Er is een moment, ergens tussen de eerste exitpoll en de analyse aan tafel bij de NOS, waarop je het weet: het is weer gebeurd. Je hebt nog even de adem ingehouden, nog even gehoopt dat de exitpoll ongelijk zou krijgen, maar nee: Nederland heeft weer met een glimlach tegen zijn eigen toekomst gestemd.
De terugkerende teleurstelling die verkiezingen heet
Voor links-progressieve kiezers is politiek al decennia een ritueel van hoop en vernedering. Iedere verkiezing begint met idealen, klimaatrechtvaardigheid, fatsoen, inclusie, solidariteit, en eindigt met de constatering dat de meerderheid iets anders bedoelt met ‘verantwoordelijkheid’.
We weten inmiddels hoe het gaat: de campagnes draaien om bestaanszekerheid, onderwijs, woningnood, klimaat. En vervolgens stemt de helft van het land op partijen die diezelfde thema’s als eerste opofferen zodra de formatietafel in zicht komt. Zetels worden weer wat verschoven: de PVV krimpt en draagt haar haat over aan JA21 en godbetert het FvD, de VVD blijft, GL verliest onverwacht, het CDA herrijst als een zombie, D66 redt het land van de ondergang en belandt straks weer in een compromis dat alles afvlakt, of erger maakt als het een beetje tegen zit. Maar de tendens is duidelijk: keer op keer verliest links-progressief Nederland terrein. En ergens in die herhaling begint iets in je te breken.
Stemmen tegen jezelf
Het blijft een raadsel dat miljoenen Nederlanders er geen moeite mee hebben te stemmen tegen hun eigen portemonnee, hun kinderen of hun leefomgeving. Dat mensen die geen huis kunnen vinden, stemmen op partijen die de huursector verder uitkleden, omdat ze in de verhaaltjes trappen dat het komt door de buitenlander. Of voor bezuinigingen kiest in de zorg, want ze zijn nu niet ziek. Dat wie zich zorgen maakt over klimaatverandering, toch zegt: “Ja maar, niet te snel hè, we moeten ook nog naar Parijs kunnen vliegen.”
Er is iets pervers aan die tegenstrijdigheid: blijkbaar is zelfdestructie comfortabeler dan verandering. Het is alsof de kiezer zich liever laat sussen door herkenning dan laat uitdagen door hoop.
De morele minderheid
Links in Nederland is niet eens zo klein qua aantal mensen, maar ondanks dat structureel al decennia machteloos om meer te doen dan op details bij te sturen. Het blijft steken in de morele overtuiging dat redelijkheid vanzelf wint, dat als je maar uitlegt hoe de wereld beter kan, mensen het zullen snappen. Maar Nederland is dat stadium voorbij. Redelijkheid verkoopt niet meer. Woede wel. Wantrouwen nog beter.
En dat wantrouwen is niet toevallig gegroeid. Het is gevoed, jarenlang, doelbewust. Links is stelselmatig gedemoniseerd met leugens. Over klimaatbeleid dat gezinnen zou ruïneren, over migratie die “onbeheersbaar” zou zijn, over subsidies, woke, deugdrift. Elke nuance wordt verdraaid tot spot, elk compromis uitgelegd als verraad.
Leugens worden niet afgestraft, de waarheid wel. Omdat de waarheid complex is, traag, ongemakkelijk. Omdat ze uitleg nodig heeft, en dus tijd, en dus aandacht, precies wat de politieke markt allang niet meer biedt. Waar de leugen een one-liner is, is de waarheid een collegezaal zonder studenten.
En als links probeert om in het spel mee te spelen, verliest het van zichzelf. Want je kunt niet meespelen zonder jezelf te corrumperen. Elke concessie aan het frame, elke poging om “redelijk” te blijven in een debat dat allang losgezongen is van de werkelijkheid, wordt opgegeten door cynisme.
De kater als constante
De uitslag van gisteren laat weer hetzelfde patroon zien. De partijen die durven te zeggen dat het systeem niet eerlijk is, blijven marginaal, of worden wegens die boodschap belachelijk gemaakt en buitengesloten. De partijen die het systeem zijn, worden beloond. Links verliest niet alleen zetels, maar geloofwaardigheid. Niet omdat het ongelijk heeft, maar omdat het publiek de ongemakkelijke waarheid niet meer wil horen en terugvalt op oversimplificaties en zondebokken.
