleide linkse kiezers maken zich juist zorgen over racisme, discriminatie, tweedeling en de rechtsstaat. Ze willen meer diversiteit, open grenzen en tolerantie voor culturele verschillen. De PvdA lijkt met de uithaal van Samsom naar de PVV linksaf te slaan om zo de hoger opgeleide kiezers bij D66, dat zich profileert op mensenrechten, weg te houden of zelfs terug te veroveren.
Achterban
Het probleem is dat het PvdA-electoraat al een tijd lang verdeeld is over immigratie en integratie. In recent kiezersonderzoek geeft de helft van de PvdA-stemmers aan minder immigratie en meer assimilatie te willen, terwijl de andere helft meer integratie en een ruimhartiger instroombeleid voorstaat.
Ook de leden zijn verdeeld. Een strenge integratienota van Ploumen, Dijsselbloem en Aboutaleb werd in 2009 door de leden en een deel van de Tweede Kamerfractie afgeschoten. De tekst werd aangepast: meer nadruk op de zegeningen van de multiculturele samenleving, minder op assimilatie gerichte voorstellen en een gematigder toon. Dat paste ook beter bij de verkiezingscampagne van Cohen, een jaar later. Het theedrinken werd verheven tot kunst: het theezakjeslabeltje werd een campagnelogo. Met beperkt succes: de PvdA verloor en bleef buiten de regering.
Geloofwaardig
Een terugkeer naar de positie van de PvdA onder Cohen lijkt nu ook ongeloofwaardig. De PvdA heeft zich de afgelopen jaren in de coalitie met frisse tegenzin achter het harde asiel- en migratiebeleid van staatssecretaris Teeven geschaard: ‘streng doch rechtvaardig’. Op het punt van integratie heeft de partij met Lodewijk Asscher als minister zelf ook gekozen voor een restrictiever en repressiever beleid. Bescherming tegen goedkope Oost-Europese arbeid ten gunste van eigen werknemers, maar ook streng optreden jegens Turkse sociaal-religieuze organisaties die een ‘parallelle samenleving’ dreigen te vormen. Samsom drinkt veel minder thee dan Cohen: eerder verweet hij, als parttime straatcoach, Marokkaanse jongeren nog een etnisch monopolie op straatgeweld.
Klem
De traditionele achterban zal zich in een positionering tegenover de PVV niet herkennen; als de SP zich op dit punt wat conservatiever positioneert dan de PvdA, lopen er nog meer kiezers over. Bovendien is het maar de vraag of het hoger opgeleide kiezers er van weerhoudt om D66 te stemmen. De sociaal-liberalen profileren zich al langer tegen racisme en voor de rechtsstaat en zijn op dit punt dus geloofwaardiger.
Het alternatief ligt voor de hand: de succesvolle route waarlangs Samsom in 2012 een monsterzege wist te boeken. Maar een duidelijk links profiel op zorg en economie tegenover de VVD is een te groot risico voor het voortbestaan van de wankele coalitie. De PvdA zit weer eens klem tussen electorale en politieke strategie.
Jasper Klapwijk was in een grijs verleden lid van de PvdA: toen de partij nog rood was. Dit commentaar is een bewerkte versie van het gesproken commentaar voor Dit Is De Dag op vrijdag 16 januari 2015.
Reacties (16)
Waar kun je als links voorstander van een pluralistische samenleving nog heen? Dat nationalistische gedoe komt mij de neus uit. De PvdA gaat het daarop nooit winnen van het Polenmeldpunt van de SP — daarop ben ik van de SP afgeknapt. Nu gaat de PvdA ook aan die onzin meedoen. GroenLinks en Partij voor de Dieren verdubbelen intussen hun zetelaantal. Die Van Ojik vind ik een verfrissend figuur: altijd relaxed maar draait er niet omheen. Nu nog dat yuppie-imago afschudden voor de rest van de partij. Dieren is gewoon moeilijk serieus te nemen. Als er nu verkiezingen zouden zijn, zou ik vooral weten wat ik níet ga stemmen: conservatieve wolven in progressief schapenvel.
De PvdA weet zelf niet eens meer waar ze voor staat, daar helpen geen 10 stoere taal uitslaande Samsons tegen.
Hier moest ik wel om gniffelen.
Verder is op het allerlaatst een beetje stoere taal bezigen natuurlijk een beetje laf.
