Verdient het HBO bestuur nog een kans?

Een gastbijdrage van ‘Inca’.

Het HBO en specifiek hogeschool InHolland staan volop negatief in de belangstelling. Dit naar aanleiding van het bekendworden dat de Inspectie vier opleidingen van InHolland bestempelt als ‘zeer zwak’ en de accreditatie in gaat trekken. Ook de andere onderzochte HBO-opleidingen op diverse hogescholen werden niet voldoende bevonden. Hierop is de discussie hernieuwd wat er met het HBO moet gebeuren. Uiteraard vindt iedereen dat de kwaliteit van het onderwijs moet worden gegarandeerd.

De problemen in het HBO komen niet uit de lucht vallen. Al in 2001 werd aan het licht gebracht dat scholen in het middelbaar en hoger beroepsonderwijs op grote schaal frauderen. Zij ontvingen geld voor onderwijs dat ze niet leverden, door op kunstmatige wijze hun studentenaantallen op te waarderen. In 2005 werd het onderzoek afgesloten en werd het fraudebedrag geschat op 100 miljoen euro.

In diezelfde tijd kwamen er bovendien veel klachten over het functioneren van het onderwijs aan de hogeschool InHolland. Door het fuseren van verscheidene hogescholen en meerdere reorganisaties in de structuur was het kort gezegd nogal een chaos op de hogeschool. Zowel docenten als studenten waren gefrustreerd en vonden dat het onderwijs ernstig leed onder de situatie.

De onderwijsinspectie stelde een onderzoek in en bevestigt dat er problemen waren: “Studenten ervaren van dit alles de negatieve gevolgen: er gaan dingen mis  in de uitvoering van het onderwijs en de werkdruk bij docenten  leidt  tot verminderde aandacht voor de  student.” Als oorzaak wordt onder meer genoemd dat er teveel veranderingen in te korte tijd zijn doorgevoerd, en dat het bestuur de gevolgen hiervan niet voldoende heeft overzien. Het onderzoek is verder behoorlijk optimistisch over het vervolg. Omdat de grootschalige veranderingen (op organisatorisch, inhoudelijk en technisch gebied) zijn afgerond, kan er ingezet worden op de verdere uitvoering die wordt gevat in verbetermaatregelen. Dat was in 2006.

Hoewel deze onderzoeken volkomen los van elkaar staan, zijn ze toch allebei belangrijk. Beide tonen aan dat er flinke problemen zijn in de organisatiestructuur en het toezicht.

Flash forward naar 2010. Dat is inmiddels 5 jaar na deze conclusies. Dat is lang genoeg om beloften over beterschap ook werkelijk gestalte te geven, en nog niet zo lang dat de herinnering aan de ophef in de vergetelheid moet zijn geraakt.

Maar in 2010 kwamen opnieuw zorgwekkende berichten naar buiten.

InHolland zou langstudeerders te eenvoudig een diploma verstrekken.

Los hiervan werd ook een onderzoek gestart naar mogelijke onregelmatigheden rondom declaraties van het bestuur. Na deze veelbewogen periode stapte eerst bestuursvoorzitter Geert Dales op, en zou daarvoor een ontslagvergoeding van 177.000 euro ontvangen, waarna de andere twee leden van het bestuur ook hun functie opgaven.

Inmiddels hebben we daarnaast ook de resultaten van de Inspectie over de kwaliteit van de opleidingen voor nominale studenten, die ver onder de maat is. De mooie woorden over orde en kwaliteit van 2005 zijn in de verste verte niet waargemaakt. En de oorzaak lijkt onomstotelijk duidelijk: falend bestuur. Op geen enkele manier spreekt hier de intentie van de hoogste bestuursorganen om op een adequate manier werkelijk goed onderwijs te verzorgen.

Hoe deze situatie moet worden opgelost is nog niet duidelijk, en dus worden er nu al enkele ideeën gelanceerd. Opmerkelijk is hierbij dat diverse partijen nog ten volle bereid zijn de instellingen opnieuw een kans te geven, zelfs al blijkt uit de nieuwe feiten duidelijk dat de bestuurlijke chaos en het falen van het toezicht nog steeds aan de orde zijn. Kamerlid Sander de Rouwe (CDA) vindt dat de instellingen aan zet zijn om de kwaliteit van de opleidingen te verbeteren. Volgens hem kan de overheid als dit niet lukt alsnog met maatregelen komen. Boris van der Ham (D66) erkent dat er teveel geld naar management gaat, maar ziet geen probleem in grote instellingen, volgens hem kunnen deze de bureaucratie juist beperken.

Maar wanneer zouden we het resultaat daarvan gaan zien? Als we nu niet constateren dat het HBO gefaald heeft de eigen sector kwalitatief gezond te houden, wanneer dan wel?