Het voelt als kijken naar iemand die zijn huis in brand steekt om het warm te krijgen. En toch staat de helft van het land erbij en zegt: “Ach, het zal wel loslopen.”
Hoop als zelfkwelling
En toch, elke keer, ondanks alles, vullen we weer dat vakje in. Omdat we niet anders kunnen. Omdat je, ondanks het cynisme, toch blijft hopen dat er een omslag komt. Dat de klimaatrealiteit niet langer te negeren valt. Dat solidariteit niet iets is van vroeger. Dat Nederland niet alleen een verzameling belangen is, maar nog ergens een besef van gemeenschap kent.
Misschien is dat onze vloek: dat we blijven geloven in een land dat allang iets anders geworden is. We noemen onszelf vaak een nuchter, rationeel volk, maar de realiteit heeft dat allang achterhaald. Het liedje ‘15 miljoen mensen‘ dat dat bezong did not age well. Maar links-progressieven blijven de enigen die weigeren dat ideaalbeeld op te geven.
Tot de volgende keer
Dus de volgende verkiezingen doen we het opnieuw. We zullen weer hoopvol beginnen, weer discussiëren over nuance, feiten, feiten en nog eens feiten. En ergens tussen het stemmen tellen en de eerste coalitiebesprekingen beseffen we opnieuw dat redelijkheid geen verkiezingen meer wint en dat angst en onredelijkheid opnieuw zijn opgerukt.
Tot de volgende kater dan maar weer.
Reacties (24)
Gewenning is de kern van de machtsstrategie van uiterst rechts. Die draait om het normaal maken van zaken die niet normaal zijn. ‘Piketpaaltjespolitiek’ wordt dit binnen de PVV genoemd: roep te pas en te onpas dat je een ‘kopvoddentaks’ wilt invoeren, en een verbod op de nikab in de tram klinkt vervolgens volkomen redelijk. Politiek succes draait in deze strategie niet zozeer om resultaten, zoals een aangenomen wetsvoorstel, maar om het opschuiven van het politieke discours.
Oftewel: politiek succes is dat andere, gematigde partijen extreme standpunten overnemen en zo helpen deze te normaliseren.
Deze verkiezingsuitslag laat zien dat die strategie van normalisering werkt. In de opluchting over het zetelverlies van de PVV missen we dat we het inmiddels normaal lijken te vinden dat bijna een derde van onze volksvertegenwoordigers politiek bedrijft door angst en vijandschap aan te jagen. En dat is een stevige waarschuwing voor het nog te vormen stabiele middenkabinet.
Ha, die kater. Redelijk geweldig hier, schoot vol van je stukje. Maar jah, ben dan ook een eitje.
Dit stukje van Bas Heijne geeft de burger wel een beetje moed.
https://www.nrc.nl/nieuws/2025/10/30/een-nieuwe-generatie-bevrijdt-zich-van-wilders-a4911380?utm_source=clipboard&utm_medium=clipboard&utm_campaign=share&utm_term=share-modal&gift_token=4911380~1762445568~ecsOumjhRTqn3OrrhjWolQ~Dd3Vf2Be09DCVSZuRjwTh-RQxXYIJIr8GzSy93u8UdY
Misschien kleine stapjes. En eindelijk eens een beetje rust in de tent. En ga & #@#% (de kater sprekende) aub niet over rechts.
Thanks. Dank ook voor de link. Ik help het hem hopen, maar de opkomst van d66 was in de laatste week, en niet de laatste maanden, en kan niet losgezien worden van een bandwagon-effect dat niet per se (alleen) door Jetten komt. De vraag is vooral hoe de PVV en VVD stand hebben kunnen houden, in een situatie die in het verleden gegarandeerd tot enorm electoraal verlies had geleid. En ik ben niet optimistisch. En ik geloof ook niet in het pragmatisch optimisme van ‘de Nederlander’
(sorry)
Ha, ik ben bang dat je ook gewoon gelijk hebt.
Maar om de kater te verzachten wil ik nog even dromen. ;)
Ik hoop de GL-PvdA zijn poot flink stijf houdt tijdens de formatie. En dat ze zich niet te snel in laten pakken door het frame “verantwoordelijkheid nemen”. Alleen maar wat scherpe kantjes afhalen van een nieuwe ronde afbraakbeleid is niet genoeg als onderhandelingsresultaat. Want dan zijn ze de komende 10, 15 jaar weer de zondebok van alle gevolgen van die afbraak.