Je vraagt je inderdaad af wie er 18 maart a.s. nog op de PvdA gaan stemmen. Voor elk deelstukje van de PvdA is er een volwaardig en eenduidiger alternatief. Ik gok op60-plussers, die altijd al PvdA stemden, omdat dat vroeger ook zo was.
Hoe kan het nou toch dat een partij zich zo laat misbruiken en klemzetten door de VVD? Je hebt toch een ruggengraat, en toch een heel klein beetje principes? Je bent toch niet ooit begonnen als pure machtspoliticus, maar je wilde toch iets bereiken?
Leuk stuk overigens, maar ik zou het waarom wel eens willen weten. Waarom levert de PvdA zich zo uit aan de VVD, en wordt bijna volledig VVD-beleid uitgevoerd met medewerking van de PvdA?
Bestaat de PvdA-top eigenlijk al jarenlang uit closet-VVD’ers? Of geloven ze echt dat dit het beste is, en het weer beter zal gaan met de samenleving door dit beleid? Of gewoon ordinaire machtspolitiek, we zitten in het kabinet, en boeien verder?
@5: Asscher en Dijsselbloem zijn natuurlijk crypto-VVD’ers. Maar je zult er verbaasd over staan hoe in VVD-kringen juist wordt geklaagd dat de PvdA de baas is in het kabinet.
Een strijdbare politicus. Dan denk ik aan een verward persoon die de vingers in de oren steekt en zo snel mogelijk van een brug afspringt omdat de rest het ook deed.
If only.
@1: Dieren is gewoon moeilijk serieus te nemen.
Want? Als er één partij is die juist realistische idealen heeft en met rationele moties komt (uitzonderingen daargelaten), is het die partij wel. Door steevast de PvdD als ‘niet serieus’ weg te zetten zonder dat er blijkbaar weet waar er over gepraat wordt (anders werden dergelijke uitspraak namelijk niet gedaan), komen criticasters niet bepaald als serieus te nemen over. De PvdD is wellicht de enige serieus te nemen politieke partij, want de enige met een langere termijn viesie en niet gevangen in een neo-liberale ‘álles moet een geldelijke waarde hebben, want anders is het per definitie waardeloos’-mantra.
@8: niet waar
@5: Bestaat de PvdA-top eigenlijk al jarenlang uit closet-VVD’ers?
De exhibitionistische zelfverrijking van PvdA-ers heeft sinds Kok een behoorlijke vlucht genomen ;-)
@9: Ik heb bij de vorige verkiezingen getwijfeld over de PP, maar ze komen op mij erg amateuristisch over, plus er wordt nog wel eens een ruzietje uitgevochten. De uitgangspunten zijn prima, maar nu alleen nog een wat professionelere uitstraling.
Op dit moment is de PvdD voor mij de enige nog niet weggestreepte partij, wat eigenlijk gewoon een keuze uit armoede is, maar ik wil toch stemmen.
Noem het maar een eclantante overwinning. Het is nog steeds een schaduw van wat het was.
De PvdA heeft zichzelf onder paars en bos en cohen zo veel reputatieschade aangedaan, ik vraag me af of dat ooit nog goedkomt.
Als het ging om hagelslag dan hadden ze een andere verpakking en een andere naam gedaan. Ik zou me minder generen voor het rondlopen in een jasje met Buckler bier, ChristineleDuc of Spiretti aambeienzalf dan voor een PvdA jasje.
Ik ben halverwege het lezen afgehaakt.
Waarom, omdat ik blijkbaar de PVDA niet geloof, kan de PVDA niet oogsten.
Nou ik geloof de PVDA inderdaad niet.
En wel hierom:
https://www.youtube.com/watch?v=CBO4flDsQok
Ik heb daar trouwens al veel langer last van, maar goed de beelden spreken voor zich.
PvdA is net zo afbraak partij geworden als VVD/ CDA. Er is toch, met meer dan een miljoen mensen zonder werk, geen mens meer die de leugens van de PvdA niet door heeft.
@14
Werkelijk?
“PvdA is net zo afbraak partij geworden als VVD/ CDA.”
Lag je de afgelopen decennia, politiek gezien, onder een steen?
De huidige “afkeer jegens de SP”, spreekt boekdelen (Red Scare & shit). Lokaal gezien. Puike samenwerking, voor zover mogelijk.
@15: “PvdA is net zo afbraak partij geworden als VVD/ CDA.”
inderdaad (1).
Inderdaad (2).
inderdaad (3).