Ik had de hoop dat de SP wel wat kiezers weg zou kunnen halen bij de verre rechterkant, met de straatvechtersmentaliteit van Dijk. Dat is ook erg tegengevallen. Maar ik geloof ook niet dat hij heel veel gelegenheid heeft gekregen om zich te profileren.
Dat raadsel is natuurlijk makkelijk opgelost. De grote massa, de horde, is nu eenmaal makkelijk door volksmenners in te palmen. In een eerdere bijdrage in aanloop van de vorige verkiezingen heb ik er al op gewezen dat de satirische journalist Henry Louis Mencken de bekrompenheid van de kleinburger scherp beschreef.
De mens is nu eenmaal van nature een tribaal wezen, en kleinburgers en boeren worden gedreven door afgunstig en achterdocht jegens iedereen die van hen afwijkt. En als kers op de taart denkt de moderne massamens het allemaal ook nog eens beter te weten dan de ‘boven-ons-gestelden’, zoals Pamela Hemelrijk de bestuurlijke elite omschreef.
Vandaar dat die meute een Sigrid Kaag veracht, en een Caroline van der Plas omarmt. Vandaar dat ze Frans Timmermans versmaadt, maar Geert Wilders op het schild heft. ‘Want die denken net als wij, die zeggen wat wij denken.’
Ortéga Y Gasset sprak over ‘de dictatuur van het koffiehuispraatje’ (in de café’s en sociëteiten werd driftig over politiek gediscussieerd door lieden die nul ervaring hadden). Tegenwoordig zou je het over de dictatuur van de kroegpraat, de borreltafel en de voetbalkantine kunnen hebben. Het is een teken aan de wand dat populairste politieke praatprogramma Vandaag Inside is, met Johan Derksen als spreekstalmeester.
De kleinburgerlijke meute is zogezegd bekrompen, tribaal en afgunstig, en dat vertaalt zich in hun stemgedrag. Men stemt willens en wetens voor imbecielen, die niks presteren. Voor opportunisten, die weglopen of ruziemaken zodra het lastig wordt (of hun ego in het geding komt).
Dat was al duidelijk met de LPF, maar toch blijft men maar stemmen op dit soort non-valeurs, want ’teveel buitenlanders die ons het kaas van het brood komen eten’ en ‘Links wil een graai doen in onze portemonnee’ (terwijl de koopkracht er volgens het CBS met het programma van PvdA-GL voor de meeste groepen op vooruit gaat).
De media vervullen hier een onverkwikkelijke rol. Die zijn al twintig jaar bang om een nieuwe revolte Fortuyn te missen, dus brengen ze voortdurend rechts-populistische praatjesmakers voor het voetlicht. Allemaal gratis publiciteit voor volksmenners die zeggen-wat-het-volk-denkt.
Tel daar social media nog eens mee op, met algoritmen die gemanipuleerd worden door radicaal-rechtse miljardairs als Elon Musk en Russische trollenfarms, die erbij gebaat zijn de publieke opinie te beïnvloeden.
En daarom is een liberale democratie dus een oxymoron. Het veronderstelt namelijk dat ‘het volk’ bestaat uit rationele individuen, die zich terdege informeren voor een beslissing te nemen, door wie men zich laat vertegenwoordigen. Ik denk dat we inmiddels wel kunnen stellen dat dit doorgaans niet het geval is.
De massa stemt ofwel tribaal, of met de onderbuik; en is daarbij gevoelig voor propaganda, ophitsing en volksmennerij. Dat resulteert dus vroeger of later steeds weer in een ochlocratie, een regering door de meute. En die stelt dan een ‘sterke man’ aan om ‘orde op zaken’ te stellen. Lees daarvoor: vermeende vijanden en parasieten aan te pakken. Een Geert. Een Trump.
Hier is geen oplossing voor, want het alternatief is dat je bijv. enkel hogeropgeleiden zou laten stemmen, of mensen die een stembrevet hebben behaald (vgl. ‘literacy tests’). Dat heeft ook weer allerlei perverse neveneffecten. En alternatieven voor de democratie komen neer op een gewapende dictatuur door een elite, brrrr.
Kortom, het beste wat je kunt doen is zorgen dat je veel geld binnenharkt, zodat je je schaapjes op het droge hebt en je fiscaal voordeel trekt uit rechtse, etnonationalistische kabinetten (of in elk geval opties hebt om naar betere oorden te vertrekken).
Deze mechanismes zijn me natuurlijk niet vreemd. Maar tegelijk blijf ik me erover verbazen, hoe ‘wij’ hoop blijven houden en hoe makkelijk mensen die denkbeelden omarmen, en tegelijk ontkrachtingen ervan afwijzen. Ik sprak recent met een aantal PVV-stemmers, met een hoop feiten die geen feiten waren. Ik ben op een gegeven moment maar weggegaan, omdat ze vooral boos werden van mijn nuances en vragen waar ze hun feiten op gebaseerd hadden.
Dit is wel een heel zwart beeld van de kiezer. Ik denk dat er wel degelijk een meerderheid is voor een sociaal en rechtvaardig beleid. Het probleem is dat oneliners en entertainment de verkiezingscampagne domineren. Eindeloze herhalingen van goedkope standpunten tot je er misselijk van wordt. Ik weet niet goed hoe je die trend kunt keren. Maar ik zou de ‘schuld’ niet eenzijdig bij de kiezers leggen.
Uitventen hoe superieur je je verheven voelt boven “de tribale en afgunstige massa, de meute, de kleinburgers en buren” lijkt me ook niet bijdragen aan een noodzakelijke verandering. En het is een karikatuur. Al bijna net zo simplistisch als het simplisme dat jij aan die massa toeschrijft. Mensen zijn inderdaad geen volledig rationele, onafhankelijke denkers (jij en ik net zomin als rechtse kiezers) maar ze zijn ook geen eendimensionale sukkels die willoos achter een demagoog aanlopen.
Een ding weet ik zeker: als je zo demonstratief op mensen neerkijkt, zul je ze zeker niet aan jouw kant krijgen. Wat je er wel mee doet, is de demagogen van materiaal voorzien. Als je je eigen cynische zelfingenomenheid er zo dik bovenop legt, ben je een van de vrienden die ervoor zorgen dat we aan de linkerkant geen vijanden nodig hebben. Omdat je er alleen maar allerlei vooroordelen mee bevestigt.
“maar ze zijn ook geen eendimensionale sukkels die willoos achter een demagoog aanlopen”
Oh nee, het is niet willoos hoor. Vol overtuiging.
Ik ben het nogal een beetje beuh om te doen alsof ze niet >juist< vanwege het racisme, niet >juist< uit rancune, niet >juist< omdat ze echt denken dat "links", of de rechters, of de wetenschap en universiteiten, Nederland willen afschaffen of vernietigen. Dat zeggen ze tenslotte ook de hele tijd. Ik geloof ze.
Ik denk dat elke generalisatie de plank misslaat. Natuurlijk, er zitten racisten en zelfs neo-nazi’s onder de aanhang van extreemrechts. Maar ze vormen niet “de massa”. De massa stemt niet eens in meerderheid extreemrechts. “De massa” bestaat niet. Die is divers, en dat geldt zelfs ook kiezers van partijen aan de verre rechterzijde. Al zal het percentage “deplorables” daar ongetwijfeld ver boven het landelijk gemiddelde liggen.
Er is vast het een en ander te leren van de propaganda-methodes van de verre rechterkant. Maar de gewoonte om allerlei gemakzuchtige vooroordelen te spuien neem ik liever niet over.
Zou loten iets zijn? Je mag je kandidaat stellen en tussen de kandidaten wordt geloot.
Het is volstrekt duidelijk dat democratie in de vorm zoals we die nu kennen compleet failliet is. De samenleving is dermate complex geworden, dat de problemen die er zijn voor de gemiddelde burger veel te ingewikkeld zijn om er een zinnig oordeel over te vormen. Ik durf de stelling wel aan dat 80% van de Nederlanders de essentie van de stikstofcrisis niet begrijpt; dus hoe kun je dan verwachten dat ze daar een goed oordeel over vellen via de stembus. Zeker in een tijd waarin expertise helemaal niets meer waard is en gekwalificeerd wordt als “ook maar een mening”.
Hetzelfde geldt voor vele andere problemen. Klimaatcrisis. Rekeningrijden. Bij de wooncrisis zie je het bij uitstek: DE partij die er het meest verantwoordelijk voor is, met totaal falend beleid op dat gebied in de afgelopen decennia (de VVD), wordt nu doodleuk weer stevig herkozen en zit weer in de lift, ondanks het feit dat de wooncrisis bestempeld is als een van de belangrijkste verkiezingsthema’s.
Onderzoek in Amerika heeft aangetoond dat zo’n 25% van de kiezers geinformeerd is. Nog eens 50 % is slecht geinformeerd, dat wil zeggen dat ze vragen over de standpunten van politieke partijen niet beter dan random beantwoorden kunnen. Een laatste kwart is ANTI-geinformeerd: vragen over de standpunten van politieke partijen worden door hen systematisch verkeerd beantwoord. In NL is het nog niet zo erg, maar het gaat ook die kant op. Lubach had zo’n voorbeeld van een vrouw die PVV stemde, maar bij het invullen van het kieskompas op de SP uitkwam. Anti-geinfromeerd, is mijn conclusie dan.
We zitten momenteel dus in een kakistocratie, of een stultocratie: de macht aan de incompetente, domme mensen die niet de kennis hebben om problemen op te lossen. Dat is omdat de gemiddelde kiezer niet de kennis heeft of wil hebben om dingen op te lossen. Ergens ook begrijpelijk, want problemen zijn tegenwoordig dermate complex dat het veel tijd kost je goed in te lezen om een gedegen oordeel te vormen.
De enige oplossing zie ik in de invoering van een soort van referenda nieuwe stijl met zware beslissingsbevoegdheid en capaciteitstoets. Noem het “volksoordeel-organen”. Neem stikstof. Iedereen mag intekenen op het brede beslissingsorgaan. Maar dat betekent wel commitment, en dat betekent dat je je verdiept in de materie. Dat laatste wordt met regelmaat getoetst. Heb je je kennis niet op orde, dan krijg je nog een kans, maar haal je dat niet dan vlieg je er uit. Kondig dat groot aan. En sta toe dat er (via deelraden, onderverdeling) voor mijn part een miljoen mensen aan mee mogen doen om te beslissen. Maar wel allemaal onder de voorwaarde: je verdiept je in de materie, en zo niet dan mag je niet meedoen. Een kennis- en competentietoets, verboden aan meestemrecht.
Ik heb hier wel mijn twijfels over. Wij vinden de samenleving van nu veel ingewikkelder dan die van vroeger, omdat we het verleden met hindsight bias kunnen bekijken. De samenleving was altijd complex, en de toekomst ongewis. En tegenover de complexiteit van de huidige wereld staat bijvoorbeeld weer dat we (gemiddeld) veel beter zijn opgeleid en dat er veel meer kennis en informatie beschikbaar is. Hoe er tegen politiek en politici is aangekeken heeft volgens mij altijd veel meer te maken gehad met vertrouwen of wantrouwen, dan met hoeveel inzicht er was in de problemen van de tijd.
Misschien is het wel een groter probleem dat we tegenwoordig denken dat we zelf over al die complexe onderwerpen moeten oordelen. Terwijl er in het verleden meer vertrouwen was dat je dat over kon laten aan verstandige volksvertegenwoordigers. Het was zelfs ooit een vertrekpunt voor de vertegenwoordigende democratie: mensen vrijstellen van ander werk, zodat ze al hun tijd en aandacht kunnen besteden aan de complexe aangelegenheden van het landsbestuur.
@Prediker, Joost, Jos, Hans en Martijn, jullie hebben allemaal gelijk, het een vult het ander aan, het een geldt soms wat nadrukkelijker dan het ander en dat wisselt met een context. Punt is: hoe kom je verder? Ik denk dat dit alleen kan als je macht/rijkdom weet te beteugelen. En dat kunnen alleen de machtigen en rijken, de gewetensvollen, voor elkaar krijgen?
Nederland is een schatrijk land en rijke mensen stemmen voor hun portemonnee en dus rechts. Voor belasting verlaging voor rijke mensen en tegen progressieve belastingen en premies want daar hebben allen arme mensen voordeel van en die gunnen we dat niet. Laat ze ook maar eens werken voor hun geld. Dit zie je overal. Dat is een van de weinige minpunten dat landen die de zaken voor elkaar hebben ieder jaar een beetje rijker worden. Gemiddeld dan. En per hoofd van de bevolking. Ze worden ook een beetje zelfzuchtiger met de tijd. Natuur, milieu, klimaat enz. zijn natuurlijk allemaal leuke dingen maar nu even niet.
Maar dat is al lang niet meer het geval. De reële lonen zijn de afgelopen 30 jaar niet echt veel hoger geworden, terwijl onze economie twee keer zo groot is geworden. Waar blijft al die rijkdom? Niet bij de kiezer in ieder geval
Waar blijft al die rijkdom?
De arbeidsinkomensquote is gedaald van 81% in 1980 naar 71% nu.
De rest van het nationale inkomen gaat dus toenemend naar bedrijven, kapitaalverschaffers, Quote 500 enz.
Vervolgens worden verdiensten met kapitaal lager belast dan verdiensten met werk.
En waardestijging van kapitaal wordt niet belast (inkoop eigen aandelen!).
En dat belastinggeld wordt in de lobbycratie in toenemende mate uitgeven om de belangen van “de economie” (ofwel: het kapitaal) te dienen. Ofwel, de “hardwerkende Nederlander” krijgt er steeds minder voor terug uit de publieke sector. (Of heeft op zijn minst de indruk dat dat zo is.)
Je suggereert dat dit een voortdurend proces was, maar dat is niet zo. Dit was vooral de jaren 80. De AIQ is al lange tijd behoorlijk stabiel. Zegt dus niets over verarming.
Bovendien, wat doen die bedrijven met dat geld? Dat houden ze niet vast, dat wordt voor een groot deel weer geïnvesteerd in de economie, waarbij iedereen weer profiteert. Dit getal gaat om inkomen, niet vermogen.
Het CBS denkt daar anders over. Zie bijvoorbeeld hier:
Al maken ze wel duidelijk dat de AIQ ook weer niet alles zegt. Zoals dat nou eenmaal geldt voor alle economische indicatoren.
In toenemende mate doorsluizen naar hun aandeelhouders, meen ik. Bijvoorbeeld via die inkoop van eigen aandelen, die #6.2 noemt.
Nee maar, als we daar het trickle down effect niet hebben. Er zijn dus nog steeds gelovigen.
Jij denkt serieus dat mensen in Nederland niet rijker zijn dan 30 jaar geleden??? Ik vind dat zo bizar. Natuurlijk zijn Nederlanders rijker dan in 1995. We zijn nog altijd een van de rijkste landen van de wereld, terwijl de wereld toch echt veel rijker is geworden.
Wat “de Nederlanders” met zijn allen samen genereren aan nationaal product, zegt weinig over het rijker of armer worden van de gemiddelde Nederlander. Er vindt een verschuiving van kapitaal plaats van arm naar rijk, waar het deels wordt opgepot en deels vastzit in kunst of stenen die verder nauwelijks economische activiteit terug naar de maatschappij opleveren.
De US is het grote voorbeeld, waar “onderste” 50% van de bevolking 4,4 triljoen dollar bezit, tegen 400 rijken die 6,2 triljoen dollar bezitten…
In onze “Gouden Eeuw” was dat overigens hetzelfde, de elite had al het kapitaal naar zich toegetrokken en een arbeider verdiende veel minder dan rond 1500.
De rijken van nu laten zich niet meer door Rembrandt van Rijn schilderen, maar maken een miljoenen kostend 10-minuten-retourtje-ruimte alvorens zich naar hun derde megasuperjacht op de Bahama’s te begeven.
Het ironische is dat we op een dag met belastinggeld zo’n superjacht of ruimteschip van een notoire belastingontwijker gaan restaureren als “deel van onze vaderlandse geschiedenis”, net zoals we nu tientallen kastelen en buitenhuizen van de superrijke adel van toen, nu met gemeenschapsgeld overeind houden.
Ik zeg ‘niet echt veel hoger’. Volgens mij is het zo rond de 10-15%. Ten opzichte van een drie keer groter geworden economie. Daar zit een discrepantie in, hè. Dus nee ik denk niet dat mensen in Nederland niet rijker zijn dan in 1995, hoewel ik wel zou willen zien hoe dat verdeeld is. Ik heb toch zeer het idee dat de onderkant vrij bekaaid afgekomen is